II CSK 107/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:30-05-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II CKN 318/98 III CKN 416/98
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CSK 107/07
POSTANOWIENIE
Dnia 20 czerwca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Tadeusz Żyznowski
w sprawie z wniosku P. i K. małżonków M.
przy uczestnictwie P. P.
o wpis w księdze wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 czerwca 2007 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 22 września 2006 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 18 lipca 2006 r. utrzymał w mocy
dokonany w dniu 7 czerwca 2006 r. wpis odłączenia z księgi wieczystej KW nr […],
zabudowanej działki nr 47/15 i założenia dla niej nowej księgi wieczystej KW nr […],
w której jako właścicieli wpisano wnioskodawców P. i K. małżonków M. oraz z
urzędu roszczenie o zawarcie przyrzeczonej umowy sprzedaży i zobowiązanie A.
i S. małżonków M. do nieobciążania udziału wynoszącego ½ w prawie użytkowania
wieczystego i własności budynku, będącego przedmiotem tej umowy jakimikolwiek
hipotekami i innymi ciężarami bez zgody P.P.
Jako podstawę orzeczenia powołał § 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości (Dz.U. z 2001 r. Nr 102, poz. 1122 ze zm.) w sprawie prowadzenia
ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów, zgodnie z którym w razie założenia nowej
księgi wieczystej dla części obciążonej nieruchomości bądź przeniesienia części
obciążonej nieruchomości do innej księgi wieczystej, sąd z urzędu przenosi do
współobciążenia wszystkie prawa, roszczenia, inne ciężary lub ograniczenia
ciążące na nieruchomości.
Rozpoznając sprawę na skutek apelacji wnioskodawców, Sąd Okręgowy
postanowieniem z dnia 22 września 2006 r. zmienił zaskarżone orzeczenie w ten
sposób, że uchylił wpis roszczenia o zawarcie przyrzeczonej umowy sprzedaży
wraz z zobowiązaniem A. i S. małżonków M. do nieobciążania udziału
wynoszącego ½ w prawie użytkowania wieczystego i własności budynku
jakimikolwiek hipotekami i innymi ciężarami bez zgody P. P. w dziale III Księgi
wieczystej KW nr […] i postępowanie w tym przedmiocie umorzył.
Uczestnik postępowania P. P. w skardze kasacyjnej od tego postanowienia
zarzucił naruszenie § 11 ust. 2 Rozporządzenia poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie.
W ramach drugiej podstawy kasacyjnej zarzucił nieważność postępowania
z przyczyny określonej w art. 379 ust. 5 k.p.c. przez niepowiadomienie go
o toczącym się postępowaniu i niedoręczenie odpisu apelacji.
3
W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności należy rozważyć, jako najdalej idący, zarzut
nieważności postępowania.
W judykaturze Sądu Najwyższego utrwalone jest stanowisko, że nieważność
postępowania wskutek pozbawienia strony możności obrony swych praw zachodzi
wówczas, gdy strona procesu, wbrew swej woli, zostaje faktycznie pozbawiona
możności działania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1999 r., II CKN
318/98, niepubl.). Ten przejaw nieważności występuje przykładowo w takich
wypadkach, gdy strona w następstwie niezawiadomienia jej o terminie rozprawy,
nie może wziąć w niej udziału, bądź gdy na skutek okoliczności od niej
niezależnych, nie może na danym etapie postępowania podejmować żadnych
czynności procesowych, a stan taki nie ulegnie zmianie przed wydaniem
orzeczenia kończącego sprawę w danej instancji. Dla oceny nieważności nie ma
żadnego znaczenia okoliczność, czy stwierdzona wadliwość miała lub mogła mieć
wpływ na treść postanowienia wydanego przez Sąd (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 10 maja 2000 r., III CKN 416/98, OSNC 2000, Nr 12, poz. 220).
Jak wynika z akt przedmiotowej sprawy, Sąd pierwszej instancji przesłał
uczestnikowi postępowania P. P. odpis apelacji na niewłaściwy adres, pod którym
uczestnik postępowania nigdy nie był zameldowany, ani nie mieszkał i przesyłka
wróciła z relacją poczty „adresat wyprowadził się”. Mimo to Sąd Okręgowy, zamiast
doręczyć odpis apelacji na właściwy adres, rozpoznał apelację na posiedzeniu
niejawnym, skutkiem czego uczestnik nie miał możliwości podjęcia obrony swoich
praw w tym postępowaniu odwoławczym.
Zatem nie można skutecznie odeprzeć zarzutu nieważności postępowania
przed Sądem Okręgowym z przyczyny określonej w art. 379 pkt 5 k.p.c.,
co powoduje uchylenie zaskarżonego orzeczenia i czyni bezprzedmiotowym
rozważanie zarzutu naruszenia prawa materialnego.
