Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 27 LIPCA 2006 R.
SNO 34/06
Przewodniczący: sędzia SN Jacek Sobczak.
Sędziowie SN: Stanisław Dąbrowski (sprawozdawca), Teresa Flemming-Kulesza.
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y po rozpoznaniu w dniu
27 lipca 2006 r., na rozprawie, sprawy sędziego Sądu Rejonowego w związku z
odwołaniem Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego w Sądzie Okręgowym od wyroku
Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 18 kwietnia 2006 r., sygn. akt (...)
1. z m i e n i ł zaskarżony w y r o k w ten tylko sposób, że orzekł o przeniesieniu
obwinionej sędziego Sądu Rejonowego na inne miejsce służbowe w okręgu
Sądu Apelacyjnego;
2. kosztami postępowania odwoławczego obciążył Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Sędzia Sądu Rejonowego obwiniona została o to, że w dniu 18 sierpnia 2005 r.
stawiła się do pracy w Sądzie w stanie nietrzeźwości, a następnie spożywała alkohol w
miejscu pracy, tj. o przewinienie dyscyplinarne z art. 107 § 1 ustawy – Prawo o ustroju
sądów powszechnych.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2006 r. uznał
obwinioną za winną tego, że w dniu 18 sierpnia 2005 r. stawiła się do pracy w Sądzie
Rejonowym w stanie wskazującym na użycie alkoholu, tj. przewinienia
dyscyplinarnego z art. 107 § 1 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych i za to
na podstawie art. 109 § 1 pkt 4 wymienionej ustawy wymierzył jej karę dyscyplinarną
– przeniesienie na inne miejsce służbowe.
Sąd Dyscyplinarny ustalił następujący stan faktyczny:
Obwiniona od dnia 14 lutego 1985 r. jest sędzią Sądu Rejonowego, wcześniej od
1981 r. była aplikantem sądowym i asesorem. Pełniła szereg funkcji. Od lipca 1985 r.
do dnia 24 grudnia 1986 r. była przewodniczącą Wydziału Cywilnego, a następnie (do
czerwca 1990 r.) wiceprezesem sądu. Przez kolejne dziesięć lat kierowała pracą
Wydziału Rodzinnego i Nieletnich. Od dnia 30 czerwca 2004 r. kieruje Sekcją
Wykonywania Orzeczeń Sądowych.
Z powierzonych jej obowiązków wywiązywała się bez zastrzeżeń.
Systematycznie podnosiła kwalifikacje zawodowe, kończąc Podyplomowe Studium
Wymiaru Sprawiedliwości przy Uniwersytecie Jagiellońskim.
Stan taki trwał przez szereg lat, a uległ zmianie kilka lat temu, kiedy to
obwiniona zaczęła mieć problemy wynikające z nadużywania alkoholu. Zaczęła także
cierpieć na depresję i podjęła leczenie ambulatoryjne.
Postępowanie wyjaśniające wszczęte przez Prezesa Sądu Okręgowego w
związku z nadużywaniem przez obwinioną alkoholu zakończyło się odwołaniem
sędziego Sądu Rejonowego z dniem 1 czerwca 2000 r. z funkcji przewodniczącej
Wydziału Rodzinnego i Nieletnich.
W dniu 18 sierpnia 2005 r. obwiniona sędzia miała prowadzić posiedzenia
wykonawcze w sprawach karnych. Poprzedniego dnia spożywała alkohol i w związku
z tym znajdowała się w stanie wskazującym na użycie alkoholu. Pracownik Sądu,
który miał pełnić obowiązki protokolanta powiadomił o tym Prezesa Sądu
Rejonowego. Prezes przeprowadziła rozmowę z obwinioną. W trakcie rozmowy
nabrała przekonania, że znajduje się ona pod wpływem alkoholu. Zwróciła jej uwagę,
że w takim stanie nie może wypełniać obowiązków służbowych. Pomimo, że
obwiniona zaprzeczała stawianym zarzutom, Prezes Sądu poleciła obwinionej, by
udała się do domu, zaś sama przystąpiła do prowadzenia, w jej zastępstwie, posiedzeń
wykonawczych.
