Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 583/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 maja 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa H. A.
przeciwko P. M.
z udziałem interwenientki ubocznej A. R.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 maja 2008 r.,
skargi kasacyjnej interwenientki ubocznej A. R.
od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 26 kwietnia 2007 r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 23 czerwca 2006 r. zasądził na podstawie
art. 299 k.s.h. od pozwanego P. M. na rzecz powoda H. A. – wierzyciela spółki z o.o.
„M.(...)” 95.960,98 zł. z tytułu jego odpowiedzialności jako prezesa zarządu tej spółki,
2
pełniącego funkcję w okresie od października 2000 r. do 19 lipca 2004 r. Pozwany, nie
zgłaszając w czas wniosku o upadłość spółki, doprowadził do tego, że powód nie może
zaspokoić swoich wierzytelności wobec niej z powodu bezskuteczności prowadzonej
egzekucji komorniczej. Z ustaleń tego Sądu wynika, że powód uzyskał przeciwko Spółce
dwa nakazy zapłaty: z dnia 6 lutego 2004 r. w sprawie X GNc (…) Sądu Okręgowego w
W. na kwotę 100. 000 zł. oraz z dnia 12 marca 2004 r. w sprawie X GNc (…) tegoż Sądu
na kwotę 125.750,98 zł., które zostały skierowane do egzekucji. Dodatkowo w dniu 18
marca 2005 r. wszczął egzekucję przeciwko Spółce inny wierzyciel P.(...) GmbH z
Niemiec na podstawie tytułu wykonawczego w postaci prawomocnego wyroku Sądu
Okręgowego w W. z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie X GC (…). Egzekucja z wniosku
powoda przeciwko spółce „M.(...)” była skuteczna od złożenia wniosków egzekucyjnych
w 2004 r. do około połowy 2005 r. Obecnie wpływające kwoty są drobne i nie mają
wpływu na spłatę zadłużenia. Aktualnie Spółka jest zadłużona na kwotę 144.000 zł. na
rzecz wierzyciela H. A., a łącznie z wierzytelnością P.(...) GmbH zadłużenie jej
przekracza 500.000 zł. Według ustaleń Sądu, spółka „M.(...)” występuje jednocześnie w
charakterze wierzyciela w sprawie I Km (…) Komornika działającego przy Sądzie
Rejonowym w O. o zapłatę 132.715,27 zł., jednakże wyegzekwowane w tej sprawie
kwoty są przekazywane innym wierzycielom, a nie Spółce.
Obecnie egzekucja przeciwko Spółce pozostaje bezskuteczna, wobec braku jej
majątku podlegającemu zajęciu, a odmienne twierdzenia pozwanego w tym przedmiocie
nie mają pokrycia w rzeczywistości. Stosownie do art. 21 ust. 1 i 2 Prawa
upadłościowego i naprawczego, członkowie zarządu spółki mają obowiązek, nie później
niż w ciągu dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia
upadłości, zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości, czego pozwany nie zrobił.
Naruszenie tego obowiązku uzasadnia jego odpowiedzialność odszkodowawczą wobec
wierzycieli Spółki na podstawie art. 299 k.s.h., gdyż pozwany nie wykazał, że zachodzą
przesłanki uwalniające go od tej odpowiedzialności, przewidziane w art. 299 § 2 k.s.h.
Dlatego powództwo podlegało uwzględnieniu.
