Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 539/07
POSTANOWIENIE
Dnia 15 maja 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z wniosku L. W.
przy uczestnictwie Z. W. i Miasta W.
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 15 maja 2008 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania Miasta W.
od postanowienia Sądu Okręgowego w W. z dnia 28 czerwca 2007 r., sygn. akt V Ca
(…),
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 27 grudnia 2000 r. Sąd Rejonowy w W. stwierdził, że L.
W. i Z. W. nabyli z dniem 27 maja 2000 r. przez zasiedzenie, na zasadzie wspólności
ustawowej małżeńskiej, własność nieruchomości położonej w W., w rejonie ulic Ś. i Alei
W., w obrębie 1.05-36, stanowiącej działki nr (...)/3 i (…)/2. o powierzchni odpowiednio
525 m2
i 13 m2.
.
Postanowienie to zmienił Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 28 czerwca
2007 r. w ten tylko sposób, że, że jako datę nabycia własności nieruchomości wskazał
27 maja 2005 r.
Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, że przedmiotowa nieruchomość była
objęta działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu
2
gruntów (…) (Dz. U. Nr 50, poz. 279), stała się zatem własnością państwową. Z dniem
27 maja 1990 r. przeszła w drodze komunalizacji na własność Miasta W.
Samoistnymi posiadaczami nieruchomości, w złej wierze, byli nieprzerwanie
wnioskodawcy. Miasto W. w dniu 30 września 2005 r. wniosło przeciwko nim pozew o
wydanie przedmiotowej nieruchomości.
Sąd drugiej instancji uznał za nietrafny podnoszony przez uczestnika
postępowania zarzut, że termin zasiedzenia nieruchomości, która była własnością
państwową, należy liczyć począwszy od dnia 1 października 1990 r., to jest od dnia
wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny,
uchylającej art. 177 k.c. W konsekwencji, wniesienie powództwa windykacyjnego już po
upływie terminu zasiedzenia, co nastąpiło w dniu 27 maja 2005 r., nie mogło przerwać
jego biegu.
Skarga kasacyjna Miasta W., oparta na pierwszej podstawie kasacyjnej,
zarzucała naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie kodeksu cywilnego w
związku z art. 172 i 176 § 1 i 2 k.c., polegające na przyjęciu początku biegu
przedawnienia na dzień 27 maja 1990 r., a nie na dzień 1 października 1990 r.
W konkluzji wnosiła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Przedstawiony w skardze kasacyjnej problem prawny sprowadza się do kwestii,
czy art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – kodeks cywilny (Dz. U. Nr
55, poz. 321) ma zastosowanie do posiadania w okresie bezpośrednio poprzedzającym
uchylenie art. 177 k.c. w odniesieniu do gruntu, który był własnością państwową, lecz od
dnia 27 maja 1990 r. stał się z mocy prawa własnością jednostki samorządu
terytorialnego tj. miasta W.
Problem ten, na tle analogicznego stanu faktycznego, wyjaśnił Sąd Najwyższy w
uzasadnieniu postanowienia z dnia 6 marca 2008 r., I CSK 419/07 (dotąd niepubl.).
Podzielając wyrażony w tym orzeczeniu pogląd, należy odwołać się zarówno do
przedstawionych w nim argumentów, jak i poprzedzających to orzeczenie uchwał Sądu
Najwyższego, dotyczących skutków uchylenia art. 177 k.c., wyłączającego możliwość
zasiedzenia nieruchomości państwowej.
W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2002
r., III CZP 72/01, na którą powołuje się skarżący, stwierdzono, że okresu posiadania
3
przed wejściem w życie przepisów wyłączających zasiedzenie nieruchomości
państwowych nie dolicza się do okresu, o który skraca się termin zasiedzenia
nieruchomości państwowej, ani nie uwzględnia przy ustalaniu czasu posiadania
niezbędnego do zasiedzenia nieruchomości. Ta uchwała, jak stwierdził Sąd Najwyższy
w orzeczeniu powołanym na wstępie, nie może stanowić o trafności podnoszonych w
skardze kasacyjnej zarzutów, bowiem nie rozstrzyga kwestii zależności pomiędzy art. 10
ustawy nowelizującej oraz art. 5 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. – Przepisy
wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach
samorządowych (Dz. U. poz. 191).
W kolejnej uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
19 stycznia 2006 r., III CZP 100/05 (OSNC 2006, nr 6, poz. 95) wyjaśnione zostało, że w
wypadku zasiedzenia własności nieruchomości państwowej, która w okresie
obowiązywania regulacji wyłączającej nabycie przez zasiedzenie takich nieruchomości
została zbyta na rzecz osoby fizycznej, biegnie ono od dnia utraty przez nieruchomość
statusu przedmiotu własności państwowej, ale termin zasiedzenia ulega skróceniu o
czas, w którym nieruchomość była przedmiotem własności państwowej, z tym, że nie
więcej niż o połowę (art. 10 ustawy uwłaszczeniowej).
Wbrew stanowisku skarżącego, nie ma konkurencji między przytoczonymi
uchwałami, nie chodzi też o wybór trafniejszej z nich, obie bowiem dotyczą w istocie
innych problemów, związanych z uchyleniem art. 177 k.c. Podkreślić należy, że ustawa
z dnia 28 lipca 1990 r. uchylając ten przepis nie ograniczała w żaden sposób art. 172
k.c. i nie wyłączała jego stosowania do właścicieli innych niż Skarb Państwa.
Nie ma podstaw do uznania, jak chce skarżący, aby okres posiadania pomiędzy
utratą przez nieruchomość przymiotu własności państwowej a dniem 1 października
1990 r. uznać za prawnie obojętny. Tego okresu art. 10 ustawy w ogóle nie dotyczy.
Skutki czasowe zmiany stanu prawnego dotyczą wyłącznie okresu, w którym art. 177
k.c. obowiązywał i nie mogą być rozciągane na okres, w którym posiadana
nieruchomość nie była już własnością państwową. Zastosowanie znajdywał art. 172 k.c.,
nie czyniący różnicy w dopuszczalności i biegu terminów ze względu na osobę
właściciela lub tytuł jego własności. Niezależnie zatem od tego, czy nieruchomość
państwowa przed datą uchylenia art. 177 k.c. została zbyta osobie fizycznej, czy też z
mocy prawa uległa komunalizacji, mogła zostać nabyta przez zasiedzenie, którego
początek następował w dniu utraty przez nieruchomość przymiotu własności
państwowej. Od tego momentu właściciel, niezależnie od tego, czy była nim osoba
4
fizyczna, czy też jednostka samorządu terytorialnego, musiał liczyć się ze skutkami
samoistnego posiadania przez inne osoby.
W istocie nie chodzi zatem o problem intertemporalny, a jedynie o ocenę zmiany
stanu faktycznego istotnego dla zasiedzenia według art. 172 i nast. k.c. w wypadku, gdy
przed uchyleniem art. 177 k.c. nastąpiło przeniesienie własności nieruchomości na
podmioty inne niż państwowe.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji, na podstawie art.
39814
k.p.c.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13