Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 27 CZERWCA 2008 R.
SNO 59/08
Przewodniczący: sędzia SN Piotr Hofmański (sprawozdawca).
Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski, Józef Skwierawski.
S ą d N a j w y ż s z y  S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem protokolanta
w sprawie sędziego Sądu Okręgowego po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2008 r. w
związku z zażaleniem obwinionego sędziego na uchwałę Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 16 maja 2008 r., sygn. akt (...), w przedmiocie zawieszenia
sędziego w czynnościach służbowych
u c h w a l i ł :
1. zmienić zaskarżoną uchwałę w ten sposób, że
- przyjąć za podstawę zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych i
obniżenia jego wynagrodzenia art. 129 § 1 i § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.
– Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.)
- w pkt. I zaskarżonej uchwały wyeliminować wyraz „przedłużyć”;
2. utrzymać w mocy zaskarżoną uchwałę;
3. kosztami postępowania w przedmiocie zawieszenia sędziego w czynnościach
służbowych i obniżenia wynagrodzenia obciążyć Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Uchwałą z dnia 18 stycznia 2008 r. w sprawie o sygn. akt (...), Sąd Apelacyjny –
Sąd Dyscyplinarny, powołując się na przepis art. 130 § 2 u.s.p. zawiesił w
czynnościach służbowych sędziego Sądu Okręgowego. Uchwała ta zapadła w wyniku
wcześniejszego zarządzenia przez Prezesa Sądu Okręgowego przerwy w czynnościach
służbowych sędziego w związku z uzyskaniem informacji o spowodowaniu przez
niego w dniu 24 grudnia 2007 r. kolizji drogowej i prowadzenia samochodu w stanie
nietrzeźwości. Uchwała powyższa została poddana kontroli instancyjnej na skutek
zażalenia wniesionego przez sędziego Sądu Okręgowego. Sąd Najwyższy – Sąd
Dyscyplinarny uchwałą z dnia 20 marca 2008 r. zmienił zaskarżoną uchwałę w ten
sposób, iż za podstawę prawną zawieszenia sędziego przyjął przepis art. 130 § 3 u.s.p.,
natomiast czas zawieszenia w czynnościach służbowych określił do dnia 30 kwietnia
2008 r.
Na skutek wniosku złożonego przez Zastępcę Rzecznika Dyscyplinarnego w
Sądzie Apelacyjnym, Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uchwałą z dnia 16 maja
2008 r., wydaną w sprawie o sygn. akt (...), powołując się na przepis art. 129 § 1 i § 2
2
u.s.p., przedłużył zawieszenie w czynnościach służbowych sędziego Sądu
Okręgowego do dnia 30 sierpnia 2008 r. oraz obniżył o 25 % na czas trwania tego
zawieszenia wysokość jego wynagrodzenia.
Powyższą uchwałę zaskarżył sędzia Sądu Okręgowego, podnosząc zarzuty
obrazy prawa procesowego mającą wpływ na treść uchwały:
- art. 8 § 2 k.p.k. i odpowiednio stosowanego art. 442 § 3 k.p.k. w związku z
art. 128 u.s.p., polegającą na orzeczeniu wbrew wskazaniom co do dalszego
postępowania wyrażonym w uchwale Sądu Najwyższego – Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 20 marca 2008 r. w przedmiocie czasokresu
zawieszenia w czynnościach służbowych, podczas gdy wskazane przepisy
obligowały Sąd do respektowania zapatrywań Sądu Odwoławczego;
- art. 129 § 1 u.s.p. w związku z art. 313 § 1 k.p.k. polegającej na uznaniu, że
do zawieszenia w czynnościach służbowych wystarczającymi są: wszczęcie
postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziemu i „stwierdzenie pewnego
prawdopodobieństwa wiarygodności dowodów obciążających”, podczas gdy
treść powołanych przepisów we wzajemnym powiązaniu oraz utrwalone
orzecznictwo Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego nakazują, aby Sąd
pierwszej instancji swoje rozstrzygnięcie oparł przede wszystkim na
„dostatecznie uzasadnionym podejrzeniu” dokonania czynu;
- art. 2 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p.,
polegającej na wybiórczej i jednostronnej ocenie materiału dowodowego
połączonej z interpretowaniem dowodów na niekorzyść obwinionego, a także
naruszeniu reguł prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i
doświadczenia życiowego,
- odpowiednio stosowanego art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p.
polegającej na wydaniu orzeczenia co do tych samych czynów, w tej samej
kwestii i w oparciu o materiał dowodowy uzupełniony na jego korzyść,
podczas gdy incydentalne zawieszenie obwinionego w czynnościach
służbowych zostało prawomocnie zakończone uchwałą Sądu Najwyższego –
Sądu Dyscyplinarnego w sprawie SNO 21/08.
