Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 19 września 2007 r.
III KRS 8/07
Na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 16 marca 2007 r. o zmianie
ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz o zmianie niektórych innych
ustaw (Dz.U. Nr 73, poz. 484) postępowanie o wyrażenie zgody na dalsze zaj-
mowanie stanowiska przez sędziego, który ukończył 65 lat, podlega umorzeniu
wówczas, gdy w dniu wejścia w życie tej ustawy toczyło się przed Sądem Naj-
wyższym.
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Józef Iwulski,
Romualda Spyt (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 września 2007 r.
sprawy z odwołania Bolesława Stanisława K. od uchwały Krajowej Rady Sądownic-
twa z dnia 14 września 2006 r. [...] w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na dal-
sze zajmowanie stanowiska sędziego, na skutek skargi o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2007 r.
[...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz zaskarżoną uchwałę Krajowej Rady Są-
downictwa i umorzył postępowanie.
U z a s a d n i e n i e
Uchwałą z dnia 14 września 2006 r. [...] Krajowa Rada Sądownictwa nie wyra-
ziła zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego przez Bolesława Stanisława
K. - sędziego Sądu Rejonowego w M. Jako podstawę prawną uchwały wskazano art.
2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U.
Nr 100, poz. 1082 ze zm.) i art. 69 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o
ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.).
W uzasadnieniu uchwały Krajowa Rada Sądownictwa stwierdziła, że sędzia
Bolesław Stanisław K. wystąpił z wnioskiem o wyrażenie zgody na dalsze zajmowa-
2
nie stanowiska do ukończenia 70 roku życia, czyli do dnia 1 listopada 2011 r., powo-
łując się na swoją sytuację materialną (zaciągnięte kredyty) oraz osobistą (chęć po-
zostania aktywnym na stanowisku sędziego). Kolegium Sądu Okręgowego w K. za-
opiniowało ten wniosek negatywnie co do zasady. Zgodnie z art. 69 § 1 Prawa o
ustroju sądów powszechnych przejście sędziego w stan spoczynku z chwilą ukoń-
czenia 65 roku życia jest regułą, natomiast pozostanie na stanowisku za zgodą Kra-
jowej Rady Sądownictwa stanowi od tej reguły wyjątek. Decydując o przedłużeniu
Rada musi zatem zważyć argumenty przedstawione przez sędziego, jak i leżące po
stronie sądu. W zakresie potrzeb sądu należy w szczególności uwzględnić ocenę
przedstawioną przez prezesa sądu oraz kolegium sądu. W sprawie wniosku sędzie-
go Bolesława Stanisława K. negatywne opinie przedstawili zarówno Wiceprezes
Sądu Okręgowego w K., jak i Kolegium Sądu Okręgowego w K. Krajowa Rada Są-
downictwa uznała, że brak jest po stronie Sądu argumentów za uwzględnieniem
wniosku sędziego, natomiast samego poprawnego stanu zdrowia sędziego, koniecz-
ności spłacania przez niego kredytów i chęci pozostania aktywnym zawodowo nie
można uznać za takie okoliczności, które mogłyby uzasadniać wyjątkowość, o jakiej
mowa w art. 69 § 1 in fine ustawy i powodować uwzględnienie wniosku.
W odwołaniu od powyższej uchwały sędzia Bolesław Stanisław K. wniósł o jej
uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Krajowej Radzie Są-
downictwa. Skarżący zarzucił: 1) naruszenie prawa materialnego, a w szczególności
art.69 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych,
przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że
nie zachodzą przesłanki do wyrażenia przez Krajową Radę Sądownictwa zgody na
dalsze zajmowanie przez niego stanowiska sędziego oraz 2) naruszenie przepisów
postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności § 20 ust. 1 i
3 w związku z § 18 ust. 2 i w związku z § 19 ust. 1 i 3 oraz w związku z § 27 ust. 2 i 3
rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 grudnia 2001 r. w
sprawie szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz postępo-
wania przed Radą (Dz.U. Nr 152, poz. 1725), poprzez podjęcie zaskarżanej uchwały,
chociaż materiały sprawy udostępnione Radzie przez prezesa Sądu Okręgowego w
K. nie były wystarczające do zajęcia w sprawie merytorycznego stanowiska, a Rada
nie podjęła działań mających na celu stosowne uzupełnienie tych materiałów, w kon-
sekwencji czego powzięła uchwałę bez wszechstronnego rozważenia wszystkich
3
okoliczności sprawy, na podstawie niekompletnych materiałów i bez wysłuchania
wyjaśnień uczestników postępowania.
