Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 327/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 maja 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Iwulski
SSA Romualda Spyt
w sprawie z odwołania D. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 29 maja 2006 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonej od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 25 maja 2005 r., sygn. akt (...),
oddala skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 4 września 2003 r. ZUS odmówił D. W. prawa do emerytury w
obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998
r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162,
poz. 1118 ze zm.). Według ustaleń organu rentowego ubezpieczona legitymuje się
łącznym okresem ubezpieczenia 22 lat 8 miesięcy i 10 dni, zamiast wymaganych
2
30 lat. Organ rentowy nie uznał bowiem spornego okresu od 30 grudnia 1969 r. do
15 lutego 1979 r. w Spółdzielni „T.” w C.., jako przypadającego wyłącznie przed
wejściem w życie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 1984 r. w
sprawie ubezpieczenia społecznego niektórych osób wykonujących działalność
zarobkową w zakresie wytwórczości ludowej i artystycznej (Dz. U. Nr 60, poz. 309).
W odwołaniu do Sądu ubezpieczona domagała się zaliczenia spornego
okresu i przyznania emerytury twierdząc, iż Spółdzielnia „T.” była zrzeszona w „C.”,
a ona sama płaciła podatki i składki ubezpieczeniowe. Do odwołania dołączyła
zaświadczenie Spółdzielni, iż w spornym okresie dostarczała wyroby o charakterze
artystycznym na książkę zamówień i była płatnikiem zryczałtowanego podatku
dochodowego, a także powoływała się na fakt przyznania emerytury innej
pracownicy spółdzielni – M. R., dołączyła kserokopię dyplomu mistrzowskiego Izby
Rzemieślniczej z dnia 30 stycznia 1979 r. i podziękowania Zarządu Centralnego
Związku Rzemiosła z maja 1980 r. za wkład pracy dydaktyczno-zawodowej w
przygotowaniu ucznia do przyszłej pracy rzemieślniczej.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w C. po
przeprowadzeniu dowodów ze świadka M. R. i jej akt rentowych, oraz akt
rentowych wnioskodawczyni, wyrokiem z dnia 4 października 2004 r. odwołanie
oddalił. Sąd pierwszej instancji zgodnie z zaskarżoną decyzją ZUS ustalił, że
ubezpieczona nie spełnia warunków do nabycia emerytury z art. 27, art. 29 i art. 32
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Powołane
rozporządzenie z dnia 29 grudnia 1984 r., obowiązkowe ubezpieczenie, rozciągnęło
na osoby wykonujące działalność zarobkową na własny rachunek w zakresie
wytwórczości ludowej i artystycznej w dniu wejścia w życie tego rozporządzenia, tj.
w dniu 1 stycznia 1985 r. Wnioskodawczyni we wskazanej dacie prowadziła już
własną działalność gospodarczą i wobec tego nie została objęta ubezpieczeniem w
przeciwieństwie do M. R., która pracowała w Spółdzielni „T.” od 1 października
1970 r. do 15 kwietnia 1989 r. (więc mogła mieć zaliczone okresy członkostwa w
spółdzielni sprzed 1 stycznia 1985 r.).
W apelacji wnioskodawczyni zarzuciła naruszenie § 2 ust. 2 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 1984 r. przez jego błędną wykładnię i wniosła o
uchylenie zaskarżonego wyroku, zaliczenie okresu od 30 grudnia 1969 r. do 1 maja
3
1978 r. oraz przyznanie prawa do emerytury na podstawie art. 15 § 3 ust. 3 ustawy
z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących
działalność gospodarczą.
Wyrokiem z dnia 25 maja 2005 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w K. na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację. Sąd drugiej instancji
podzielając ustalenia stanu faktycznego i rozważania prawne dokonane przez Sąd
pierwszej instancji podkreślił, że wniosek o emeryturę został zgłoszony w dniu 13
sierpnia 2003 r., pod rządami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z FUS. W takiej sytuacji prawo do świadczeń musi być ustalone na
podstawie zawartych tam przepisów, a nie na podstawie art. 15 ust. 3 ustawy z dnia
18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność
gospodarczą, Wnioskodawczyni w żaden sposób nie wykazywała, że w spornym
okresie były za nią opłacane składki na ubezpieczenie społeczne, co zresztą jest
oczywiste, gdyż osoby, prowadzące działalność zarobkową w zakresie
wytwórczości ludowej i artystycznej, będące członkami spółdzielni zrzeszonych w
„Cepelii” zostały objęte obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym dopiero od 1
stycznia 1985 r. na mocy przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29
grudnia 1984 r. Na podstawie zaś § 2 ust. 2 tego rozporządzenia istniała możliwość
zaliczenia do okresu ubezpieczenia również okresów członkostwa w spółdzielni
przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, ale tylko osobie, która została objęta
ubezpieczeniem na podstawie niniejszego rozporządzenia. Wnioskodawczyni zaś
w dniu 1 stycznia 1985 r. prowadziła już własną działalność gospodarczą, nie była
zrzeszona w Spółdzielni „T.” i nie została objęta ubezpieczeniem na podstawie
rozporządzenia. W takiej sytuacji brak jest podstaw do zaliczenia spornego okresu
do stażu pracy, wymaganego do uzyskania emerytury.
