Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 11/08
POSTANOWIENIE
Dnia 16 kwietnia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku R. T.
przy uczestnictwie M. B.
o stwierdzenie nabycia nieruchomości przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 16 kwietnia 2008 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego w P. z dnia 3 grudnia
2007 r., sygn. akt IV Ca (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 3 grudnia 2007 r. Sąd Okręgowy w P. odrzucił skargę
kasacyjną R. T. od postanowienia tego Sądu z dnia 9 sierpnia 2007 r., którym zmieniono
orzeczenie Sądu pierwszej instancji w przedmiocie wniosku o stwierdzenie nabycia
własności nieruchomości przez zasiedzenie i wniosek ten oddalono. Sąd Okręgowy
uznał, że skarga kasacyjna, jakkolwiek oparta jest na pierwszej podstawie określonej w
art. 3983
§ 1 k.p.c. (zawiera zarzut naruszenia art. 172 k.c. przez jego niezastosowanie),
to jednak w istocie kwestionuje dokonane ustalenia faktyczne, co w świetle § 3 tego
przepisu jest niedopuszczalne. Skarga zawiera także zarzut naruszenia art. 5 k.c.,
jednak skarżąca nie wskazała, na czym polega naruszenie tego przepisu, a samo
stwierdzenie, że Sąd nie uwzględnił zasad współżycia społecznego nie spełnia
przesłanki określonej w art. 3984
§ 1 pkt 2 k.p.c.
2
Postanowienie powyższe zaskarżyła wnioskodawczyni zażaleniem, wnosząc o
jego uchylenie. W ocenie skarżącej, skarga kasacyjna została sformułowana poprawnie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wbrew ocenie Sądu Okręgowego, podstawa skargi została sformułowana
prawidłowo, w sposób odpowiadający wymogom określonym w art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.
Skarżąca powołała się na podstawę naruszenia prawa materialnego, to jest art. 172 i 5
k.c. poprzez ich niezastosowanie w ustalonym stanie faktycznym i nie oznacza to, że
skarga oparta jest w istocie na kwestionowaniu dokonanych ustaleń. Ocena zaś, czy
naruszone zostały zasady współżycia społecznego, nie należy do sądu drugiej instancji
dokonującego formalnej kontroli skargi kasacyjnej.
Powyższe nie oznacza jednak, że skarga kasacyjna wniesiona w sprawie spełnia
inne wymogi kwalifikujące do nadania jej dalszego biegu, przeciwnie, zawiera istotne
wady, niedostrzeżone przez Sąd Okręgowy.
Jednym z koniecznych elementów skargi kasacyjnej jest, jak wynika z art. 3984
§
1 pkt 3 k.p.c., wniosek o przyjęcie jej do rozpoznania i jego uzasadnienie. Wymóg ten
wiąże się, jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego, z
przesłankami rozważanymi przez ten Sąd podczas tzw. „przedsądu”, a więc na
posiedzeniu, którego przedmiotem jest przyjęcie lub odmowa przyjęcia skargi kasacyjnej
do rozpoznania. Przesłanki te określone są w art. 3989
§ 1 k.p.c. i tylko one podlegają
badaniu w tej fazie postępowania. W tym zakresie zachowuje aktualność bogate
dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego publikowane w zbiorze urzędowym i
powoływane w komentarzach do k.p.c. na tle art. 3933
§ 1 pkt 3 w zw. z art. 393 § 1 pkt
1 i 2 oraz § 2 k.p.c. w brzmieniu sprzed nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 22
grudnia 2004 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), zgodnie z którym samo przedstawienie
podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia nie wyczerpuje wymogu wskazania i
umotywowania przyczyn mających przekonywać do przyjęcia skargi do rozpoznania.
Przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania następuje wtedy, gdy zachodzi
choćby jedna z przesłanek określonych w powołanym przepisie. Sąd Najwyższy,
badając w tej fazie postępowania skargę kasacyjną, nie jest uprawniony do określania,
która z przesłanek przyjęcia skargi do rozpoznania może być brana pod uwagę.
Przesłankę tę musi określić sama strona skarżąca w uzasadnieniu wniosku o przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Uzasadnienie tego wniosku polega na wyjaśnieniu, a więc na wykazaniu,
dlaczego, w ocenie strony skarżącej, zachodzi któraś z przesłanek określonych w art.