W uzasadnieniu odwołania podniesiono, że art. 69 § 1 Prawa o ustroju sądów
powszechnych nie określa żadnych kryteriów, które decydowałyby o wyrażeniu przez
Krajową Radę Sądownictwa zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego po
ukończeniu 65 roku życia, a tym samym nie ogranicza możliwości wyrażenia zgody
na dalsze zajmowanie stanowiska do szczególnie wyjątkowych okoliczności, które
powinny zaistnieć i nie określa wyjątkowych warunków, które powinni spełniać sę-
dziowie, aby taką zgodę uzyskać. W dotychczasowej praktyce Rada nie wprowa-
dzała kryteriów zawężających możliwość wyrażenia zgody do przypadków wyjątko-
wych, lecz przyjmowała tylko, że powinny być brane pod uwagę zarówno okoliczno-
ści istniejące po stronie sędziego, jak i potrzeby konkretnego sądu. W ocenie skarżą-
cego przedstawił on argumenty przemawiające za uwzględnieniem wniosku wska-
zując również, że wszechstronne doświadczenie sędziowskie, dobry stan zdrowia i
przebieg pracy zawodowej gwarantują, iż będzie wykonywał obowiązki sędziowskie
wydajnie i rzetelnie na takim odcinku, jaki stosownie do potrzeb sądu zostanie mu
powierzony. Negatywna ocena wniosku dokonana przez wiceprezesa Sądu Okręgo-
wego w K. nie zawiera żadnego konkretnego zarzutu, nie odnosi się do potrzeb sądu
i możliwości ich realizacji przez skarżącego, a Kolegium Sądu Okręgowego w K. nie
podało żadnych motywów negatywnego zaopiniowania wniosku. W konsekwencji
Krajowa Rada Sądownictwa dokonała błędnej interpretacji i zastosowania art. 69 § 1
Prawa o ustroju sądów powszechnych, albowiem wskazane zostały przez skarżące-
go przesłanki, które zgodnie z dotychczasową praktyką Rady przemawiały za zasto-
sowaniem tego przepisu wprost, a nie a contrario, jak to uczyniła Rada, zasłaniając
się w uzasadnieniu brakiem „okoliczności, które mogłyby uzasadniać wyjątkowość”.
W tym zakresie skarżący powołał się na wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia
2004 r., III KRS 1/04, OSNP 2005 nr 2, poz. 29, z dnia 28 czerwca 2005 r., III KRS
2/05, ZNSA 2005 nr 2-3, poz. 74 oraz z dnia 20 września 2005 r., III KRS 4/05,
OSNP 2006 nr 11-12, poz. 197.
Skarżący podniósł, że zgodnie z § 27 ust. 2 rozporządzenia Prezydenta Rze-
czypospolitej Polskiej z dnia 22 grudnia 2001 r. wniosek w sprawie wyrażenia zgody
Krajowej Rady Sądownictwa na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego powinien
być zaopiniowany przez kolegium właściwego sądu i przedstawiony Radzie drogą
służbową za pośrednictwem prezesa sądu wraz z jego oceną uwzględniającą oko-
4
liczności dotyczące wnioskodawcy oraz potrzeby sądu, natomiast w myśl ust. 3 § 27
rozporządzenia do przedstawionego Radzie wniosku powinien być dołączony wyciąg
z protokołu posiedzenia kolegium rozpatrującego sprawę zainteresowanego sę-
dziego. W niniejszej sprawie nie dołączono właściwej opinii określającej, jakimi prze-
słankami kierowało się Kolegium przy negatywnym opiniowaniu wniosku. Ponadto
ocena wniosku dokonana przez wiceprezesa Sądu Okręgowego nie odnosi się do
możliwości orzekania skarżącego w innych wydziałach ani też nie wskazuje, jakie
konkretnie potrzeby sądu przemawiają za negatywną oceną wniosku. Przedstawione
braki w materiale dostarczonym Krajowej Radzie Sądownictwa winny zostać uzupeł-
nione w toku postępowania przed Radą w trybie określonym w § 18 ust. 2 lub § 19
ust. 1 i 3 powołanego rozporządzenia. Nawet gdyby uznać, że wyciąg z protokołu
posiedzenia Kolegium Sądu Okręgowego stanowi opinię tego organu, to - jak stwier-
dził Sąd Najwyższy w motywach powołanego wyżej wyroku z dnia 20 września 2005
r., III KRS 4/05 - umożliwienie zainteresowanemu sędziemu zapoznania się z moty-
wami negatywnej oceny Kolegium stanowi wypełnienie przez przewodniczącego
Krajowej Rady Sądownictwa obowiązku przestrzegania procedury odpowiadającej
standardom proceduralnym w państwie praworządnym. W konsekwencji zaniechanie
uzupełnienia materiału sprawy wskazuje na naruszenie § 20 ust. 1 zdanie pierwsze
rozporządzenia, gdyż doprowadziło do powzięcia uchwały, mimo tego że ocena pre-
zesa Sądu Okręgowego była lakoniczna, gołosłowna oraz pozbawiona konkretnych i
uzasadnionych okoliczności dotyczących zarówno osoby skarżącego jak i potrzeb
Sądu, a opinia Kolegium Sądu Okręgowego nie została sformułowana w sposób for-
malny, w szczególności nie zawierała żadnego uzasadnienia, co nie pozwoliło skar-
żącemu na ustosunkowanie się do niej w toku postępowania przed Krajową Radą
Sądownictwa.
Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 14 marca 2007 r. [...] oddalił powyższe od-
wołanie. Sędzia Bolesław Stanisław K. w dniu 14 czerwca 2007 r. wniósł o wznowie-
nie postępowania zakończonego powyższym wyrokiem, opierając swoją skargę na
podstawie wskazanej w przepisie art. 401 pkt 2 k.p.c. W uzasadnieniu tej podstawy
skarżący wskazał, że został pozbawiony możliwości działania w sprawie, z tego
względu, iż stan zdrowia, potwierdzony stosownym zaświadczeniem lekarskim,
uniemożliwił mu udział w rozprawie wyznaczonej na dzień 14 marca 2007 r., a Sąd
Najwyższy nie uwzględnił jego wniosku o odroczenie rozprawy. Wniosek taki skarżą-
cy złożył w dniu 12 marca 2007 r., uzasadniając go obłożną chorobą, przy czym wy-
5
kazał zaświadczeniem lekarskim jedynie okres niezdolności do pracy od 1 do 9
marca 2007 r. Podkreślił, że drugie z kolei zaświadczenie lekarskie, obejmujące
okres od 10 marca do 23 marca 2007r., przesłane zostało Sądowi Najwyższemu w
przeddzień rozprawy. Nie wiadomo zatem, czy skład orzekający przeoczył to za-
świadczenie, czy też nie zostało mu ono przedstawione z powodu zaniedbań pra-
cowników Sądu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności Sąd Najwyższy stwierdził, że zaistniała podstawa do
wznowienia postępowania w oparciu o przepis art. 401 pkt 2 k.p.c., co uzasadniało
ponowne rozpoznanie sprawy.
Przepis art. 69 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów po-
wszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 9
maja 2007r., stanowił, że sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia
65 roku życia, chyba że Krajowa Rada Sądownictwa na wniosek sędziego, po zasię-
gnięciu opinii kolegium właściwego sądu, wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie sta-
nowiska, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez sędziego 70 roku życia. To
uprawnienie Rady znajdowało również podstawę w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia
27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 100, poz. 1082 ze zm.), w
brzmieniu obowiązującym do dnia 9 maja 2007r., zgodnie z którym do jej zadań na-
leżało między innymi rozpatrywanie wniosków o wyrażanie zgody na dalsze zajmo-
wanie stanowiska przez sędziego, który ukończył 65 rok życia. Ustawą z dnia 16
marca 2007 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz o zmianie nie-
których innych ustaw (Dz.U. nr 73, poz. 484), która weszła w życie dnia 10 maja
2007 r., przepis art. 69 § 1 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych otrzymał
brzmienie: sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia,
chyba że nie później niż na sześć miesięcy przed ukończeniem 65 roku życia
oświadczy Ministrowi Sprawiedliwości wolę dalszego zajmowania stanowiska i
przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia,
do pełnienia obowiązków sędziego, wydane na zasadach określonych dla kandydata
na stanowisko sędziowskie. Dalsze zajmowanie stanowiska sędziego nie wymaga
obecnie zgody Krajowej Rady Sądownictwa, wystarczające jest złożenie Ministrowi
Sprawiedliwości odpowiedniego oświadczenia. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 69
6
§ 3, w razie złożenia przez sędziego oświadczenia i przedstawienia zaświadczenia, o
których mowa w § 1, sędzia może zajmować stanowisko nie dłużej niż do ukończenia
70 roku życia. Sędzia ten może w każdym czasie przejść w stan spoczynku, składa-
jąc odpowiednie oświadczenie Ministrowi Sprawiedliwości. Przepis art. 4 ust. 1 po-
wołanej ustawy zmieniającej stanowi, że postępowania przed Krajową Radą Sądow-
nictwa w sprawach wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sę-
dziego, który ukończył 65 rok życia, umarza się. Chodzi tu o toczące się a nie zakoń-
