Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Danuta Szykut

Protokolant: st.sekr.sądowy Sylwia Pławsiuk

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2013 r. w Słupsku na rozprawie

sprawy z odwołania A. G.

od decyzji z dnia 10/04/2012 r. znak: (...)-2010

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o ustalenie wysokości kapitału początkowego

I oddala odwołanie,

II nie obciąża ubezpieczonego kosztami procesu,

III przyznaje radcy prawnemu R. N. wynagrodzenie za pomoc prawną udzieloną z urzędu w kwocie 120zł (sto dwadzieścia złotych 00/100) podwyższoną o stawkę podatku VAT, płatne z funduszu Skarbu Państwa Sadu Okręgowego w Słupsku

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. G. w odwołaniu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 10 kwietnia 2012 r. znak (...)-2010 domagał się jej zmiany poprzez uwzględnienie wynagrodzeń osiągniętych w okresie zatrudnienia w (...) i H (...) w U. od dnia 4 sierpnia 1973 roku do 31 grudnia 1979 roku.

W odwołaniu ubezpieczony wskazał trzy różne decyzje, w tym dwie dotyczące prawa do emerytury. W odwołaniu podniósł także okoliczności związane z niezaliczeniem do okresów składkowych wyszczególnionych w odwołaniu okresów ubezpieczenia, a także wniósł o zaliczenie niektórych okresów do okresów pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz zasadzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwany podniósł, że we wskazanych przez ubezpieczonego okresach nie figuruje on jako osoba zgłoszona do ubezpieczenia społecznego. Podniósł także, że kwestie związane z ustalaniem stażu ubezpieczeniowego były przedmiotem postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sadu Apelacyjnego w Gdańsku – III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku, który oddalił odwołanie ubezpieczonego w tym zakresie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 10 kwietnia 2012 roku, znak (...)-2010 organ rentowy ustalił ubezpieczonemu A. G. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku w wysokości 124 423,97 zł. Podstawa wymiaru wyniosła 1395,36 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego pozwany organ rentowy przyjął: 21 lat , 1 miesiąc i 11 dni okresów składkowych i 1 miesiąc , 6 dni okresów nieskładkowych.

Dowód: decyzja ZUS – k. 86-87 akt ZUS.

Ubezpieczony po odbyciu służby wojskowej w okresie od 5 stycznia 1973 roku do 30 lipca 1983 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) S.A w U. na stanowisku rybaka.

Ubezpieczony pracował razem z M. B., P. Ś., S. B., R. H. (1), T. S., którzy zatrudnieni byli na podobnych stanowiskach.

A. G. pływał na jednostce rybackiej UST 86. Wynagrodzenie było określone procentem (partem) od wartości złowionych ryb. Part był uzależniony od typu statku oraz od zajmowanego stanowiska, a także od jakości złowionej ryby. Wynagrodzenie pracowników zatrudnionych na jednej jednostce pływającej , na różnych stanowiskach nie było znacznie zróżnicowane. Połowy były 2-3 dniowe. Latem wypłynięcia w morze były krótsze, zimą dłuższe. Praca zależała od warunków atmosferycznych. Stawki osobistego zaszeregowania przyjmowało się tylko wtedy, gdy rybacy nie wypływali w morze przez miesiąc. Świadkowie nie mają wiedzy na temat wysokości zarobków ubezpieczonego. Świadkowie nie mają wiedzy na temat wysokości partu rybnego.

W zakładzie pracy nie zachowały się dokumenty płacowe potwierdzające wysokość zarobków ubezpieczonego w oparciu o part rybny.

( dowód: zeznanie świadków M. B.k-21as, S. B.k. 52verte-53, P. Ś.k.53 as, R.H..65-66, T. S., akta ZUS , wyciąg akt rentowych S. B., P. Ś., T. S., R. H. (1), legitymacja ubezpieczeniowa T. S., świadectwo pracy M. B., akta osobowe ubezpieczonego)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Kapitał początkowy jest swoistym wkładem na koncie ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia przed 01.01.1999 r. Jest to więc zagadnienie ochrony prawa nabytego i ustalenia jego pieniężnej wartości w celu zaksięgowania jej na indywidualnym koncie ubezpieczonego.

