Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 110/06
POSTANOWIENIE
Dnia 12 stycznia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Tadeusz Żyznowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. Ż.
przeciwko Syndykowi masy upadłości "W." Spółki z o.o. w O.
o ustalenie nieważności umowy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 stycznia 2007 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w [..]
z dnia 20 października 2006 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 20 października 2006 r. Sąd
Apelacyjny odrzucił skargę kasacyjną powoda M. Ż. z powodu nieuiszczenia opłaty
podstawowej w wysokości 30 zł. Sąd uznał, że skarżący, który wnosi jednocześnie
o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej,
powinien uiścić opłatę podstawową w chwili wniesienia pisma. W zażaleniu powód
wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Opłata podstawowa pobierana jest w sprawach, w których przepisy nie
przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej. Stanowi ona minimalną
opłatę, którą strona jest obowiązana uiścić od pisma podlegającego opłacie.
Zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2005 r., Nr 167, poz. 1398 ze zm.) opłatę
podstawową pobiera się także od podlegających opłacie pism wnoszonych przez
stronę zwolnioną od kosztów sądowych przez sąd, chyba że ustawa stanowi
inaczej. Ponadto art. 100 ust. 2 zd. 2 u.k.s.c. stanowi, że strona, której sąd przyznał
całkowite zwolnienie od kosztów sądowych, ma obowiązek uiścić opłatę
podstawową, o której mowa w art. 14, od wszystkich pism podlegających opłacie,
chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Zgodnie z art. 1302
§ 3 k.p.c., sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty
pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego
środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną,
skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw
od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie
referendarza sądowego) podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej
obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. Mechanizm
ten służy przyspieszeniu cywilnego postępowania sądowego, ma na celu
odciążenie sądu od czynności związanych z wezwaniami do uiszczania tych opłat.
Na wstępie należy zauważyć, że użyte w art. 1302
§ 3 k.p.c. pojęcie opłaty
„w wysokości stałej" obejmuje nie tylko opłatę stałą, o której mowa w art. 11
u.k.s.c., ale również opłatę podstawową. Sąd Najwyższy dał temu wyraz
w postanowieniu z dnia 30 maja 2006 r., l CZ 23/06, niepubl. Pogląd ten podziela
również skład Sądu Najwyższego rozpoznający niniejsze zażalenie. Powyższe
prowadzi do wniosku, że strona, która uzyskała już zwolnienie od kosztów
sądowych, zobowiązana jest wnieść bez wzywania opłatę podstawową
w wysokości 30 zł, pod rygorem odrzucenia pisma, przewidzianym w art. 1302
k.p.c. (por. postanowienie SN z 2 czerwca 2006 r., II UZ 14/06, niepubl.,
postanowienie SN z 11 lipca 2006 r., l CSK 146/06, postanowienie SN z 26 lipca
2006 r., IV CZ 59/06, niepubl., postanowienie SN z 8 sierpnia 2006 r., l CSK
170/06, niepubl., postanowienie SN z 28 sierpnia 2006 r., IV CSK 166/06, niepubl.,
uchwała z 26 września 2006 r., II UZP 11/06, niepubl., uchwała SN z 13
października 2006 r., III CZP 75/06, niepubl.).
Należy jednak zwrócić uwagę, że wykładnia językowa art. 14 ust. 2 u.k.s.c.
prowadzi do wniosku, że w przepisie tym chodzi o pisma wymienione w art. 3 ust.
2, składane przez stronę, która przed ich wniesieniem została przez sąd zwolniona
od kosztów sądowych. Przewidziany w tym przepisie obowiązek pobrania opłaty
podstawowej nie dotyczy tym samym pism podlegających opłacie, o których mowa
w art. 3 ust. 2, jeżeli dopiero został zgłoszony w nich wniosek o zwolnienie od
kosztów sądowych (por. uchwała SN z 13 października 2006 r., III CZP 75/06,
niepubl.). W przedmiotowej sprawie powód zawarł w skardze kasacyjnej wniosek
o zwolnienie od kosztów sądowych - opłaty od skargi kasacyjnej w całości (k -163).
Zgłoszenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powoduje,
że obowiązek uiszczenia należnej opłaty zostaje odsunięty w czasie.
W orzecznictwie utrwalił się bowiem pogląd, że w sytuacji, w której pismo
podlegające opłacie zawiera wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, należy
najpierw rozpoznać ten wniosek, a dopiero w razie odmowy żądać opłaty
(zob. w szczególności orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 5 października 1956 r.,
I CZ 134/56, OSN 1957, nr 3. poz. 84. z dnia 6 grudnia 1958 r., I CR 992/58, OSN
1960, nr 2, poz. 45, z dnia 13 sierpnia 1959 r., 4 CZ 95/59, NP 1961, nr 9, s. 1192,
4
z dnia 2 listopada 1962 r., II CZ 121/62, OSNCP 1963, nr 7-8, poz. 182, z dnia
20 grudnia 1966 r., II CZ 146/66, OSNCP 1967, nr 6, poz. 113, z dnia 14 stycznia
1972 r., III CRN 448/71. OSPiKA 1972, nr 7-8, póz. 144, z dnia 26 lutego 1976 r.,
III CZP 11/76, OSNCP 1976, nr 7-8, poz. 162, a także z dnia 26 lipca 2006 r. IV CZ
57/06, niepubl.).
Obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej powstanie dopiero w razie
uwzględnienia wniosku i przyznania stronie całkowitego zwolnienia od kosztów
sądowych. Zgodnie bowiem z art. 100 ust. 2 zd. drugie u.k.s.c., strona, której sąd
przyznał całkowite zwolnienie od kosztów sądowych, ma obowiązek uiścić opłatę
podstawową, o której mowa w art. 14 u.k.s.c.. Jeżeli natomiast wniosek
o zwolnienie od kosztów zostanie oddalony w całości lub w części, zaktualizuje się
obowiązek uiszczenia stosownej opłaty stałej lub stosunkowej.
Aktualność zachowuje zapatrywanie, że dopiero w razie oddalenia
zgłoszonego przez zawodowego pełnomocnika strony wniosku o zwolnienie od
kosztów sądowych w zakresie poniesienia należnej od środka odwoławczego lub
środka zaskarżenia opłaty w wysokości stałej lub stosunkowej, przewodniczący
wzywa pełnomocnika do opłacenia tych środków w terminie tygodniowym
(zob. postanowienie SN z 4 października 2006 r., l CZ 81/06. niepubl).
Należy stwierdzić, że również dopiero w przypadku uwzględnienia wniosku
o zwolnienie strona ma obowiązek uiścić opłatę podstawową w wysokości 30 zł.
Reasumując, nie można podzielić poglądu, że strona, która występuje
o zwolnienie przez sąd od kosztów sądowych, obowiązana jest do uiszczenia
opłaty podstawowej jeszcze przed rozpoznaniem jej wniosku.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw.
żart. 3941
§ 3 k.p.c.)
jz
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13