Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 27 LIPCA 2006 R.
SNO 33/06
Przewodniczący: sędzia SN Jacek Sobczak (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Stanisław Dąbrowski, Teresa FlemmingKulesza.
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y w sprawie sędziego
Sądu Rejonowego po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2006 r., w związku z zażaleniami,
wniesionymi przez obwinioną i jej obrońców na uchwałę Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 27 marca 2006 r., sygn. akt (...), w przedmiocie zezwolenia na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej
u c h w a l i ł :
1. z m i e n i ć zaskarżoną u c h w a ł ę i uchylić orzeczenie w przedmiocie
zawieszenia w czynnościach służbowych oraz obniżenia wynagrodzenia w pkt
II zaskarżonej uchwały, utrzymując uchwałę w pozostałym zakresie;
2. kosztami postępowania odwoławczego obciążyć Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Wnioskiem z dnia 12 stycznia 2006 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej, wniósł
o wyrażenie zgody na pociągnięcie sędziego Sądu Rejonowego do odpowiedzialności
karnej za czyn z art. 177 § 1 k.k.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny po rozpoznaniu na posiedzeniu sprawy
sędziego Sądu Rejonowego w związku z wnioskiem o wydanie uchwały zezwalającej
na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 80 § 1 i 2c oraz art. 129
§ 2 i 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych
uchwalił:
1) zezwolił na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego Sądu
Rejonowego, w sprawie Prokuratury Rejonowej o sygn. akt 1 Ds. (...)
za czyn z art. 177 § 1 k.k.;
2) zawiesił sędziego Sądu Rejonowego w czynnościach służbowych i
obniżył jej wynagrodzenie na czas trwania zawieszenia o dwadzieścia
pięć procent.
Wspomnianą uchwałę zaskarżyła sędzia Sądu Rejonowego osobiście oraz
obrońca – sędzia Sądu Rejonowego.
Skarżąca w oparciu o art. 128 Prawo o ustroju sądów powszechnych i art. 438
pkt 2 i 3 k.p.k. uchwale tej zarzuciła:
2
1) obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść
orzeczenia, tj. art. 4, 7, 17 § 1 pkt 3 i art. 410 k.p.k. poprzez podjęcie
uchwały z pominięciem oceny dowodów w postaci zapisu szkicu
miejsca wypadku, protokółów oględzin miejsca wypadku i pojazdów w
nim uczestniczących, zeznań Małgorzaty S., karty informacyjnej ze
szpitala, zaświadczenia szpitalnego i opinii biegłego, które mają istotne
znaczenie dla ustalenia m. in. stanu zagrożenia, prędkości pojazdów i
kierunku działania sił, co z kolei rzutuje na kwestię oceny zawinienia
uczestników zdarzenia oraz dla ustalenia, w sposób niebudzący
wątpliwości, rodzaju i stopnia obrażeń doznanych w wypadku przez
uczestników, co daje możliwość przyjęcia właściwej kwalifikacji
prawnej zdarzenia, a także z pominięciem rozważenia, czy stopień
społecznej szkodliwości popełnionego czynu zabronionego jest wyższy
niż znikomy,
2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
mogący mieć wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, że
przyznanie okoliczności wypadku przez sędziego Sądu Rejonowego i
potwierdzenie ich przez świadków Mirosława Z. i Aleksandrę Z. oraz
jedna z opinii biegłych lekarzy dostatecznie uzasadniają podejrzenie
popełnienia przez sędziego przestępstwa z art. 177 § 1 k.k., podczas
gdy prawidłowa ich ocena do takiego wniosku nie prowadzi. W
konsekwencji skarżąca wniosła na zasadzie art. 427 § 1 i art. 437 § 2
k.p.k. o zmianę lub uchylenie zaskarżonej uchwały i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania.