4
Z tych względów zaskarżone postanowienie uchylono i przekazano sprawę
Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania kasacyjnego (art. 39815
§ 1 k.p.c. i art. 108 § 2 k.p.c.).
jz
POSTANOWIENIE
Dnia 20 czerwca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Tadeusz Żyznowski
w sprawie z wniosku P. i K. małżonków M.
przy uczestnictwie P. P.
o wpis w księdze wieczystej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 czerwca 2007 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 22 września 2006 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 18 lipca 2006 r. utrzymał w mocy
dokonany w dniu 7 czerwca 2006 r. wpis odłączenia z księgi wieczystej KW nr […],
zabudowanej działki nr 47/15 i założenia dla niej nowej księgi wieczystej KW nr […],
w której jako właścicieli wpisano wnioskodawców P. i K. małżonków M. oraz z
urzędu roszczenie o zawarcie przyrzeczonej umowy sprzedaży i zobowiązanie A.
i S. małżonków M. do nieobciążania udziału wynoszącego ½ w prawie użytkowania
wieczystego i własności budynku, będącego przedmiotem tej umowy jakimikolwiek
hipotekami i innymi ciężarami bez zgody P.P.
Jako podstawę orzeczenia powołał § 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości (Dz.U. z 2001 r. Nr 102, poz. 1122 ze zm.) w sprawie prowadzenia
ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów, zgodnie z którym w razie założenia nowej
księgi wieczystej dla części obciążonej nieruchomości bądź przeniesienia części
obciążonej nieruchomości do innej księgi wieczystej, sąd z urzędu przenosi do
współobciążenia wszystkie prawa, roszczenia, inne ciężary lub ograniczenia
ciążące na nieruchomości.
Rozpoznając sprawę na skutek apelacji wnioskodawców, Sąd Okręgowy
postanowieniem z dnia 22 września 2006 r. zmienił zaskarżone orzeczenie w ten
sposób, że uchylił wpis roszczenia o zawarcie przyrzeczonej umowy sprzedaży
wraz z zobowiązaniem A. i S. małżonków M. do nieobciążania udziału
wynoszącego ½ w prawie użytkowania wieczystego i własności budynku
jakimikolwiek hipotekami i innymi ciężarami bez zgody P. P. w dziale III Księgi
wieczystej KW nr […] i postępowanie w tym przedmiocie umorzył.
Uczestnik postępowania P. P. w skardze kasacyjnej od tego postanowienia
zarzucił naruszenie § 11 ust. 2 Rozporządzenia poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie.
W ramach drugiej podstawy kasacyjnej zarzucił nieważność postępowania
z przyczyny określonej w art. 379 ust. 5 k.p.c. przez niepowiadomienie go
o toczącym się postępowaniu i niedoręczenie odpisu apelacji.
3
W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności należy rozważyć, jako najdalej idący, zarzut
nieważności postępowania.
W judykaturze Sądu Najwyższego utrwalone jest stanowisko, że nieważność
postępowania wskutek pozbawienia strony możności obrony swych praw zachodzi
wówczas, gdy strona procesu, wbrew swej woli, zostaje faktycznie pozbawiona
możności działania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1999 r., II CKN
318/98, niepubl.). Ten przejaw nieważności występuje przykładowo w takich
wypadkach, gdy strona w następstwie niezawiadomienia jej o terminie rozprawy,
nie może wziąć w niej udziału, bądź gdy na skutek okoliczności od niej
niezależnych, nie może na danym etapie postępowania podejmować żadnych
czynności procesowych, a stan taki nie ulegnie zmianie przed wydaniem
orzeczenia kończącego sprawę w danej instancji. Dla oceny nieważności nie ma
żadnego znaczenia okoliczność, czy stwierdzona wadliwość miała lub mogła mieć
wpływ na treść postanowienia wydanego przez Sąd (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 10 maja 2000 r., III CKN 416/98, OSNC 2000, Nr 12, poz. 220).
Jak wynika z akt przedmiotowej sprawy, Sąd pierwszej instancji przesłał
uczestnikowi postępowania P. P. odpis apelacji na niewłaściwy adres, pod którym
uczestnik postępowania nigdy nie był zameldowany, ani nie mieszkał i przesyłka
wróciła z relacją poczty „adresat wyprowadził się”. Mimo to Sąd Okręgowy, zamiast
doręczyć odpis apelacji na właściwy adres, rozpoznał apelację na posiedzeniu
niejawnym, skutkiem czego uczestnik nie miał możliwości podjęcia obrony swoich
praw w tym postępowaniu odwoławczym.
Zatem nie można skutecznie odeprzeć zarzutu nieważności postępowania
przed Sądem Okręgowym z przyczyny określonej w art. 379 pkt 5 k.p.c.,
co powoduje uchylenie zaskarżonego orzeczenia i czyni bezprzedmiotowym
rozważanie zarzutu naruszenia prawa materialnego.
4
Z tych względów zaskarżone postanowienie uchylono i przekazano sprawę
Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania kasacyjnego (art. 39815
§ 1 k.p.c. i art. 108 § 2 k.p.c.).
jz