Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PK 6/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 lipca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Hajn
SSN Jerzy Kwaśniewski
w sprawie z powództwa A. G.
przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Szpitalowi Wojewódzkiemu […] o
wynagrodzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 lipca 2008 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 9 października 2007 r.,
oddala skargę.
U z a s a d n i e n i e
Powódka w sprawie przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Szpitalowi
Wojewódzkiemu /.../ o wynagrodzenie wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 9 października 2007 r. Zaskarżonym wyrokiem oddalono jej
apelację od wyroku Sądu Rejonowego zasądzającego na jej rzecz wyrównanie
2
wynagrodzenia z okres od stycznia do marca 2003 r z odsetkami oraz odsetki od
comiesięcznej kwoty 110,23 zł za poszczególne miesiące od lutego 2002 r. do
stycznia 2003 r. do dnia zapłaty to jest do 25 lipca 2003 r. i oddalającego
powództwo w pozostałej części .
Powódka była zatrudniona w pozwanym Szpitalu jako położna. Dnia 28
grudnia 2000 r. Szpital i związki zawodowe zawarły protokół postrajkowy
przewidujący, między innymi dla położnych, od dnia 1 stycznia 2001 r. podwyżkę
wynagrodzenia zasadniczego o 100 zł. Od dnia 1 stycznia 2001 r. obowiązywał art.
4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania
przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych
ustaw (jednolity tekst: Dz. U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.) przewidujący
zwiększenie wynagrodzenia pracowników samodzielnych publicznych zakładów
służby zdrowia o 203 zł od dnia 1 stycznia 2001 r. oraz o 110,23 zł od dnia 1
stycznia 2002 r. Pozwany w marcu 2001 r. włączył do całości wynagrodzenia
pracowników kwotę 203 zł, wliczając w to kwotę 100 zł wynikającą z porozumienia
zbiorowego w postaci protokółu postrajkowego. Należna od 1 stycznia 2002 r.
podwyżka miesięcznego wynagrodzenia 110,23 zł. została wypłacona jednorazowo
25 lipca 2003 r. Dnia 17 marca 2003 r. strony zawarły porozumienie zmieniające
umowę o pracę ustalając nowe wynagrodzenie zasadnicze od 1 stycznia 2003 r. w
którym uwzględniono kwoty jego wzrostu przewidzianego w art. 4a ustawy z dnia
16 grudnia 1994 r.
Na podstawie tak ustalonego przez Sąd Rejonowy stanu faktycznego,
zaakceptowanego w zaskarżonym wyroku, zasądzono na rzecz powódki dwie
kwoty: odsetki ustawowe od wypłaconej z opóźnieniem comiesięcznej kwoty 110,23
zł za 2002 r. (art. 481 k.c. w związku z art. 300 k.p.) oraz wyrównanie
wynagrodzenia za styczeń i luty 2003 r. o kwotę 110,23 zł z odsetkami do dnia
zapłaty. W odniesieniu do tego roszczenia Sąd uznał, że porozumienie zmieniające
z dnia 17 marca 2003 r. nie może działać wstecz, to jest od 1 stycznia tegoż roku,
gdyż oznacza to zrzeczenie się przez pracownika prawa do wynagrodzenia, czego
zakazuje art. 84 k.p. Zasądzona za marzec 2003 r. kwota 69.78 zł stanowi
różnicę między sumą minimalnego wynagrodzenia powiększonego o kwoty
wzrostu przewidziane w art. 4a powołanej ustawy a kwotą faktycznie wypłaconą
3
powódce. W pozostałej części powództwo zostało oddalone jako bezzasadne.
Dotyczy to comiesięcznej kwoty 100 zł podwyżki wynikającej z protokołu uzgodnień
z 28 grudnia 2000 r. oraz prawa do wyższego wynagrodzenia w związku z
uchyleniem się przez powódkę od skutków oświadczenia woli przy zawarciu
porozumienia z pracodawcą dnia 17 marca 2003 r.
W skardze kasacyjnej powódka zarzuciła naruszenie przepisów
postępowania, to jest art. 382 k,p.c. przez nieuwzględnienie całego materiału
dowodowego, art. 328 § 2 k.p.c., przez niezachowanie zasady kontradyktoryjności,
niewypowiedzenie się co do wszystkich faktów i brak własnych ustaleń Sądu
odnoszących się do zarzutów apelacji, a także zarzucono nierozpoznanie istoty
sprawy.