Obrońca sędziego Sądu Rejonowego – sędzia Sądu Rejonowego zaskarżył w
całości uchwałę Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 27 marca 2006 r.,
sygn. akt (...), zezwalającą na pociągnięcie sędziego Sądu Rejonowego do
odpowiedzialności karnej, zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za
podstawę orzeczenia a mający wpływ na jego treść przez przyjęcie, że czyn, co do
którego zarzut zamierza postawić sędziemu Sądu Rejonowego Prokurator Rejonowy,
stanowi przestępstwo, podczas gdy właściwa ocena stopnia społecznej szkodliwości
tego czynu prowadzi do wniosku, iż stopień ten jest znikomy, a co za tym idzie
popełniony czyn nie stanowi przestępstwa. W konkluzji obrońca wniósł o zmianę
zaskarżonej uchwały przez odmowę zezwolenia na pociągnięcie do
odpowiedzialności.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Wbrew twierdzeniom autorów zażaleń, Sąd pierwszej instancji nie przekroczył
swych uprawnień, dokonując oceny zebranego materiału dowodowego. Dopiero ocena
3
materiału dowodowego zgromadzonego w każdej sprawie, daje podstawę do
rozstrzygnięcia czy w tej konkretnej sprawie zachodzi uzasadnione podejrzenie
popełnienia przez wskazaną osobę zarzucanego czynu. Przysługujący sędziemu z
mocy art. 181 Konstytucji RP immunitet procesowy można uchylić, zgodnie z art. 80 §
2 u.s.p., w wypadkach zaistnienia przesłanek wymienionych w art. 313 § 1 k.p.k., a
więc gdy materiały dane w chwili wszczęcia postępowania bądź zebrane w jego toku,
uzasadniają dostatecznie podejrzenie, że popełnił on czyn zabroniony o znamionach
przestępstwa, a więc gdy organ prowadzący postępowanie władny jest wydać
postanowienie o przedstawieniu zarzutów (por. postanowienie Sądu Najwyższego –
Sądu Dyscyplinarnego z dnia 18 września 2002 r., sygn. akt SNO 13/05). Właśnie te
przesłanki powinny mieć decydujące znaczenie przy rozstrzyganiu wniosku o
zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej. Do odmowy uwzględnienia
wniosku w tym względzie może dojść zasadniczo jedynie w przypadkach przyjęcia, że
zebrane dowody nie dostarczyły podstawy do przedstawienia sędziemu zarzutu w
trybie art. 313 § 1 k.p.k.
W przedmiotowej sprawie o braku takich podstaw nie może być mowy, gdyż
materiał dowodowy daje dostateczne podstawy do sformułowania tezy, iż obwiniona
sędzia Sądu Rejonowego dopuściła się występku z art. 177 § 1 k.k.
Zgodnie z treścią art. 127 cyt. ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych,
zwanej dalej u.s.p., rozstrzygnięcia zapadające w toku postępowania dyscyplinarnego
wymagają z urzędu uzasadnienia na piśmie. Do rozstrzygnięć, o których mowa w tym
przepisie należy zaliczyć, najogólniej rzecz ujmując, wyroki sądu dyscyplinarnego,
postanowienia i to zarówno wydawane przez rzecznika dyscyplinarnego jak i przez
sąd dyscyplinarny oraz uchwały podejmowane przez sąd dyscyplinarny w warunkach
określonych w art. 80 oraz w art. 129 – 131 u.s.p. Nie ulega najmniejszej wątpliwości,
że uzasadnienie wyroku zapadającego w toku postępowania dyscyplinarnego powinno
odpowiadać warunkom o jakich mowa w art. 424 k.p.k. W kwestii dotyczącej
postanowień, przepisy nie określają wprawdzie precyzyjnie warunków, którym
powinno odpowiadać uzasadnienie postanowienia, to jak najbardziej za zasadny
należy uznać pogląd ugruntowany w orzecznictwie i doktrynie, że uzasadnienie tego
orzeczenia powinno wskazywać wszystkie istotne przesłanki, którymi kierował się
organ wydający postanowienie, a w konsekwencji powinno wyczerpująco wyjaśniać
przede wszystkim podstawę faktyczną postanowienia, a w miarę potrzeby wskazywać
także przesłanki prawne (por. T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski, Komentarz do
Prawa o ustroju sądów powszechnych i ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa,
Warszawa 2002, s. 383 i oraz powołane tam orzecznictwo i literatura). Z podobną
sytuacją mamy do czynienia w przypadku uchwał podejmowanych w toku
postępowania dyscyplinarnego. Żaden przepis u.s.p. nie określa warunków jakim
powinno odpowiadać uzasadnienie uchwały. Również stosowane odpowiednio
4
przepisy Kodeksu postępowania karnego (art. 128 u.s.p.) nie dają żadnych wskazówek
w tym zakresie. Nie oznacza to jednak, że wymóg sporządzenia uzasadnienia na
piśmie uchwały sądu dyscyplinarnego, o którym mowa w art. 127 u.s.p., jest czysto
formalnym obowiązkiem spoczywającym na tym organie procesowym. Należy
przecież pamiętać, iż uchwały te zapadają w niezwykle istotnych kwestiach,
dotyczących wymiaru sprawiedliwości w szerokim rozumieniu znaczenia tego pojęcia.
