Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 4 sierpnia 2006 r.
III SW 16/06
Poza rachunkami bankowymi partia polityczna może gromadzić wyłącz-
nie środki pieniężne pochodzące ze składek członkowskich w granicach limitu
określonego w art. 26a ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycz-
nych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 ze zm.). Przekroczenie tego
limitu powoduje odrzucenie sprawozdania finansowego partii.
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Katarzyna Gonera, Beata Gudowska, Jerzy Kuźniar (sprawozdawca),
Maria Tyszel, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 sierpnia
2006 r. sprawy ze skargi Partii Politycznej Ruch Odrodzenia Gospodarczego im.
Edwarda Gierka na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 3 lipca 2006 r. w
przedmiocie odrzucenia sprawozdania finansowego
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Uchwałą z dnia 3 lipca 2006 r. Państwowa Komisja Wyborcza odrzuciła spra-
wozdanie Ruchu Odrodzenia Gospodarczego im. Edwarda Gierka o źródłach pozy-
skania środków finansowych w 2005 r., z powodu naruszenia art. 24 ust. 8 ustawy z
dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr
79, poz. 857 ze zm.).
Wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 24 ust. 8 ustawy, zgodnie z którym:
partia polityczna może gromadzić środki finansowe jedynie na rachunkach banko-
wych, z zastrzeżeniem art. 26a, zezwalającego na pozostawienie w kasie środków
pochodzących ze składek członkowskich wpłacanych w wysokości nieprzekracząją-
cej od jednego członka w jednym roku minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj.
kwoty 849,00 zł., po otrzymaniu do kasy partii wpłaty Pawła B. w wysokości 2.050,00
2
zł środki te zgromadzone zostały w kasie, mimo iż nadwyżka wpłaconej składki w
wysokości 1.201,00 zł powinna zostać przekazana na rachunek bankowy partii lub
zwrócona wpłacającemu. Jak wskazała PKW, gromadzenie środków finansowych
poza rachunkiem bankowym z naruszeniem art. 24 ust. 8 ustawy stanowi przesłankę
odrzucenia sprawozdania finansowego partii na podstawie art. 38a ust. 2 pkt 3
ustawy o partiach politycznych
W skardze wniesionej przez Ruchu Odrodzenia Gospodarczego im. Edwarda
Gierka, wskazano, iż z chwilą rejestracji w dniu 14 marca 2005 r., zwrócono się do
Prezydenta Warszawy, a następnie do Burmistrza Dzielnicy Śródmieście o przydzie-
lenie lokalu na cele statutowe co było warunkiem uzyskania stosownych dokumen-
tów; NIP, REGON, a także założenia konta bankowego. W dniu 4 listopada 2005 r.
Ruch Odrodzenia Gospodarczego im. Edwarda Gierka zawarł umowę najmu, wpła-
cając kaucję w wysokości 3.240,96 zł, na którą złożyli się członkowie Zarządu; Paweł
B. - 2000 zł, Edmund K. - 250 zł, Mieczysław K. - 500 zł, Wacław T. - 500 zł. Doko-
nana wpłata ma charakter kaucji zwrotnej, którą Zarząd Nieruchomości jest zobowią-
zany zwrócić, gdy umowa zostanie rozwiązana. Po uzyskaniu prawa do lokalu i za-
łatwieniu niezbędnych formalności, założono 26 lutego 2006 r. konto bankowe. Z tą
chwilą składki członkowskie i wpłaty dobrowolne, poprzednio wpłacane do kasy par-
tii, regularnie wpłacano na konto bankowe. Komitet wniósł o uznanie sprawozdania
finansowego za zgodne z prawem oraz oddalenie roszczenia finansowego Państwo-
wej Komisji Wyborczej.
W odpowiedzi na skargę Państwowa Komisja Wyborcza podtrzymała stanowi-
sko zajęte w zaskarżonej uchwale. PKW wyjaśniła, że przyczyną odrzucenia spra-
wozdania finansowego Ruchu Odrodzenia Gospodarczego im. Edwarda Gierka było
naruszenie art. 24 ust. 8 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych. Z
informacji zawartych w sprawozdaniu wynika, że partia przyjęła do kasy środki w wy-
sokości 4.400,00 zł wpłacone z tytułu składek członkowskich. W wykazie załączonym
do sprawozdania wśród wpłat do kasy partii znajduje się wpłata od Pawła B. w wyso-
kości 2.050,00 zł. Środki te zgromadzone zostały w kasie partii z naruszeniem art. 24
ust. 8 ustawy, zgodnie z którym partia polityczna może gromadzić środki finansowe
jedynie na rachunkach bankowych, z zastrzeżeniem art. 26a, zezwalającym na po-
zostawienie w kasie środków pochodzących ze składek członkowskich wpłacanych w
wysokości nieprzekraczającej od jednego członka w jednym roku minimalnego wy-
nagrodzenia za pracę, które w 2005 r. wynosiło 849,00 zł, zgodnie z § 1 rozporzą-
3
dzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. w sprawie wysokości minimalnego
wynagrodzenia za pracę w 2005 r. (Dz.U. Nr 201, poz. 2062). W związku z powyż-
szym nadwyżka wpłaconej składki w wysokości 1.201,00 zł powinna zostać przeka-
zana na rachunek bankowy partii lub zwrócona wpłacającemu. Fakt pozyskania
niniejszej wpłaty i pozostawienia nadwyżki poza obrotem bankowym jest bezsporny.
