Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 33/08
POSTANOWIENIE
Dnia 11 czerwca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Jan Górowski
w sprawie z wniosku K. M.
przy uczestnictwie F. W.
o dział spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 11 czerwca 2008 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego w B. z dnia 26 lutego
2008 r., sygn. akt II Ca (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 26 lutego 2008 r. Sąd Okręgowy w B. odrzucił apelację
wnioskodawczyni K. M. od postanowienia Sądu Rejonowego w B. z dnia 14 grudnia
2007 r. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawczyni wezwana do uzupełnienia braków
formalnych apelacji przez podanie wartości przedmiotu zaskarżenia oraz czy
postanowienie zaskarża w całości lub w części podała jedynie, że orzeczenie zaskarża
w całości. Z tego względu, na podstawie art. 373 k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c. i art. 13 §
2 k.p.c. orzekł o odrzucenie apelacji.
Na powyższe postanowienie zażalenie wniosła wnioskodawczyni, zarzucając, że
postępowanie sądu nacechowane jest skrajnym formalizmem, a wezwanie do
uzupełnienia braków formalnych apelacji było nieprecyzyjne. Termin „wartość
przedmiotu zaskarżenia” jest wieloznaczny, a wnioskodawczyni, która nie jest
2
prawnikiem nie musiała go rozumieć. Wskazała też, że wartość ta wynika z akt sprawy i
podała składniki majątku, których wartość kolejno sumę tę tworzy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Pierwsza kwestia, którą należało rozstrzygnąć, była dopuszczalność zażalenia.
Jak stanowi art. 3941
§ 2 k.p.c. w sprawach, w których przysługuje skarga kasacyjna,
zażalenie przysługuje także na postanowienie sądu drugiej instancji kończące
postępowanie w sprawie, z wyjątkiem postanowień, o których mowa w art. 3981
, a także
postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu
pierwszej instancji. W sprawie o dział spadku skarga kasacyjna nie przysługuje, jeżeli
wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych, (art.
5191
§ 4 pkt 4 k.p.c.). Mając na względzie, że wartość przedmiotu zaskarżenia
przekracza tę kwotę oraz, że jest to postanowienie kończące postępowanie w sprawie
zażalenie jest dopuszczalne.
Zgodnie z art. 368 § 2 k.p.c. w sprawach o prawa majątkowe należy oznaczyć
wartość przedmiotu zaskarżenia. Sprawa o dział należy do tej kategorii spraw. Artykuł
130 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. ma odpowiednie (art. 391 § 1 k.p.c.) zastosowanie do
apelacji w zakresie, w którym stanowi, że wezwanie do uzupełnienia lub poprawienia
pisma procesowego następuje jedynie wtedy, gdy pismo to nie może otrzymać
prawidłowego biegu wskutek niezachowania przesłanek formalnych. Wynika stąd, że
wezwanie do usunięcia braków formalnych apelacji pod rygorem jej odrzucenia w razie
nieusunięcia braków w wyznaczonym terminie, zgodnie z art. 370 k.p.c. lub art. 373
k.p.c., bądź też natychmiastowe odrzucenie apelacji, zgodnie z art. 3701
k.p.c., bez
wzywania do usunięcia jej braków, może nastąpić jedynie wtedy, gdy braki te są tego
rodzaju, że powodują, iż nie można apelacji nadać prawidłowego biegu. Jeżeli zatem
apelacja jest dotknięta brakami formalnymi, jednak nie są to braki, które uniemożliwiają
nadanie jej biegu, nie może nastąpić wezwanie do ich usunięcia pod rygorem
odrzucenia apelacji (art. 370 k.p.c. i art. 373 k.p.c.) lub odrzucenie apelacji bez
wzywania do usunięcia braków (art. 3701
k.p.c.) (tak Sąd Najwyższy w uchwale z 27
marca 2008 r., III CZP 7/08, Biul. SN 2008, z. 3, poz. 7).
W postępowaniu o dział spadku określenie wartości przedmiotu sporu i wartości
przedmiotu zaskarżenia decyduje o dopuszczalności skargi kasacyjnej (art. 3982
§ 1
k.p.c.). Oznaczenie wartości przedmiotu sporu i przedmiotu zaskarżenia ma ponadto na
celu ustabilizowanie przedmiotu sporu i zakresu zaskarżenia skargą kasacyjną oraz
ponoszenia kosztów procesu. Wartość udziału spadkowego stanowi też podstawę
3
określenia opłat za czynności adwokackie (por. § 9 pkt 3 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu, Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) dla potrzeb obliczenia kosztów zastępstwa
procesowego jako składnika kosztów procesu (por. art. 98 § 3 i art. 99 k.p.c.).
W sprawach tych zatem wartość przedmiotu zaskarżenia pełni wskazane wyżej
funkcje procesowe. Niewskazanie tej wartości stanowi zaś brak formalny, będący
przeszkodą w nadaniu apelacji prawidłowego biegu. Niezależnie od tego należy
zauważyć, że podanie przez skarżącą, iż kwestionuje w całości postanowienie w
przypadku, gdy rozstrzygniecie składa się 9 punktów nie wystarcza do przyjęcia, iż brak
wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia nie uniemożliwia nadanie sprawie biegu.
Wreszcie należy podkreślić, że stawiane przez ustawodawcę wymogi wiążą się
oczywiście z zasadą formalizmu postępowania. Jest to jedna z podstawnych zasad
postępowania cywilnego. Niczym nie uzasadnione jest deprecjonowanie jej znaczenia.
Należy mieć na uwadze, że jednym z jej aspektów jest zapewnienie pewności w
stosowaniu prawa i przewidywalności czynności sądu. Obowiązkiem stron jest
podporządkowanie się wymogom stawianych w przepisach prawa. Tylko w sytuacji,
kiedy niedochowanie wymogom czynności procesowej nie stanowi żadnej przeszkody w
prawidłowym biegu postępowania, na podstawie innej regulacji prawnej, możliwe jest
dalsze procedowanie bez negatywnych następstw dla strony (uczestnika) postępowania,
który tej czynności dokonuje.
Zupełnie nieuzasadnionym jest twierdzenie o niezrozumiałym i wadliwym
wezwaniu przez podanie wartości przedmiotu zaskarżenia. Wezwanie to było
prawidłowe i stanowi przytoczenie zwrotu zawartego w kodeksie postępowania
cywilnego. Nie jest obowiązkiem Sądu dokonywanie wykładni sformułowań
kodeksowych w wezwaniu, w którym wzywa się o uzupełnienia braków. Wiele słów w
języku potocznym ma różne znaczenia. Nie oznacza to jednak, by na gruncie
postępowania sądowego w przypadku dokonywania czynności w formie pisemnej
odstępować od zwrotów, które zostały sformułowane przez ustawodawcę.
Nawet zresztą błędne oznaczenie tej wartości przez skarżącą nie pociągałoby za sobą
konsekwencji w postaci odrzucenia apelacji. Skutek taki następuje natomiast w wypadku
niewskazania tej wartości pomimo stosownego wezwania.
Z tych względów, na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku z art. 39814
k.p.c.,
orzeczono jak w sentencji.