3
3989
§ 1 k.p.c. Treść tego uzasadnienia nie może być jednak dowolna i należy ją oprzeć
na argumentacji jurydycznej. Jest tak z tej przyczyny, że Sąd Najwyższy, rozpoznając
ten nadzwyczajny środek zaskarżenia, działa w interesie publicznym, wyjaśniając istotne
zagadnienia prawne, dokonując wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości
lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, bądź usuwając z obrotu
prawnego orzeczenia wydane w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście
wadliwe. Taka rola Sądu Najwyższego istniała już w systemie kasacyjnym, a tym
bardziej obecnie, gdy kontrolą objęte są orzeczenia prawomocne.
Wniesiona w sprawie skarga kasacyjna zawiera wniosek o przyjęcie jej do
rozpoznania uzasadniony w ten sposób, że doszło do naruszenia prawa materialnego,
to jest art. 172 § 2 k.p.c. Przedstawiono również krótki wywód wyjaśniający dlaczego, w
ocenie skarżącej, w okolicznościach faktycznych sprawy należało zastosować
przytoczony przepis. Nie można jednak uznać, że przedstawione uzasadnienie wniosku
o przyjęcie skargi do rozpoznania odpowiada wymogowi z art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c.
Jak wyżej wskazano, uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania powinno zawierać wykazanie, przy pomocy jurydycznej argumentacji, że w
sprawie rzeczywiście występują przesłanki uzasadniające przyjęcie skargi do
rozpoznania. Żadnej, nawet skrótowo zarysowanej, argumentacji prawnej skarga nie
zawiera (zresztą nawet w uzasadnieniu podstaw kasacyjnych nie można się jej
doszukać). Taka konstrukcja skargi kasacyjnej nie odpowiada wymogowi określonemu
w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c., co oznacza, że wniesiony środek prawny nie jest w istocie
skargą kasacyjną.
Trzeba wyraźnie podkreślić, że rzeczą Sądu Najwyższego przy ocenie,
czy skarga kasacyjna może być przyjęta do rozpoznania, nie jest doszukiwanie się
w uzasadnieniu podstaw skargi jurydycznej argumentacji mającej wykazać istnienie
istotnego zagadnienia prawnego. Przedstawienie takiej argumentacji w uzasadnieniu
podstaw skargi służy bowiem jedynie wykazaniu zarzucanego naruszenia prawa
materialnego lub procesowego, a nie uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania. Samo zaś sformułowanie zagadnienia prawnego, bez
przedstawienia jurydycznej argumentacji służącej wykazaniu, że to zagadnienie
rzeczywiście występuje i wymaga wyjaśnienia przez Sąd Najwyższy, nie zastępuje
uzasadnienia takiego wniosku.
Jeżeli zaś chodzi o samo sformułowanie zagadnienia prawnego podnieść należy,
że w dotychczasowej judykaturze Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, iż nakłada to na
4
skarżącego obowiązek wywiedzenia i uzasadnienia występującego w sprawie problemu
prawnego w sposób zbliżony do tego, jaki przyjęty jest przy przedstawieniu zagadnienia
prawnego przez sąd odwoławczy na podstawie art. 390 k.p.c. (por. postanowienie SN z
dnia 9 maja 2006 r., V CSK 75/06, niepubl.). Sformułowane zagadnienia winny zatem
odwoływać się w sposób generalny i abstrakcyjny do treści przepisu, który nie podlega
jednoznacznej wykładni, a którego wyjaśnienie przez Sąd Najwyższy przyczyni się do
rozwoju jurysprudencji i prawa pozytywnego. Rolą Sądu Najwyższego, jako
najwyższego organu sądowego w Rzeczypospolitej Polskiej, nie jest bowiem działanie w
interesie indywidualnym, lecz powszechnym, poprzez ochronę obowiązującego
porządku prawnego przed dowolnością orzekania i ujednolicanie praktyki stosowania
prawa pozytywnego (postanowienie SN z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC
2000 nr 7-8, poz. 147). Nie każde orzeczenie, nawet błędnie wydane, zasługuje na
kontrolę w postępowaniu kasacyjnym.
Wyraźnie zatem widać, że zagadnienia prawnego skarżąca w istocie w skardze
kasacyjnej nie przedstawiła. Nie ma również podstaw by uznać, że skarżąca w istocie
powołała się na którąkolwiek z pozostałych przesłanek określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c.
Pomimo zatem błędnego uzasadnienia zaskarżone postanowienie w istocie
odpowiada prawu, wobec czego Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie art.
3941
§ 3 w związku z art. 39814
k.p.c.