Opierając się na powyższych zarzutach, sędzia Sądu Okręgowego wniósł o
zmianę zaskarżonej uchwały poprzez przywrócenie mu prawa do wykonywania
czynności służbowych sędziego Sądu Okręgowego.
Rozpoznając zażalenie Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co
następuje:
Zaskarżona uchwała wymaga skorygowania w zakresie wskazanej w niej
podstawy prawnej decyzji o zawieszeniu sędziego w czynnościach służbowych i
obniżenia na czas tego zawieszenia wysokości wynagrodzenia sędziego. Skorygowano
3
także treść rozstrzygnięcia o zawieszeniu sędziego w czynnościach służbowych
poprzez przyjęcie, że na podstawie art. 129 § 1 u.s.p. doszło do zawieszenia sędziego
w czynnościach służbowych, nie zaś do przedłużenia okresu zawieszenia.
Jako podstawę rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego
wskazano art. 129 § 1 i 2 u.s.p. Jest to podstawa o tyle wadliwa, że art. 129 § 2 u.s.p.
dotyczy obligatoryjnego zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych w
wypadku podjęcia uchwały zezwalającej na pociągnięcie go do odpowiedzialności
karnej. W niniejszej sprawie sytuacja taka nie miała miejsca, w związku z czym
zamiast art. 129 § 2 u.s.p., jako podstawa decyzji Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego, powinien być powołany art. 129 § 3 u.s.p. dotyczący obniżenia
wysokości wynagrodzenia sędziego na czas zawieszenia. Uchybienie procesowe
skorygowane przez Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w sposób oczywisty nie
mogło mieć najmniejszego wpływu na treść rozstrzygnięcia w sprawie.
Druga konieczna korekta treści rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego – Sądu
Dyscyplinarnego jest następstwem przyjęcia, że w sprawie nie doszło do przedłużenia
okresu zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych, lecz do zawieszenia go w
tych czynnościach na odrębnej podstawie prawnej. O ile bowiem zawieszenie sędziego
w czynnościach służbowych na podstawie art. 130 § 3 u.s.p. następuje w reakcji na
wydane w trybie określonym w art. 130 § 1 u.s.p. zarządzenie natychmiastowej
przerwy w czynnościach służbowych, to zawieszenie w czynnościach służbowych na
podstawie ar. 129 § 1 u.s.p. związane jest z wszczęciem przeciwko sędziemu
postępowania dyscyplinarnego. Nie jest więc ono kontynuacją zawieszenia
orzeczonego na podstawie art. 130 § 3 u.s.p., ale samoistnym zawieszeniem
powiązanym z zaistnieniem nowej przesłanki realizującej się wraz z wszczęciem
postępowania dyscyplinarnego.
Nawiasem mówiąc, zawieszenie sędziego w czynnościach służbowych na
podstawie art. 129 § 1 u.s.p. nie powinno następować na czas określony uchwałą,
albowiem zgodnie z art. 132 u.s.p. zawieszenie to ustaje z chwilą prawomocnego
zakończenia postępowania dyscyplinarnego. Tej wadliwości zaskarżonej uchwały Sąd
Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny nie mógł jednak skorygować, albowiem z uwagi na
zaskarżenie jej jedynie przez obwinionego sędziego, chroni go zakaz reformationis in
peius (art. 434 § 1 k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p.).
Zażalenie sędziego Sądu Okręgowego okazało się bezzasadne i nie podlegało
uwzględnieniu.