I tak dotyczą wydania zezwolenia na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności
karnej sądowej lub administracyjnej (art. 80 u.s.p.) oraz zawieszenia sędziego w
czynnościach służbowych (art. 129 – 131 u.s.p.). Z tych właśnie powodów
uzasadnienie uchwały, podejmowanej w trybie art. 130 § 2 u.s.p., powinno wskazywać
jakimi przesłankami kierował się sąd dyscyplinarny podejmując decyzję. Powołany
wyżej przepis określa, że przyczyną zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych
może być schwytanie go na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa albo jeżeli ze
względu na rodzaj czynu dokonanego przez sędziego powaga sądu lub istotne interesy
służbowe wymagają natychmiastowego odsunięcia sędziego od wykonywania
obowiązków służbowych. Podjęcie decyzji o zastosowaniu tego środka wobec
sędziego wymaga wielkiej ostrożności i rozwagi oraz powinno być uznane za
czynność nadzwyczajną, za dokonaniem której przemawia wzgląd na dużą
szkodliwość czynu i stopień zawinienia albo wzgląd na wyjątkowo negatywny odbiór
społeczny zachowania sędziego (por. T. Ereciński J. Gudowski, J. Iwulski Komentarz
..., s. 388, a także uchwała Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 30
czerwca 2005 r., sygn. akt SNO 35/05).
W postępowaniu w sprawach zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych,
a takim jest także postępowanie w niniejszej sprawie, sąd dyscyplinarny orzeka o
zasadności odsunięcia sędziego od wykonywania obowiązków służbowych w związku
ze sformułowanym zarzutem. Sąd dyscyplinarny bada zatem przesłanki zawieszenia
postępowania sędziego, do których należą: szkodliwość dla służby, stopień zawinienia,
dobro wymiaru sprawiedliwości, wystarczające uprawdopodobnienie popełnienia
przestępstwa. W przedmiotowej sprawie istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia
przez sędziego czynu z art. 177 § 1 k.k. Pamiętać jednak należy, że jest to występek z
winy nieumyślnej o charakterze cywilizacyjnym, niehańbiący a zachowanie sędziego
po zdarzeniu było poprawne, zaś stopień ewentualnego naruszenia przepisów niezbyt
drastyczny. Nie można było także przejść do porządku dziennego nad faktem, iż
sędzia jest poważnie zadłużona, ma na utrzymaniu liczną rodzinę (trójkę dzieci) oraz
nad tym, że cieszy się ona wyjątkowo dobrą opinią.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny doszedł do
przekonania, iż zasadnym jest uchylenie uchwały Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego w części zawieszającej sędziego Sądu Rejonowego w czynnościach
5
służbowych i orzekającej obniżenie wynagrodzenia, przy utrzymaniu tej uchwały w
mocy w pozostałej części.