Obwiniona pozostała na terenie Sądu, gdyż autobus do jej miejsca zamieszkania
miał odjechać o godzinie 1120
. Około 1110
kierownik sekretariatu Zofia F. zobaczyła,
że obwiniona opuściła pokój i ma problemy z utrzymaniem równowagi. Zawróciła ją
do pokoju i powiadomiła Prezesa Sądu, która w podręcznej torbie obwinionej znalazła
opróżnioną do połowy butelkę wódki „Smirnoff”. Skontaktowała się z ojcem
obwinionej, który około godziny 1300
zabrał córkę do domu.
Wobec nieprzeprowadzenia badania krwi obwinionej na zawartość alkoholu Sąd
oparł swoje ustalenia na podstawie zeznań świadków i wyjaśnieniach obwinionej.
Świadkowie zgodnie zeznali, że obwiniona po przybyciu do Sądu w dniu zdarzenia
znajdowała się pod wpływem alkoholu. Świadek Tomasz K. zeznał o „wyczuwalnej
woni” alkoholu oraz wskazał na odmienny wygląd zewnętrzny i wolniejszą niż zwykle
mowę obwinionej. Podobnymi słowami zachowanie obwinionej opisała świadek
Bogumiła K. Obwiniona wyjaśniła, że spożywała alkohol poprzedniego dnia.
W ocenie Sądu Apelacyjnego wyczuwalny od obwinionej zapach alkoholu oraz
jej zmieniony wygląd, a także kłopoty z płynnym wysławianiem się pozwalają – w
połączeniu z przyznaniem przez nią samą faktu uprzedniego spożywania alkoholu –
uznać, że w dniu 18 sierpnia 2000 r. znajdowała się w stanie wskazującym na użycie
alkoholu. Biorąc pod uwagę, że tolerancja ma charakter osobniczy i zależy od wielu
zmiennych czynników Sąd pierwszej instancji uznał, że ustalone okoliczności nie
wystarczają do przyjęcia, że został przekroczony próg nietrzeźwości, co oznaczałoby
co najmniej 0,5 ‰ alkoholu we krwi.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego nie ma wystarczających
dowodów, że obwiniona spożywała alkohol w czasie między odsunięciem jej od
posiedzenia, a opuszczeniem budynku sądu. Nikt nie widział, aby spożywała alkohol.
Nastąpiło wprawdzie pogorszenie jej stanu i znaleziono w jej torbie opróżnioną do
połowy butelkę wódki. Pogorszenie mogło być wynikiem innych okoliczności,
związanych ze stanem zdrowia. Obwiniona wyjaśniła, że butelkę z wódką miała w
torebce, nie chcąc jej zostawić w domu ze względu na rodziców, którzy
„nieprzychylnie patrzą na tego typu rzeczy”. Wyjaśnienia jej w tej części nie zostały
podważone.
Przy wymiarze kary Sąd Apelacyjny miał na względzie jako okoliczność
obciążającą to, że obwiniona stawiła się do pracy w stanie wskazującym na użycie
alkoholu, mając tego dnia prowadzić posiedzenia wykonawcze. Z drugiej strony, przez
szereg lat pracowała nienagannie, podnosząc swoje kwalifikacje zawodowe i pełniąc
odpowiedzialne funkcje. Nie była dotąd karana dyscyplinarnie. Przedmiotowa sprawa
dotyczy zdarzenia o charakterze incydentalnym i w związku z tym nie może
prowadzić do uogólnienia wniosku o zachowaniu się obwinionej.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego odwołanie złożył
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego. Zaskarżonemu wyrokowi
zarzucił błędy w ustaleniach faktycznych, mające istotny wpływ na jego treść, przez
przyjęcie, że obwiniona w dniu 18 sierpnia 2005 r. znajdowała się tylko w stanie po
spożyciu alkoholu i nie spożywała go w miejscu pracy. W konkluzji wniósł o zmianę
zaskarżonego wyroku poprzez uznanie, że obwiniona w dniu 18 sierpnia 2005 r.
stawiła się do pracy w Sądzie Rejonowym w stanie nietrzeźwości, a następnie
spożywała alkohol w miejscu pracy, co stanowi przewinienie dyscyplinarne z art. 107
§ 1 ustawy z dnia 27 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych i na podstawie
art. 109 § 1 cytowanej ustawy wymierzenie jej kary złożenia sędziego z urzędu.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zarzut błędów w ustaleniach faktycznych sprowadza się w gruncie rzeczy do
polemiki z ustaleniami Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego. Stan
nietrzeźwości uzależniony jest od zawartości alkoholu we krwi. Badania krwi
obwinionej nie dokonano. Sąd pierwszej instancji prawidłowo rozważał na podstawie
wszelkich dostępnych dowodów w jakim stanie znajdowała się obwiniona w czasie
zdarzenia w dniu 18 sierpnia 2005 r. oraz czy spożywała wówczas w pracy alkohol.
