Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 11 września 2007 r.
II UK 31/07
Kobieta po osiągnięciu wieku 55 lat nabywa prawo do emerytury na
mocy art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Fundu-
szu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze
zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. Nr 121, poz. 1264), jeżeli jej okres zatrudnienia na podsta-
wie umowy o pracę wynosi co najmniej 30 lat (lub 20 lat, jeżeli jest całkowicie
niezdolna do pracy) niezależnie od tego, kiedy stosunek pracy został rozwią-
zany.
Przewodniczący SSN Zbigniew Hajn, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 wrześ-
nia 2007 r. sprawy z wniosku Krystyny G.-B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziałowi w G.W. o przyznanie emerytury, na skutek skargi kasacyj-
nej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 września
2006 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 21 czerwca 2004 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział
w G.W. odmówił przyznania wnioskodawczyni Krystynie G.-B. prawa do wcześniej-
szej emerytury wobec niespełnienia warunków określonych w art. 29 pkt 1 ustawy z
dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-
nych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.)
W uwzględnieniu odwołania wnioskodawczyni Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z dnia 10 listopada
2
2004 r. [...] zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do eme-
rytury od dnia 1 lipca 2004 r., a w pozostałym zakresie oddalił odwołanie. Sąd ustalił,
że wnioskodawczyni (urodzona 21 lipca 1948 r.) złożyła wniosek o emeryturę w dniu
26 maja 2004 r. Jej okres składkowy, który stanowi okres zatrudnienia na podstawie
umowy o pracę, wynosi 21 lat. Stosunek pracy trwał do dnia 24 sierpnia 1990 r., a
następnie wnioskodawczyni pobierała stałą rentę z tytułu niezdolności do pracy. W
dacie zgłoszenia wniosku była całkowicie niezdolna do pracy. Ustalając, iż wniosko-
dawczyni osiągnęła wiek 55 lat, jest całkowicie niezdolna do pracy i ma dwudziesto-
letni okres składkowy, Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni spełniła warunki
określone w art. 29 ustawy o emeryturach i rentach dopiero w dniu 1 lipca 2004 r.,
kiedy to weszła w życie ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o eme-
ryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. Nr 121, poz. 1264), która nadała temu przepisowi nowe brzmienie. W
poprzednim brzmieniu do nabycia prawa do emerytury wymagane było zatrudnienia
na podstawie umowy o pracę bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku, a tego wa-
runku wnioskodawczyni nie spełniła. W obecnym stanie prawnym spełnia ona waru-
nek określony w art. 29 ust. 3, gdyż cały wymagany okres ubezpieczenia był okre-
sem ubezpieczenia pracowniczego.
Apelacja organu rentowego od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu
Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 14 wrześ-
nia 2006 r. [...]. Sąd Apelacyjny uznał za prawidłowe zastosowanie przez Sąd Okrę-
gowy przepisu, który wszedł w życie po wydaniu zaskarżonej decyzji. Dopuszczalne
jest bowiem uwzględnienie zmiany stanu prawnego, która nastąpiła w czasie postę-
powania sądowego. W zmienionym stanie prawnym wnioskodawczyni spełniła wy-
magane warunki, gdyż pracowniczy staż emerytalny osiągnęła przed przyznaniem jej
prawa do renty.
Od tego wyroku organ rentowy wniósł skargę kasacyjną i opierając ją na pod-
stawie naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 29 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
wniósł „o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu oraz po-
przedzającego go wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim” i oddalenie
odwołania wnioskodawczyni. W uzasadnieniu skargi podniósł, iż stanowisko Sądu
Apelacyjnego uznające, że na podstawie art. 29 powołanej ustawy w brzmieniu obo-
wiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji prawo do wcześniejszej emerytury
3
przysługuje również ubezpieczonym, którzy przed zgłoszeniem wniosku o to świad-
czenie wykonywali działalność zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy,
jest błędne. Z użytego w przepisie sformułowania „ubezpieczeni urodzeni przed
dniem 1 stycznia 1949 r., będący pracownikami” wynika, że prawo do wcześniejszej
emerytury przysługuje tylko takim ubezpieczonym, którzy przed złożeniem wniosku
byli objęci ubezpieczeniem z tytułu pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy.
