Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 5 czerwca 2008 r.
III SK 35/07
1. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki nie może umorzyć jako bezprzed-
miotowego postępowania w sprawie z wniosku odbiorcy energii, który kwestio-
nuje zasadność wypowiedzenia umowy przez przedsiębiorstwo energetyczne,
lecz powinien zawiesić postępowanie i wezwać wnioskodawcę do wytoczenia
sprawy przeciwko przedsiębiorstwu energetycznemu do sądu powszechnego.
2. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki nie może na podstawie art. 105
k.p.a. umorzyć postępowania w sprawie nieuzasadnionego wstrzymania do-
starczania energii z przyczyny, która istniała przed jego wszczęciem.
Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Roman Kuczyński,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 czerwca
2008 r., sprawy z powództwa Ryszarda M. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji
Energetyki z udziałem zainteresowanej „Enion" SA z siedzibą w Krakowie w przed-
miocie decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 25 listopada 2004 r. o
umorzenie postępowania administracyjnego, na skutek skargi kasacyjnej powoda od
wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 maja 2007 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i zmienił poprzedzający go wyrok Sądu Okrę-
gowego w Warszawie z dnia 22 czerwca 2006 r. [...] w ten sposób, że uchylił zaskar-
żone decyzje.
U z a s a d n i e n i e
Pismem z dnia 25 sierpnia 2004 r. Ryszard M. (powód) wniósł o rozstrzygnię-
cie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej jako Prezes URE) sporu doty-
czącego nieuzasadnionego wstrzymania przez ENION SA z siedzibą w Krakowie
(dalej jako zainteresowany) dostaw energii do lokalu położonego w Z. Pismem z dnia
18 października 2004 r. wnioskodawca zmodyfikował swój wniosek następująco „pi-
2
sząc wniosek o nieuzasadnione wstrzymanie dostaw energii elektrycznej miałem na
myśli fakt bezpodstawnego zerwania umowy o dostawę energii elektrycznej, które
wiązało się z wstrzymaniem dostawy energii”.
Decyzją z 25 listopada 2004 r. [...] Prezes URE po przeprowadzeniu postępo-
wania wyjaśniającego umorzył postępowanie z wniosku powoda wskazując, iż do-
stawy energii do lokalu zamieszkałego przez powoda zostały wstrzymane po upływie
okresu wypowiedzenia umowy sprzedaży energii elektrycznej. Podstawą wypowie-
dzenia umowy przez zainteresowanego była utrata tytułu prawnego powoda do lo-
kalu, do którego dostarczano energię elektryczną. W dniu, w którym zakład energe-
tyczny zaprzestał dostarczania energii nie obowiązywała umowa sprzedaży między
powodem a zainteresowanym, zatem odcięcie dopływu energii nie stanowiło wstrzy-
mania dostaw w rozumieniu ustawy Prawo energetyczne.
Od powyższej decyzji powód wniósł odwołanie.
Wyrokiem z dnia 22 czerwca 2006 r. [...] Sąd Okręgowy w Warszawie-Sąd
Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił odwołanie powoda. W uzasadnieniu
wyroku wskazano, iż skoro strony nie łączyła już umowa sprzedaży energii, nie za-
chodziły przesłanki z art. 6 ust. 3a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo ener-
getyczne (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.) umożliwiające Pre-
zesowi URE wydanie decyzji w sprawie wstrzymania dostaw energii.
Powód zaskarżył powyższy wyrok apelacją.
Wyrokiem z dnia 17 maja 2007 r. [...] Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił
apelację powoda. Sąd Apelacyjny przyjął, iż wbrew twierdzeniom powoda wyrokowi
Sądu pierwszej instancji nie można zarzucić braku rozpoznania istoty odwołania od
decyzji Prezesa URE. Sąd Apelacyjny podzielił argumentację Sądu Okręgowego,
zgodnie z którą Prezes URE prawidłowo umorzył postępowanie z wniosku powoda
jako bezprzedmiotowe, gdyż w stanie faktycznym sprawy nie zachodziły przesłanki
zastosowania art. 8 Prawa energetycznego. W chwili zaprzestania dostaw energii do
zajmowanego przez powoda lokalu jej dostawcę i powoda nie łączyła bowiem
umowa o dostarczanie energii.