czone jeszcze postępowania przed Krajową Radą Sądownictwa. W takim przypadku,
zgodnie z art. 4 ust. 2, wniosek sędziego o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie
stanowiska, złożony na podstawie przepisów dotychczasowych, jest równoznaczny z
oświadczeniem woli dalszego zajmowania stanowiska w rozumieniu art. 69 § 1
ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych. Na podstawie art. 4 ust. 3 i 4 ustawy
zmieniającej sędzia może nadal zajmować swoje stanowisko po przedstawieniu Mi-
nistrowi Sprawiedliwości w wymaganym tymi przepisami terminie zaświadczenia o
stanie zdrowia. W niniejszej sprawie uchwała Krajowej Rady Sądownictwa została
wydana zgodnie z obowiązującymi w dacie jej wydania przepisami. Jednakże wobec
zaskarżenia tej uchwały - wniesienia odwołania do Sądu Najwyższego na podstawie
art. 69 § 3 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych w obowiązującym wów-
czas brzmieniu - postępowanie w sprawie nie zostało zakończone. Dopiero orzecze-
nie Sądu Najwyższego - wyrok oddalający odwołanie lub postanowienie umarzające
postępowanie odwoławcze - kończy postępowanie o wyrażenie zgody na dalsze
zajmowanie stanowiska. Wynikało to z treści powołanego wyżej przepisu, zgodnie z
którym sędzia pozostaje w służbie do czasu zakończenia postępowania, w tym po-
stępowania przed Sądem Najwyższym, nawet jeżeli ukończył 65 lat a Krajowa Rada
Sądownictwa nie uwzględniła jego wniosku. Takie też stanowisko zajął Sąd Najwyż-
szy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2004 r., III KRS 3/04 (OSNP 2005 nr 2, poz. 30), w
którym stwierdził, że prawomocne orzeczenie kończy postępowanie o wyrażenie
zgody na dalsze zajmowanie stanowiska. Jeśli zatem uchwała w niniejszej sprawie,
odmawiająca wyrażenia zgody, nie jest prawomocna, postępowanie toczące się na
skutek odwołania od tej uchwały jest nadal postępowaniem o wyrażenie zgody przez
Krajową Radę Sądownictwa na dalsze pełnienie służby. Należało zatem przyjąć, że
na podstawie art. 4 ust. 1 powołanej ustawy zmieniającej postępowanie o wyrażenie
zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, który ukończył 65 lat, pod-
lega umorzeniu także wówczas, gdy w dniu wejścia w życie tej ustawy toczyło się
7
przed Sądem Najwyższym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca
2007 r., III KRS 7/07, niepublikowane).
Niniejsze postępowanie toczyło się na skutek jego wznowienia. Rozpoznanie
wznowionej sprawy odbywa się, zgodnie z przepisem art. 412 § 1 k.p.c., od nowa. W
myśl § 2 tego artykułu Sąd uwzględniając skargę zmienia zaskarżone orzeczenie
albo je uchyla i w razie potrzeby pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Stosow-
nie do treści art. 316 § 1 k.p.c. sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy
istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Przez „stan rzeczy” rozumie się tu zarówno
stan faktyczny, jak i prawny. Wyrażona w tym przepisie zasada aktualności orzecze-
nia sądowego ma również zastosowanie w postępowaniu toczącym się na skutek
skargi o wznowienie postępowania. Taki też pogląd wyraził Sąd Najwyższy w posta-
nowieniu z dnia 7 kwietnia 1994 r., III CZP 41/94 ( PS 1998r. nr 2, poz. 85), w którym
wskazał, że Sąd - wydając wyrok po ponownym rozpoznaniu sprawy w wyniku
wznowienia postępowania - bierze za podstawę rozstrzygnięcia stan rzeczy istnieją-
cy w chwili zamknięcia rozprawy wyznaczonej w postępowaniu ze skargi o wznowie-
nie postępowania (art. 316 § 1 w związku z art. 410 § 1 in fine, art. 406 oraz art. 412
§ 1 i 2 k.p.c.).
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok oraz zaskarżoną
uchwałę i umorzył postępowanie.
========================================