Apelacja pozwanego od tego rozstrzygnięcia została oddalona wyrokiem Sądu
Apelacyjnego w W. z dnia 26 kwietnia 2007 r., który podzielił ustalenia i ocenę prawną
Sądu Okręgowego. Sąd ten podkreślił, że dochodzona przez powoda wierzytelność
pozostaje w dalszym ciągu niezaspokojona, a z zeznań komornika prowadzącego
postępowanie egzekucyjne z wniosku powoda wynika, że egzekucja ta jest
bezskuteczna. Pozwany nie wskazał majątku Spółki, z którego mogłoby dojść do
3
zaspokojenia wierzytelności stwierdzonych tytułami wykonawczymi, stąd też przypisanie
mu odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. było prawidłowe.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżyła skargą kasacyjną interwenientka uboczna,
która wstąpiła do sprawy po stronie pozwanego w postępowaniu apelacyjnym. W
pierwszym rzędzie zarzuciła naruszenie przepisów procesowych przez pominięcie
części materiału dowodowego, z którego wynika, że Spółka posiada majątek, do którego
mogłaby zostać skierowana egzekucja oraz niewyjaśnienie, czy powód posiada
legitymację czynną w niniejszym procesie, czy też, jak zarzuciła interwenientka, utracił ją
na skutek dokonania przelewu dochodzonej wierzytelności (art. 378 § 1, art. 382 w zw. z
art. 79 k.p.c.). Konstrukcja podstawy materialnoprawnej skargi opiera się na zarzucie
naruszenia art. 299 § 1 k.s.h., kwestionowaniu odszkodowawczego charakteru opartej
na tym przepisie odpowiedzialności oraz prezentowaniu poglądu o gwarancyjnej istocie
tej odpowiedzialności. Skarżąca wnosi o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Apelacyjny wykazał niekonsekwencję procesową w niniejszej sprawie.
Polega ona na tym, że z jednej strony dopuścił interwencję w postępowaniu
apelacyjnym, z drugiej zaś nie odniósł się w ogóle do twierdzeń i wniosków dowodowych
interwenientki, co jest ewidentnym uchybieniem proceduralnym. O tym, że uchybienie to
mogło mieć wpływ na wynik sprawy świadczy wyrok tegoż Sądu wydany w innym
składzie w dniu 11 maja 2007 r. w sprawie z powództwa kolejnego wierzyciela Spółki
dochodzącego odszkodowania na podstawie art. 299 k.s.h. przeciwko temu samemu
pozwanemu oraz z udziałem tej samej interwenientki, która wstąpiła do sprawy także
dopiero na etapie postępowania apelacyjnego. W tamtej, bliźniaczo podobnej sprawie,
Sąd Apelacyjny uwzględnił argumentację obrony interwenientki, zmienił wyrok Sądu I –
ej Instancji i oddalił powództwo. Wprawdzie ocena dowodów dokonana w tamtej nie
wiąże Sądu w sprawie niniejszej, ale potwierdza w sposób niewątpliwy konieczność
ustosunkowania się do argumentacji interwenientki. Okoliczność zaś, że w tym samym
Sądzie doszło do rozbieżności orzecznictwa w takich samych rodzajowo sprawach
dodatkowo przemawia za tym, że zaskarżony wyrok nie mógł się ostać (art. 3983
§ 1 pkt
2 w zw. z art. 39815
i w zw. z art. 108 § 2 k.p.c.).
W tym stanie rzeczy przedwczesne jest ustosunkowywanie się do zarzutu
naruszenia art. 299 k.s.h. Wystarczy więc wskazać, że w judykaturze zdecydowanie
przeważa stanowisko o odszkodowawczym charakterze odpowiedzialności na
4
podstawie tego przepisu (por. ostatnio wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia
2008 r. IV CSK 430/07, niepubl. i powołane tam dalsze, liczne orzeczenia).
Nieusprawiedliwiony okazał się natomiast zarzut niewyjaśnienia wątpliwości
skarżącej, czy powód nie dokonał przelewu dochodzonej wierzytelności, na skutek
czego, jej zdaniem, mógłby on utracić legitymację w niniejszym procesie. Skarżąca nie
wykazała bowiem, że przelew taki nastąpił przed wniesieniem sprawy. Ewentualne zaś
dokonanie przelewu w trakcie postępowania nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy (art.
192 pkt 3 k.p.c.).
Z podanych przyczyn orzeczono jak w sentencji.