Stosownie do art. 173 ust. 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U Nr 153, poz. 1227z późn. zm.).kapitał początkowy ustala się dla osób urodzonych po 31.12.1948 r. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, czyli tak jak przy emeryturze i rencie. Do stosowania art. 15 i następnych odsyła art. 174 ust. 3 powołanej ustawy. Okresem przyjętym do tego obliczenia jest zatrudnienie, za które opłacali składki na ubezpieczenie społeczne płatnicy składek lub sami ubezpieczeni, w granicach określonych przepisami. Podstawę wymiaru ustala się przy użyciu przeciętnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, które to lata muszą przypadać przed rokiem 1999 (art. 15 ust. 1 i art. 174 ust. 3 powołanej ustawy).

Zwrócić należy uwagę, że w postępowaniu cywilnym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawie o wysokości renty bądź emerytury, czy ustalenie kapitału początkowego, możliwe jest dopuszczenie i przeprowadzenie wszelkich dowodów na okoliczności istotne dla rozpoznania sprawy. Nie jest jednak możliwe ustalenie kapitału początkowego w oparciu o wielkość wynagrodzenia bądź poszczególnego jego składnika uzyskiwanego przez ubezpieczonego wywiedzioną z wysokości wynagrodzenia lub tego składnika wypłaconego innym pracownikom. Uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia - oparte na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników - nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 lipca 2007 r., sygn. I UK 36/07).

Poza tym dowody z zeznań świadków nie mogą, choćby ze względu na znaczny upływ czasu, stanowić wystarczająco pewnego i jedynego źródła dla rekonstrukcji faktów o warunkach pracy i płacy oraz pozostałych istotnych okoliczności, w szczególności, gdy dotychczas przedłożone dokumenty takich faktów nie potwierdzają. W sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowo-emerytalnego lub wysokość tego świadczenia wymaga się bowiem dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych oraz precyzyjnych - potwierdzających czy uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością nie tylko fakt zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy i wysokością uzyskiwanego wynagrodzenia. Prymat nadany dokumentacji pracowniczej prowadzi do gradacji mocy dowodowej polegającej na tym, że dokumentacja ta stanowi podstawę weryfikacji pozostałych dowodów przedłożonych przez strony. Wiarygodność i moc wszystkich dowodów wymaga oceny wszechstronnej, pozwalającej na postawienie wniosków pewnych, precyzyjnych i kategorycznych. Wysokość świadczenia emerytalnego pozostaje funkcją uzyskiwanych niegdyś dochodów, dlatego do jego wyliczenia nieodzownym jest ustalenie rzeczywistych zarobków, jako decydujących o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenie społeczne. Niedopuszczalnym w tym zakresie jest opieranie się jedynie na hipotezach, czy założeniach wynikających z przyjęcia średnich wartości, do czego faktycznie zmierza stanowisko ubezpieczonego.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dowodowe (art. 473 § 1 k.p.c.), ale zgodnie z regułą wynikającą z art. 6 k.c. ciężar dowodu w wykazaniu wysokości otrzymywanego przez ubezpieczonego wynagrodzenia od dnia 4 sierpnia 1973 roku do 31 grudnia 1979 roku spoczywał na ubezpieczonym. Same twierdzenia ubezpieczonego oraz ogólne zeznania świadków są w tym zakresie niewystraczające, a Sąd nie może wyłącznie na ich podstawie dokonać ustaleń faktycznych o wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego, bowiem byłoby one dowolne.

Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 lipca 2007 r. sygn. akt I UK 36/07 stwierdzając, że „1. W postępowaniu cywilnym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawie o przeliczenie wysokości emerytury możliwe jest dopuszczenie i przeprowadzanie wszelkich dowodów, w tym także dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania samego wnioskodawcy. Nie jest jednak możliwe przeliczenie wysokości emerytury w oparciu o jakąś hipotetyczną uśrednioną wielkość premii uzyskiwanej przez ubezpieczonego, wywiedzioną z wysokości premii wypłaconych innym pracownikom. Uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia – oparte na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników – nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy. 2. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie obowiązuje zasada prawdy formalnej, ponieważ całe postępowanie cywilne jest oparte na zasadzie prawdy materialnej (art. 3 kpc). Jednakże uznanie przez sąd pewnych dowodów za niewiarygodne, niewystarczające lub nie mające mocy dowodowej nie oznacza wcale oparcia się na zasadzie prawdy formalnej.”