Powód wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego, podnosząc
zarzut naruszenia art. 8 ust. 1 Prawa energetycznego, poprzez przyjęcie, że brak
podstaw do zastosowania tego przepisu, mimo iż umowa sprzedaży energii elek-
trycznej łącząca powoda z zainteresowanym nie została skutecznie rozwiązana.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna okazała się uzasadniona. Stosownie do treści art. 8 ust. 1
Prawa energetycznego, Prezes URE rozstrzyga w sprawach spornych dotyczących:
1) odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, umowy sprzedaży, umowy o
świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii, umowy o świadcze-
nie usług transportu gazu ziemnego, umowy o świadczenie usługi magazynowania
paliw gazowych, umowy, o której mowa w art. 4c ust. 3 tego Prawa, umowy o świad-
czenie usługi skraplania gazu ziemnego oraz umowy kompleksowej; 2) nieuzasad-
nionego wstrzymania dostarczania paliw gazowych lub energii. Przepis art. 8 ust. 1
Prawa energetycznego określa właściwość Prezesa URE do rozpoznawania spraw
spornych między dostawcami a odbiorcami energii. Przypadki, w których przedsię-
biorstwo energetyczne może wstrzymać dostarczanie energii wymienia art. 6 Prawa
energetycznego. Są to następujące sytuacje: 1) instalacja znajdująca się u odbiorcy
stwarza bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia albo środowiska (art. 6 ust. 3 pkt
1); 2) doszło do nielegalnego poboru energii (6 ust. 3 pkt 2); 3) odbiorca zwleka z
zapłatą za pobraną energię (art. 6 ust. 3a). Z art. 6 ust. 3b Prawa energetycznego
wynika, iż wstrzymanie dostaw energii jest zdarzeniem o charakterze wyjątkowym,
zaś wznowienie dostaw energii powinno nastąpić tak szybko, jak tylko usunięte zo-
staną przyczyny uzasadniające wstrzymanie dostarczania energii. Dostarczanie
energii elektrycznej odbywa się na podstawie umowy (art. 5 ust. 1), przy czym art. 5
ust. 2 pkt 1 Prawa energetycznego określa minimalną treść umowy, którą ona po-
winna zawierać. Do postanowień tych zaliczono między innymi postanowienia doty-
czące jej rozwiązania.
W związku z powyższym art. 6 Prawa energetycznego należy traktować jako
przepis wskazujących w jakich sytuacjach, gdy strony wiąże umowa sprzedaży ener-
gii elektrycznej, właściwy do rozstrzygnięcia sporu między stronami jest Prezes URE
a nie sąd powszechny. W tym kontekście, tylko wówczas, gdy między stronami zo-
stała zawarta umowa i umowa ta obowiązuje można mówić o uzasadnionym lub nie-
uzasadnionym wstrzymaniu dostaw energii.
W niniejszej sprawie powoda łączyła umowa sprzedaży energii z zaintereso-
wanym, która następnie została rozwiązana przez zainteresowanego. Wstrzymanie
dostaw energii nastąpiło zaś dopiero po upływie okresu wypowiedzenia. Na tej pod-
stawie Prezes URE uznał się za niewłaściwy do rozpoznania wniosku powoda. Roz-
4
strzygnięcie zagadnienia, czy rozwiązanie umowy nastąpiło zgodnie z prawem (po-
stanowieniami umowy i Prawem energetycznym) - jak prawidłowo przyjęły Sądy
pierwszej i drugiej instancji - nie należy do kognicji Prezesa URE, lecz do właściwo-
ści sądu powszechnego. Jednakże, Prezes URE nie ma kompetencji do oceniania
tego, czy umowa została rozwiązana zgodnie z prawem. Nie może zatem umorzyć
jako bezprzedmiotowego postępowania w sprawie z wniosku odbiorcy energii, który
kwestionuje zasadność wypowiedzenia umowy przez przedsiębiorstwo energetycz-
ne. W takiej sytuacji, Prezes URE powinien zawiesić postępowanie i wezwać wnio-
skodawcę do wytoczenia sprawy przeciwko przedsiębiorstwu energetycznemu do
sądu powszechnego. Dopiero po uzyskaniu prawomocnego orzeczenia sądowego w
przedmiocie rozwiązania umowy, Prezes URE będzie mógł umorzyć postępowanie
(gdy powództwo konsumenta zostanie oddalone) lub rozstrzygnąć spór w przedmio-
cie zasadności wstrzymania dostaw energii (gdy powództwo zostania uwzględnione).
Ponadto, Prezes URE nie może umorzyć postępowania z przyczyny, która ist-
niała przed jego wszczęciem (art. 105 k.p.a.). W niniejszej sprawie powodem umo-
rzenia postępowania był upływ okresu wypowiedzenia umowy sprzedaży energii,
który to okres upłynął przed wszczęciem postępowania.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================