Zdaniem PKW w świetle przedstawionych bezwzględnie obowiązujących regulacji
prawnych, pozostaje bez znaczenia (dla kwalifikacji dokonanego naruszenia) cel na
jaki dokonano wpłaty (kaucja na najem lokalu) oraz osoba wpłacającego, gdyż
przedmiotem oceny jest prawidłowość źródeł i form pozyskiwania środków.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga jest nieuzasadniona. Argumenty zaprezentowane w niej nie są argu-
mentami natury prawnej. Ograniczają się one w zasadzie do zminimalizowania stop-
nia naruszenia przepisów prawa jak również przedstawienia swoich racji. Zgodnie z
art. 38a ust. 1 ustawy o partiach politycznych (w brzmieniu mającym zastosowanie w
sprawie) Państwowa Komisja Wyborcza w terminie 4 miesięcy od dnia złożenia
sprawozdania: 1) przyjmuje sprawozdanie bez zastrzeżeń, 2) przyjmuje sprawozda-
nie ze wskazaniem uchybień, 3) odrzuca sprawozdanie. Odrzucenie sprawozdania
następuje w przypadku: 1) prowadzenia przez partię polityczną działalności gospo-
darczej, 2) pozyskiwania środków finansowych ze zbiórek publicznych, 3) gromadze-
nia środków finansowych poza rachunkiem bankowym z naruszeniem przepisów art.
24 ust. 8 ustawy, 4) przyjmowania środków finansowych od osób fizycznych, o któ-
rych mowa w art. 25 ust. 2 ustawy, lub pozyskiwania środków z innych źródeł niedo-
zwolonych, 5) gromadzenia lub dokonywania wydatków na kampanie wyborcze z
pominięciem Funduszu Wyborczego, 6) gromadzenia środków finansowych Fundu-
szu Wyborczego poza oddzielnym rachunkiem bankowym z naruszeniem przepisu
art. 36 ust. 3 ustawy. Przypadki odrzucenia sprawozdania finansowego są więc wy-
raźnie określone i w związku z tym art. 38a ust. 2 ustawy o partiach politycznych
musi być interpretowany ściśle, a w każdym razie nie jest dopuszczalna jego rozsze-
rzająca wykładnia. Przepis art. 24 ust. 8 ustawy o partiach politycznych pozwala par-
tii politycznej gromadzić środki finansowe jedynie na rachunkach bankowych, z za-
strzeżeniem art. 26a, zezwalającego na pozostawienie w kasie środków pochodzą-
cych ze składek członkowskich wpłacanych w wysokości nieprzekracząjącej od jed-
4
nego członka w jednym roku minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. kwoty 849,00
zł., zgodnie z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. w spra-
wie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2005 r. Trafnie twierdzi Pań-
stwowa Komisja Wyborcza iż limit ten został przekroczony w rozpatrywanej sprawie o
1.201,00 zł (wpłata Pawła B. w wysokości 2.050,00 zł) co nie zostało w skardze
skutecznie zakwestionowane. Należy także wskazać, iż przepis art. 38a ustawy o
partiach politycznych nie uzależnia obowiązku odrzucenia sprawozdania od wysoko-
ści sumy przekroczenia, tak więc każde przekroczenie dozwolonego limitu powoduje
naruszenie przepisu i pociąga za sobą odrzucenie sprawozdania. Dodatkowo należy
zauważyć, iż wpłata Pawła B. została wskazana (podobnie jak pozostałe wpłacone
do kasy partii środki przedstawione w sprawozdaniu Ruchu Odrodzenia Gospo-
darczego im. Edwarda Gierka) w pozycji II pkt 1 sprawozdania jako składka człon-
kowska w kwocie nieprzekraczającej w jednym roku najniższego miesięcznego wy-
nagrodzenia za pracę. Nawet gdyby przyjąć (czego nie podniesiono w skardze), iż
wpłata Pawła B. nie była składką członkowską, tylko wpłatą na kaucję, to zgodnie z
postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2003 r., III SW 147/03
(OSNP 2004 nr 10, poz. 179) - wpłaty pieniężne niemające charakteru statutowych
składek członkowskich mogą być gromadzone wyłącznie na rachunku bankowym
partii politycznej.
Warto w tym miejscu powołać aktualny, choć dotyczący innego stanu prawne-
go, pogląd Sądu Najwyższego zawarty w postanowieniu z dnia 22 maja 2001 r., III
SW 12/01 (niepublikowane), w myśl którego brak winy w złamaniu prawa lub zniko-
my stopień jego naruszenia nie mają znaczenia dla przesłanek odrzucenia sprawoz-
dania wyborczego na podstawie art. 87h ust. 1 ustawy z dnia 27 września 1990 r. o
wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji na
podstawie art. 516 k.p.c. w związku z art. 34b ust. 2 i 3 i art. 38b ustawy o partiach
politycznych.
========================================