Przepis nie pozwala na uznanie za ubezpieczonych „będących pracownikami” także
byłych pracowników, którzy wprawdzie legitymują się wymaganym stażem ubezpie-
czeniowym i wiekiem, ale w momencie przejścia na emeryturę pracownikami nie są.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego w tej kwestii jest rozbieżne, jednak zdaniem skar-
żącego należy przyjąć pogląd, że wymagane przepisem warunki muszą być przez
ubezpieczonego spełnione w okresie, kiedy jest on pracownikiem, albo nie utracił
statusu pracownika przez objęcie innym systemem ubezpieczenia społecznego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje;
Skarga kasacyjna jest bezzasadna, a podniesione w niej zarzuty są prawdo-
podobnie wynikiem nieporozumienia. Skarżący kwestionuje wykładnię przepisu art.
29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-
czeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji.
Przepis ten stanowił, że ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., bę-
dący pracownikami, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 27
pkt 1 mogą przejść na emeryturę: kobieta po osiągnięciu 55 lat, jeżeli ma co najmniej
30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 20-letni okres
składkowy i nieskładkowy oraz została uznana za całkowicie niezdolną do pracy.
Zdaniem organu rentowego do wnioskodawczyni nie można zastosować określenia
„ubezpieczeni będący pracownikami”. Skarżący pomija jednak fakt, że Sąd Okręgo-
wy podzielił jego stanowisko co do tego, że wnioskodawczyni nie była pracownikiem
w rozumieniu art. 29 ustawy o emeryturach i rentach w brzmieniu obowiązującym w
dacie wydania zaskarżonej decyzji. Żądanie oparte na tej podstawie prawnej nie zo-
stało uwzględnione i w tej części odwołanie zostało prawomocnie oddalone.
Podstawą prawną przyznania prawa do emerytury od dnia 1 lipca 2004 r. był
przepis art. 29 w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektó-
4
rych innych ustaw. Nowy przepis art. 29 ust. 1 we wstępnej części stanowi, że ubez-
pieczeni, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 27 pkt 1, mogą
przejść na emeryturę, a w dalszej części wymienia dotychczasowe warunki dotyczą-
ce wieku i okresu ubezpieczenia. Nie zostało tu użyte określenie „ubezpieczeni bę-
dący pracownikami”, jak to miało miejsce w poprzedniej wersji przepisu. Dodatkowe
warunki zostały określone w art. 29 ust. 2. Zgodnie z tym przepisem emerytura przy-
sługuje ubezpieczonym, którzy ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli
pracownikami (pkt 1) i w okresie ostatnich 24 miesięcy pozostawali w stosunku pracy
co najmniej przez 6 miesięcy (pkt 2). Przepis art. 29 ust. 3 w nowym brzmieniu sta-
nowi, że spełnienia warunków, o których mowa w ust. 2, nie wymaga się od ubezpie-
czonych, którzy przez cały wymagany okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, pod-
legali ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z
tytułu pozostawania w stosunku pracy. Wymagany okres, o którym mowa w ust. 1 pkt
1 (w odniesieniu do kobiet) wynosi 30 lat okresów na zasadach ogólnych lub 20 lat w
przypadku całkowitej niezdolności do pracy. W obecnym stanie prawnym kobieta po
osiągnięciu wieku 55 lat nabywa prawo do emerytury na podstawie art. 29 ustawy o
emeryturach i rentach, jeżeli jej okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę wy-
nosi co najmniej 30 lat (lub 20 lat, jeżeli jest całkowicie niezdolna do pracy) niezależ-
nie od tego, kiedy stosunek pracy został rozwiązany. Warunek ten został spełniony
przez wnioskodawczynię, która jest całkowicie niezdolna do pracy a jej okres zatrud-
nienia przekracza 20 lat.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. oddalił skargę
kasacyjną.
========================================