W skardze kasacyjnej złożonej przez pełnomocnika ubezpieczonej
wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz o uchylenie w całości
poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy temu
Sądowi do ponownego rozpoznania. W ramach podstawy dotyczącej naruszenia
przepisów prawa materialnego wskazano na naruszenie § 2 ust. 2 w związku z § 1
pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 1984 r. w sprawie
ubezpieczenia społecznego niektórych osób wykonujących działalność zarobkową
4
w zakresie wytwórczości ludowej i artystycznej, przez jego niewłaściwe
zastosowanie polegające na uznaniu, że prowadzenie przez ubezpieczoną własnej
działalności gospodarczej po dniu 1 stycznia 1985 r. nie uprawniało jej do
ubezpieczenia na podstawie tego rozporządzenia. W ramach podstawy dotyczącej
naruszenia przepisów prawa procesowego wskazano na zarzuty:
a) naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie zasady swobodnej oceny
dowodów polegające na przyjęciu przez Sąd, że wnioskodawczyni w żaden
sposób nie wykazała, że w spornym okresie były za nią opłacane składki na
ubezpieczenie społeczne, podczas gdy odmienny stan rzeczy wynika z
zaświadczenia Spółdzielni „T.” stwierdzającego, że podczas wykonywania
pracy w tej Spółdzielni podlegała ona ubezpieczeniu społecznemu;
b) naruszenie art. 316 § 1 k.p.c. przez nieuwzględnienie w wyroku dowodu z
zaświadczenia przedłożonego przez stronę pomimo, że zaświadczenie
wymienione jest w uzasadnieniu jako jeden z dowodów przedkładanych
przez ubezpieczoną.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma zasadnych podstaw.
Pierwsza z tych podstaw zarzut niewłaściwego zastosowania wskazanych
przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 1`984 r. opiera na
przyjętym bezzasadnie, bez żadnego odniesienia do okoliczności faktycznych
stanowiących podstawę zaskarżonego wyroku, co więcej z pominięciem
przedstawianych w postępowaniu przed sądami obu instancji twierdzeń, nowym –
dotychczas nie zgłaszanym fakcie jakoby ubezpieczona współpracowała z
osobami, na których w § 1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia zostało rozciągnięte
obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, określone w ustawie z dnia 18 grudnia
1976 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników i niektórych innych osób
prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek oraz ich rodzin (Dz. U. z
1983 r. Nr 31, poz. 147). Istotnie gdyby taka sytuacja zachodziła, to osoba
„współpracująca” uzyskiwała, w myśl § 1 ust. 1 pkt 2 wymienionego rozporządzenia
z dnia 29 grudnia 1984 r., własny tytuł ubezpieczenia i to – stosownie do § 2 ust. 2
– z zaliczeniem do okresu ubezpieczenia również okresów członkostwa w
spółdzielni zrzeszonej w Centralnym Związku Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i
5
Artystycznego „C.” z tytułu wykonywania działalności zarobkowej na własny
rachunek w zakresie wytwórczości ludowej i artystycznej. Nie jest jednak
dopuszczalne, po prawomocnym zakończeniu dwuinstancyjnego postępowania
sądowego, dopiero w postępowaniu kasacyjnym powołanie nowych faktów (art.
39813
§ 2 k.p.c.).
Zarzuty drugiej podstawy kasacyjnej są niedopuszczalnym
przeciwstawieniem ustaleniom faktycznym stanowiącym podstawę zaskarżonego
orzeczenia zgoła odmiennych twierdzeń faktycznych (por. art. 39813
§ 2 k.p.c.).
Sądy obu instancji po wyjaśnieniu sprawy z uwzględnieniem przeprowadzonych
dowodów ustaliły, że wnioskodawczyni w spornym okresie (od 30 grudnia 1969 r.
do 15 lutego1979 r.) nie podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, a
Spółdzielnia „T.”, której w tym okresie dostarczała wyroby o charakterze
artystycznym nie opłacała za wnioskodawczynię składek na ubezpieczenie
społeczne. W związku z zarzutami skargi kasacyjnej należy podkreślić, że
powyższe ustalenia uwzględniają w szczególności treść zaświadczenia ze
Spółdzielni „T.”, na które wskazuje skarga kasacyjna. Jeżeli zatem skarżący drugą
podstawę skargi kasacyjnej oparł na twierdzeniu jakoby z zaświadczenia ze
Spółdzielni T. wynikało, że wnioskodawczyni była objęta ubezpieczeniem
społecznym, to w niedopuszczalny sposób, powołał zarzuty dotyczące ustalenia
faktów oraz oceny dowodów (art. 3983
§ 3 k.p.c.). Należy przy tym zauważyć, że
twierdzenie skargi kasacyjnej jakoby z załączonego do materiału sprawy
zaświadczenia Spółdzielni „T.” wynikało, że wnioskodawczyni w spornym okresie
była objęta ubezpieczeniem społecznym pozostaje w wyraźnej sprzeczności z
treścią znajdującego się w aktach sprawy dokumentu. W tym kontekście jest
niezrozumiały i zupełnie nieodpowiedni do wskazanego w skardze kasacyjnej art.
316 § 1 k.p.c., zarzut jakoby wyrok nie uwzględniał dowodu z „zaświadczenia”,
które było przedmiotem oceny Sądu.
Z powyższych względów wobec bezzasadnych podstaw skargi kasacyjnej
Sąd Najwyższy orzekł stosownie do art. 39814
k.p.c.
/tp/