Ubezpieczony na okoliczność sporną, czyli na okoliczność wysokości wypłaconego mu w spornym okresie wynagrodzenia, zawnioskował przesłuchanie świadków M. B., P. Ś., S. B., R. H. (1), T. S.oraz przedstawił dokumenty dotyczące ich wynagrodzenia w okresie, w którym zatrudnienie świadków pokrywa się z okresem zatrudnienia ubezpieczonego.

Szczegółowa analiza i ocena tych dowodów nie doprowadziły do jednoznacznych wniosków co do wysokości otrzymywanego przez ubezpieczonego wynagrodzenia w latach 1973-1979. Wynikające z dokumentów zawnioskowanych świadków wysokości osiąganych przez nich zarobków stanowiły wyłącznie dowód na tę okoliczność w stosunku do tychże świadków. Okoliczność, że okres zatrudnienia zawnioskowanych świadków zazębiał się z okresami zatrudnienia ubezpieczonego, nie mogła prowadzić do wniosku, że ustalone okresy idealnie się pokrywały, w sensie jednoczesnego wykonywania takiej samej pracy. Zważywszy na upływ czasu fakt, że świadkowie nie pamiętają szczegółów zatrudnienia sprzed 30 lat, jest raczej naturalny. W tej sytuacji nie sposób uznać, że wynagrodzenie świadków, w udokumentowanym przez nich okresie, było identyczne z wynagrodzeniem ubezpieczonego, zależało bowiem od wielu czynników, między innymi było uzależnione od jakości i ilości złowionej ryby, jak również warunków atmosferycznych.

Zebrany w niniejszym postępowaniu materiał dowodowy nie dawał podstawy do ustalenia, że w spornym okresie ubezpieczony uzyskiwał ściśle określone zarobki, które mogłyby mieć wpływ na wysokość świadczenia emerytalnego. Zeznania zawnioskowanych przez ubezpieczonego świadków jako zbyt ogólne, w szczególności nie dowiodły w sposób precyzyjny okresów ich wspólnego zatrudnienia z ubezpieczonym, a przez to nie pozwoliły na utożsamienie wysokości ich wynagrodzeń. Analiza wysokości wynagrodzeń wymienionych wyżej osób, dokonana w oparciu o przedstawione zaświadczenia o zatrudnieniu dowodzi natomiast, że zarobki ich różniły się. Dane wynikające z przedstawionych dowodów, w żadnej mierze nie pozwalają więc na dokonanie precyzyjnych ustaleń co do wysokości wynagrodzenia jakie otrzymywał A. G. w poszczególnych miesiącach i latach objętych sporem. Na tych podstawach nie sposób wyprowadzić pewnego ustalenia, od kiedy i w jakiej dokładnie wysokości ubezpieczony otrzymywał co miesięczne wynagrodzenie, tak by móc obliczyć wysokość należnych od niego składek.

Sąd nie ponosi odpowiedzialności za wynik postępowania dowodowego (SN, II UKN 244/98). Nie jest też, jak to stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku II UKN 418/97 OSNAP 1998, poz. 661 obowiązany do poszukiwania dokumentów czy dowodów, o które nie zadbała osoba dochodząca świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Reasumując uznać należy , że ubezpieczony nie udowodnił okoliczności, z których próbował wywodzić korzystne dla siebie skutki prawne, co miałoby prowadzić do stwierdzenia podstaw do ponownego przeliczenia kapitału początkowego. Z tego względu nie było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji organu rentowego i na podstawie art. 477 ¹⁴ § l k.p.c. Sąd oddalił odwołanie, o czym orzekł w punkcie I sentencji wyroku.

Sąd mając na uwadze trudną sytuację materialną ubezpieczonego i charakter sporu, nie obciążył go kosztami procesu na mocy art. 102 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., o czym orzekł w punkcie II sentencji.

Wynagrodzenie dla pełnomocnika procesowego, ustanowionego dla ubezpieczonego z urzędu, Sąd przyznał w oparciu o § 2, § 6 pkt 1, 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm. O przyznanym pełnomocnikowi wynagrodzeniu Sąd orzekł w punkcie III sentencji wyroku.