W pierwszej kolejności należy odnieść się do najdalej idącego zarzutu naruszenia
art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p., jako stanowiącego bezwzględną
przyczynę odwoławczą. W ocenie Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego jego
podniesienie w niniejszej sprawie polega na nieporozumieniu. Nie można pominąć
tego, że inny był przedmiot rozstrzygnięcia w sprawie zakończonej prawomocnie
4
uchwałą Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego w sprawie SNO 21/08
(zawieszenie sędziego w czynnościach na czas do dnia 30 kwietnia 2008 r.), o innym
zaś przedmiocie rozstrzyga się w sprawie rozpoznanej obecnie (zawieszenie sędziego
w czynnościach na okres od dnia 1 maja 2008 r. do dnia 30 sierpnia 2008 r.). Obydwie
uchwały Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego oparte są – jak wskazano
powyżej – na odrębnej podstawie prawnej i podejmowane są w rozmaitych sytuacjach
procesowych. Wbrew sugestii skarżącego, w postępowaniu w przedmiocie
zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych nie wydaje się orzeczenia co do
jakichkolwiek czynów, zaś kwestia tożsamości materiału dowodowego, na jakim
opiera się orzeczenie w obu sprawach, nie ma dla oceny zarzutu rei iudicatae
jakiegokolwiek znaczenia.
Nietrafny jest także zarzut obrazy art. 8 § 2 i art. 442 § 3 k.p.k. w związku z art.
128 u.s.p. Związanie zapatrywaniami prawnymi i wskazaniami co do dalszego
postępowania dotyczy wszak jedynie sądu rozpoznającego sprawę ponownie po
uchyleniu orzeczenia i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, zaś taka
sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje. Zaskarżoną uchwałą Sądu Apelacyjnego
– Sądu Dyscyplinarnego orzekano przecież o zawieszeniu sędziego w czynnościach
służbowych w związku z wszczęciem postępowania dyscyplinarnego, nie zaś w
kwestii zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych na podstawie art. 130 § 3
u.s.p., co było przedmiotem postępowania zakończonego uchwałą Sądu Najwyższego
– Sądu Dyscyplinarnego z dnia 20 marca 2008 r. W związku z powyższym, Sąd
Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny dysponował w niniejszej sprawie pełnią
samodzielności jurysdykcyjnej i nie był związany orzeczeniem jakiegokolwiek innego
sądu bądź organu, zgodnie z art. 8 § 1 k.p.k., stosowanym w postępowaniu
dyscyplinarnym odpowiednio, w związku z art. 128 u.s.p. Wbrew sugestii skarżącego,
nie zachodził tu przypadek, o którym mowa w art. 8 § 2 k.p.k., ponieważ wydana w
poprzedniej sprawie uchwała Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego nie może
być uznana za prawomocne rozstrzygnięcie sądu kształtujące prawo lub stosunek
prawny w rozumieniu tego przepisu.
Nieskuteczna okazała się próba zakwestionowania w spawie niniejszej oceny
Sądu pierwszej instancji co do spełnienia przesłanek zawieszenia sędziego w
czynnościach służbowych. Kwestia wartości dowodowej zebranych w sprawie
materiałów świadczących o popełnieniu przez sędziego zarzucanego mu przewinienia
dyscyplinarnego nie jest przedmiotem oceny sądu dyscyplinarnego orzekającego w
trybie określonym w art. 129 u.s.p. Ocena ta dokonana bowiem zostanie dopiero w
toczącym się postępowaniu dyscyplinarnym. Trafnie przyjął Sąd Apelacyjny – Sąd
Dyscyplinarny w zaskarżonej uchwale, że podstawą decyzji o zawieszeniu sędziego w
czynnościach służbowych jest fakt wszczęcia przeciwko niemu postępowania
dyscyplinarnego, co nastąpiło postanowieniem Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego
5
w Sądzie Apelacyjnym z dnia 16 stycznia 2008 r. Nie ulega też wątpliwości, że
wzgląd na powagę służby wymaga, aby sędzia, przeciwko któremu toczy się
postępowanie dyscyplinarne, na czas tego postępowania, odsunięty był od pełnienia
obowiązków służbowych.
Niezasadne jest też twierdzenie skarżącego, jakoby obniżenie jego
wynagrodzenia na czas trwania zawieszenia go w czynnościach służbowych stanowiło
dla niego nadmierną dolegliwość finansową wobec sytuacji osobistej, w jakiej się
znalazł. Zgromadzone w sprawie dokumenty przeczą możliwości przyjęcia, aby
finansowa sytuacja obwinionego stała się, na skutek obniżenia jego wynagrodzenia,
„katastrofalna”. Sytuacja finansowa obwinionego sędziego Sądu Okręgowego wzięta
została pod uwagę przez Sąd pierwszej instancji, który – wbrew wnioskowi Zastępcy
Rzecznika Dyscyplinarnego – obniżył jego wynagrodzenie jedynie o 25 %, a nie o
żądane 50 %.
Biorąc powyższe pod wagę, orzeczono jak w uchwale.