Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 37/07
POSTANOWIENIE
Dnia 15 czerwca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
del. SSA Marta Romańska
w sprawie z powództwa J. W., E. W. i G. W.
przeciwko P. - Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
w K. i B. G.
o unieważnienie umowy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 czerwca 2007 r.,
zażalenia powodów
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 30 listopada 2006 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 30 listopada 2006 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
apelację powodów: […] wniesioną od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 7 lipca
2006 r. oddalającego ich powództwo przeciwko P. spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością oraz B. G. o unieważnienie przedwstępnej umowy sprzedaży
nieruchomości zawartej pomiędzy pozwanymi w wyniku rozstrzygnięcia przetargu
na zbycie nieruchomości.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego w sprawie tego rodzaju – o unieważnienie
umowy przedwstępnej – stosownie do treści art. 13 w zw. z art. 18 pkt 2 ustawy
z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167,
poz. 1398) pobiera się opłatę stosunkową, która wynosi 5% wartości przedmiotu
zaskarżenia. Strona powodowa, reprezentowana przez fachowego pełnomocnika,
na podstawie art. 31 pkt 2 wskazanej ustawy, uiściła opłatę stałą w kwocie 1.500
złotych, którą pobiera się od pozwu i apelacji w sprawie o unieważnienie przetargu.
Opłata stosunkowa jest wyższa, bo wynosi 33.000 złotych.
Dlatego sąd drugiej instancji, w ramach wstępnego badania apelacji,
ze względu na przewidzianą art. 1302
§ 3 k.p.c. sankcję za nienależyte opłacenie
środka odwoławczego, odrzucił apelację powodów na podstawie art. 373 k.p.c.
W zażaleniu powodowie zarzucili naruszenie art. 13 w związku z art. 18 pkt
2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przez ich zastosowanie
i obliczenie na tej podstawie wysokości opłaty od wniesionej przez nich apelacji
w sytuacji, gdy z uwagi na charakter sprawy zastosowanie miał art. 31 pkt 2 tej
ustawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie powodów zasługuje na uwzględnienie.
Opłatę stałą w wysokości 1.500 złotych pobiera się od pozwu i apelacji
(art. 18 ust. 2 ustawy) w sprawie o unieważnienie przetargu (art. 31 pkt 2 ustawy).
3
Postępowanie przetargowe jest jednym ze sposobów zawarcia umowy. Przemawia
za tym jednoznacznie usytuowanie przepisów dotyczących przetargu w dziale
II „Zawarcie umowy” tytułu IV księgi pierwszej kodeksu cywilnego. Stosunki
cywilnoprawne pomiędzy uczestnikami przetargu nawiązują się już z chwilą
złożenia ofert. Czynność ta stanowi jednocześnie przyjęcie oferty zawarcia tzw.
„umowy przetargowej” określającej reguły dojścia do umowy ostatecznej. Umowa
ostateczna mogła być zawarta w toku aukcji z chwilą udzielenia przybicia albo
w ramach przetargu przewidującego składanie pisemnych ofert, z chwilą dojścia do
uczestnika składającego ofertę zawiadomienia o przyjęciu jego oferty. Reguły
te zawodziły jednak w odniesieniu do umów, do których zawarcia należało
zachować szczególną formę. W doktrynie i orzecznictwie przyjmowano różne
rozwiązania, które miały służyć ochronie praw podmiotowych osób uczestniczących
w przetargu w przypadku jednostronnego uchylania się od zawarcia umowy
w prawem przepisanej formie. Przeważał jednocześnie pogląd, że skutkiem dojścia
do oferenta oświadczenia organizatora przetargu o przyjęciu jego oferty jest
zawarcie umowy zbliżonej do umowy przedwstępnej o słabszych skutkach. Jest to
końcowy etap postępowania przetargowego, kiedy oferta została wybrana, a nie
zawarto jeszcze umowy ostatecznej, w tym przypadku, przenoszącej własność
nieruchomości.
Do podobnej konstrukcji, nawiązali powodowie w pozwie domagając się
literalnie unieważnienia przedwstępnej umowy zawartej pomiędzy pozwanymi
w wyniku rozstrzygnięcia przetargu. W ten sposób w istocie powodowie kwestionują
samą procedurę przetargową. Wszystkie zarzuty jakie zawiera pozew odnoszą się
do sposobu przeprowadzenia przetargu. Powodowie wyraźnie wskazują, że nie
została zawarta pomiędzy pozwanymi umowa przenosząca własność
nieruchomości, jako wynik i konsekwencja przeprowadzonego przetargu a zatem
ich zarzuty kumulują się wokół przeprowadzonych dotychczas czynności
przetargowych z udziałem stron procesu. Pozostaje natomiast otwarta kwestia
możliwości zniweczenia skutków postępowania przetargowego, w wyniku którego
dochodzi do wyboru oferty, ale nie doszło jeszcze do zawarcia umowy ostatecznej,
dla której zawarcia zorganizowano przetarg.
4
Dla oceny charakteru żądania powodów, na użytek ustalenia wysokości
opłaty od pozwu i apelacji, nie ma znaczenia wejście w życie ustawy z dnia 14
2003 r. o zmianie ustawy – kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw
i wskazanie podstawy sądowego dochodzenia obowiązku zawarcia umowy, której
ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań ustawowych, zarówno przez
organizatora przetargu jak i wybranego w toku aukcji, czy przetargu uczestnika.
Zmiana stanu prawnego pozostaje bez wpływu na traktowanie zgłoszonego
roszczenia, jako zmierzającego do unieważnienia przetargu, a opartego na
konstrukcji umowy przedwstępnej, wieńczącej procedurę przetargową wobec
umów, mających w następnej kolejności przenieść własność nieruchomości.
Z tych wszystkich względów należy uznać, że sformułowane przez powodów
żądanie wypełnia hipotezę normy procesowej zawartej w art. 31 pkt 2 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, regulującej wysokość opłat sądowych
w sprawie o unieważnienie przetargu.
Dlatego Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie na podstawie art.
39816
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
jz