Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 340/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 czerwca 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska
SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania R. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.
o ubezpieczenie społeczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 czerwca 2006 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 13 lipca 2005 r., sygn. akt (...),
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia 10 września 2004 r. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
stwierdzono, że R. K. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie
sprzedaży artykułów spożywczych podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom
społecznym w okresie od 2 sierpnia 1999 r. do 30 czerwca 2004 r.
W odwołaniu od powyższej decyzji R. K. zakwestionował objęcie go
2
ubezpieczeniem społecznym w całym wyżej wskazanym okresie, powołując się na
okoliczność zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej poprzez czasowe
zawieszenie tej działalności we właściwym urzędzie skarbowym na okres urlopów i
choroby.
Wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B.
z dnia 31 grudnia 2004 r. odwołanie ubezpieczonego zostało oddalone.
Sąd pierwszej instancji powołał się na treść art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887
ze zm.), z którego wynika, że obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu
podlegają także osoby prowadzące działalność pozarolniczą - od dnia rozpoczęcia
wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.
Według Sądu Okręgowego, skoro odwołujący prowadzenie działalności
gospodarczej pozarolniczej rozpoczął w dniu 2 sierpnia 1999r. to od tego dnia
zgodnie z powołanym wyżej uregulowaniem objęty był obowiązkowo
ubezpieczeniem społecznym, a zgłaszane przerwy w prowadzeniu działalności nie
skutkowały wyłączeniem z podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym
na okres przerwy, bowiem ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych łączy
ustanie obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu w przedmiotowym
przypadku z zaprzestaniem wykonywania działalności gospodarczej. Nie można
jednakże łączyć pojęcia zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej z
pojęciem przerwy w jej wykonywaniu. Nie są to pojęcia tożsame. Sąd Okręgowy
uznał, że R. K. prowadził działalność gospodarczą od dnia 2 sierpnia 1999 r. do 30
czerwca 2004 r., kiedy to definitywnie zaprzestał prowadzenia działalności i został
wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej wpis o prowadzonej przez niego
działalności. Zgłaszane przerwy w prowadzeniu działalności gospodarczej nie miały
zaś wpływu na podleganie w tych okresach ubezpieczeniu społecznemu i nie
powodowały uchylenia obowiązku ubezpieczenia społecznego.
Apelację od powyższego wyroku wniósł ubezpieczony.
Sąd Apelacyjny uznał, iż apelacja nie jest zasadna. Sąd drugiej instancji
podzielił w całości ustalenia i ich ocenę Sądu pierwszej instancji przyjmując za
własne.
Na powyższe rozstrzygnięcie wnioskodawca wniósł skargę kasacyjną,
3
podnosząc w niej naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie: art. 13
ust. 4 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych, przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 4 grudnia 1998 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do
ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego (...) (Dz.U. Nr 149, poz.
982 oraz z 2002 r. Nr 120, poz. 1027), przepisów rozporządzenia Ministra
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 sierpnia 2003 r. zmieniającego
rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń
społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego (...) (Dz.U. Nr 153, poz. 1457), art. 2
ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101,
poz. 1178 ze zm.) oraz naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ
na wynik sprawy - art. 233 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna okazała się bezzasadna. Jak wynika z art. 13 ustawy z
dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, okresy
podlegania obowiązkowi ubezpieczenia wyznaczone zostały, co do zasady, przez
formalne, a nie faktyczne wykonywanie działalności, która stanowi tytuł ubez-
pieczenia. I tak w punkcie 4 przepis ten stanowi, że osoby prowadzące działalność
pozarolniczą podlegają ubezpieczeniu - od dnia rozpoczęcia wykonywania
działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności. Natomiast zgodnie
z ustawą z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr
101, poz. 1178 ze zm.) działalność gospodarczą można wykonywać jedynie po
uprzednim wpisie do ewidencji działalności gospodarczej. Z powyższego wynika, że
podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu uzależnione jest od
zaistnienia ściśle oznaczonego zdarzenia prawnego. Faktyczne zaprzestanie
prowadzenia działalności z różnych przyczyn (np. choroby, urlopu, wyjazdu itp.) i
jednoczesne zgłoszenie „zawieszenia” działalności gospodarczej w Urzędzie
Skarbowym nie może automatycznie wyłączać z ubezpieczenia społecznego (por.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2000 r., II UKN 457/99, OSNAPiUS
2001 nr 18, poz. 564). Zgłoszenie zawieszenia działalności gospodarczej przed
4
Urzędem Skarbowym nie jest dla organu rentowego wiążące, bowiem o obowiązku
ubezpieczenia przesądzają przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych, a nie przepisy o działalności gospodarczej. Z
powyższego wynika to, że wykreślenie wpisu pozarolniczej działalności
gospodarczej z ewidencji lub odnotowanie przerwy w jej prowadzeniu powoduje
zawsze - na stałe lub okresowo - ustanie obowiązku ubezpieczenia. Natomiast
zgłoszenie faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej może,
ale nie musi prowadzić do ustania przymusu ubezpieczenia (tak jak np. nie
uzasadnia zwolnienia z obowiązku ubezpieczenia z tytułu pozostawania w stosunku
pracy faktyczna przerwa w wykonywaniu pracy). Zależy to od wyników kontroli, w
trakcie której zgłoszenie „wyrejestrowania z ubezpieczeń” poddawane jest
weryfikacji. Udokumentowana i usprawiedliwiona przerwa w faktycznym
prowadzeniu działalności gospodarczej, uzasadniająca zwolnienie z opłacania
składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe ubezpieczonych z
innych tytułów, uwzględniająca treść art. 2a ustawy, może być podstawą zwolnienia
przedsiębiorcy z obowiązku opłacania składek za okresy tych przerw. W niniejszej
sprawie przerwy z powodu urlopu i choroby w świetle przepisów ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych, a w szczególności art. 2a nie mogły być uznane za
usprawiedliwione. Skarżący nie wykazał się przed organem rentowym, iż jego
przerwy w wykonywaniu działalności gospodarczej usprawiedliwiają
„wyrejestrowanie z ubezpieczeń”. Powołując się na chorobę nie przedstawił
zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego niezdolność do pracy, co
uzasadniałoby wyrejestrowanie z ubezpieczeń społecznych. Natomiast
przebywanie na urlopie w ogóle nie może być uważane za zaprzestanie
wykonywania działalności gospodarczej podobnie, jak faktyczne niewykonywanie
działalności gospodarczej w czasie oczekiwania na kolejne zamówienia lub w
czasie ich poszukiwania, nie oznacza zaprzestania prowadzenia takiej działalności i
nie powoduje uchylenia obowiązku ubezpieczenia społecznego (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 17 lipca 2003, II UK 111/03, M.P. Pr-wkł. 2004/7/16).
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, orzekł jak w sentencji.
/tp/