Trudno nie zgodzić się z Sądem pierwszej instancji, że opisywane przez
świadków okoliczności, tj. wygląd zewnętrzny obwinionej po jej przybyciu do pracy,
wyczuwalna woń alkoholu, wolniejsza niż zwykle mowa, można uznać za
okoliczności dostateczne do przyjęcia, że obwiniona sędzia znajdowała się wówczas w
stanie wskazującym na użycie alkoholu, ale nie wystarczające do przyjęcia, że była w
stanie nietrzeźwym.
Wątpliwości może nasuwać pogorszenie stanu obwinionej w następnych
godzinach, ale Sąd pierwszej instancji nie przekroczył granic swobodnej oceny
dowodów uznając, że to pogorszenie mogło być wywołane nie tylko działaniem
alkoholu, ale także ogólnym stanem zdrowia obwinionej. Dodatkowym czynnikiem
mógł być także stres sytuacyjny związany z ujawnieniem tego, że była pod wpływem
alkoholu i odsunięciem jej przez przełożoną od prowadzenia posiedzenia. Wbrew
stanowisku zawartemu w odwołaniu nie bez znaczenia jest, że nikt nie widział, aby
obwiniona spożywała alkohol.
Wymierzona obwinionej na podstawie art. 109 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych kara przeniesienia na inne miejsce
służbowe – jest karą surową. Za ciężkie przewinienia dyscyplinarne ta właśnie kara
powinna być wymierzana. Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w wyroku z dnia 30
września 2003 r., SNO 56/03 (Zbiór orzeczeń SN – SD za II półrocze 2003 r., poz. 77)
wskazał, że kara złożenia z urzędu wymierzana jest w sytuacji skumulowania się
okoliczności obciążających o charakterze podmiotowym i przedmiotowym. W tej
sprawie nie można mówić o skumulowaniu się okoliczności obciążających, a to czyni,
że orzeczona przez Sąd Dyscyplinarny pierwszej instancji kara przeniesienia
obwinionej na inne miejsce służbowe nie może być uznana za rażąco niewspółmiernie
łagodną.
Nie ulega wątpliwości, że stopień dolegliwości wymierzonej obwinionej kary
zależy od tego, gdzie zostanie wyznaczone jej nowe miejsce służbowe. Sąd pierwszej
instancji w żaden sposób nie określił w zaskarżonym wyroku dokąd obwiniona ma
zostać przeniesiona. Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w obecnym składzie
podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2005
r., SNO 31/05 (OSN w sprawach dyscyplinarnych, 2005 r., poz. 17), że całkowite
pozostawienie uznaniu Ministra Sprawiedliwości wyznaczenia nowego miejsca
pełnienia służby przez sędziego oznaczałoby, że o dolegliwości kary decydowałby
głównie organ administracji państwowej, co narusza konstytucyjny podział władz (art.
10 ust. 2 Konstytucji RP), odrębność władzy sądowniczej (art. 173) i kompetencję
sądów do sprawowania wymiaru sprawiedliwości (art. 175). Sąd Dyscyplinarny
orzekając karę przeniesienia na inne miejsce służbowe, na podstawie art. 109 § 1 pkt 4
ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych jest uprawniony do określenia granic
władzy Ministra Sprawiedliwości w tym zakresie i pozostawia mu ze względów
organizacyjnych – prawo do oznaczenia konkretnego, nowego miejsca służbowego
sędziego na wyznaczonym obszarze.
Mając na względzie, że stopień dolegliwości kary powinien być adekwatny do
popełnionego przewinienia Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny określił, że
obwiniona sędzia Sądu Rejonowego zostanie przeniesiona na miejsce służbowe w
obszarze apelacji Sądu Apelacyjnego w A.