Zarzuciła również naruszenie prawa materialnego:
art. 84 k.p. poprzez zastosowanie tego przepisu jedynie do części
porozumienia z dnia 17 lutego 2003 r. w jakiej powódka zgodziła się na utratę
dodatku 110,23 zł za miesiące styczeń i luty 2003 r. a nie do całości porozumienia,
art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. przez niewłaściwą wykładnię,
pozwalającą na stwierdzenie, iż zaliczenie na poczet przyrostu wynagrodzenia
powódki w dniu 1 stycznia 2001 r. wzrostu wszelkich składników wynagrodzenia
obejmuje również kwotę wynagrodzenia otrzymanego przez powódkę w wyniku
zwiększenia wynagrodzeń zasadniczych na podstawie porozumienia kończącego
spór zbiorowy,
art. 8 k.p. poprzez niezastosowanie do sytuacji nadużycia prawa
podmiotowego – powołania się przez pracodawcę na przedawnienie roszczeń
wynikających z protokołu uzgodnień z 28 grudnia 2000 r., a uprzednio
niedokonanie ogłoszenia przez pracodawcę tego porozumienia zbiorowego,
art. 8 k.p. poprzez niezastosowanie do sytuacji nadużycia prawa
podmiotowego – przygotowania przez pracodawcę dla pracownika formularza
porozumienia z 17 lutego 2003 r. i jednostronnego oświadczenia pod tą samą datą
o treści niejednoznacznej i niezrozumiałej, co pociągało za sobą nieważność
podpisanych dokumentów,
art. 65 k.c. w związku z art. 300 k.p. przez niewłaściwe zastosowanie i w
konsekwencji błędną wykładnię oświadczenia woli stron zawartą w protokóle
4
uzgodnień z 28 grudnia 2000 r., zaniechanie wykładni oświadczeń stron zawartych
w protokole z dnia 22 lutego 2000 r., i błędną wykładnię oświadczeń woli stron
zawartych w porozumieniu z 17 lutego 2003 r.,
art. 56 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie – błędne wyciągnięcie
wniosków, co do skutków prawnych porozumienia z dnia 17 lutego 2003 r.,
art. 9 ustawy o sporach zbiorowych w związku z art. 9 § 1 k.p. przez
niewłaściwe zastosowanie i pozbawienie mocy wiążącej protokołu uzgodnień
zawartego w dniu 28 grudnia 2000 r. w toku sporu zbiorowego,
art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p. poprzez niewłaściwe zastosowanie –
pominięcie „podstawowej zasady prawa kontraktowego, iż do zawarcia umowy
niezbędna jest wola stron, gdy jedna ze stron nie ma woli zawarcia umowy
określonej treści, brak jest consensu, mamy do czynienia z dyssensem – nie ma
zgodnego oświadczenia woli stron, zatem umowa nie zostaje zawarta”
art. 772
k.p. poprzez jego niezastosowanie w zakresie nieważności
zarządzenia dyrektora pozwanego Szpitala nr 14 z 7 marca 2001 r. Zarządzenie to
wkracza w materię wyłącznej regulacji przewidzianej dla regulaminu
wynagradzania, zatem winien być zastosowany tryb przewidziany w kodeksie
pracy z udziałem związków zawodowych. Zarządzenie nie zostało podpisane przez
Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga jest nieuzasadniona. Zarzuty naruszenia przepisów postępowania
nie mogą być uwzględnione. Sąd orzekł na podstawie całego materiału
dowodowego istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy i ocenił go zgodnie z art. 233 § 1
k.p.c. Z przepisu art. 328 § 2 k.p.c. nie wynika zasada kontradyktoryjności, zaś
samo zarzucenie nierozpoznania istoty sprawy, bez powołania przepisu, który
miałby być naruszony, nie spełnia wymagań przewidzianych dla skargi kasacyjnej.
Także nie są uzasadnione zarzuty naruszenia prawa materialnego.
Podstawowy zarzut skargi dotyczy bezpodstawnego zaliczenia podwyżki o 100 zł
miesięcznie, wynikającej z porozumienia zbiorowego pracy z dnia 28 grudnia 2000
r., na poczet podwyżek przewidzianych w art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r.
5
w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2001 r. Sądy dokonały wykładni
porozumienia z 28 grudnia 2000 r. i słusznie przyjęły, iż przewidziana w nim
podwyżka antycypowała podwyżkę wynikającą z uchwalonej także w końcu
grudnia 2000 r., nowelizacji ustawy z 16 grudnia 1994 r. Z orzecznictwa Sądu
Najwyższego wynika wprost, że podwyżka ustalona przez partnerów społecznych w
grudniu 2000 r. podlega uwzględnieniu przy ustalaniu podwyżki wynikającej z art.
4a powołanej ustawy (por. uchwała z dnia 16 grudnia 2004 r., II PZP 12/04,
OSNP 2005 nr 9, poz. 122), lub orzecznictwo zajmuje stanowisko korzystniejsze
dla pracowników, polegające na możliwości niezaliczenia podwyżki ustalonej przez
partnerów społecznych na poczet podwyżki z art. 4a tej ustawy, wówczas gdy z
ustaleń partnerów porozumienia wynika samodzielny charakter podwyżki w nim
przewidzianej (por. wyrok z dnia 15 marca 2006 r., II PK 143/05, OSNP 2007 nr 3-
4, poz. 45). W rozpoznawanej sprawie w porozumieniu partnerów społecznych z
dnia 28 grudnia 2000 r. nie zastrzeżono samodzielnego charakteru przewidzianej w
nim podwyżki ani nie wynika to z wykładni tego porozumienia. Oceny tej nie
zmienia protokół z negocjacji z dnia 22 lutego 2001 r. Kwestionowane w skardze
zarządzenie dyrektora strony pozwanej z dnia 7 marca 2001 r. dotyczyło tylko
sposobu obliczenia wynagrodzeń pracowników z uwzględnieniem art. 4a powołanej
ustawy, dotyczyło ono tylko spraw technicznych i nie wymagało uzgodnienia ze
związkami zawodowymi. Skutkiem zaliczenia kwoty 100 zł wynikającej z
porozumienia na poczet podwyżki z art. 4a powołanej ustawy jest
bezprzedmiotowość zarzutu naruszenia art. 8 k.p. co do przedawnienia roszczenia
o podwyżkę o 100 zł, gdyż to roszczenie nie miało charakteru samodzielnego.
Bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 9 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz. U. Nr 55, poz. 236 ze zm.) w związku z art.
9 k.p. Wbrew twierdzeniom skarżącej Sąd nie pozbawił mocy wiążącej
porozumienia zbiorowego z dnia 28 grudnia 2000 r., lecz po dokonaniu interpretacji
tego porozumienia uznał, że przewidziane w nim podwyżki podlegają zaliczeniu na
poczet podwyżek przewidzianych w art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. w
brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2001 r.
Druga grupa zarzutów – także bezpodstawnych – wiąże z porozumieniem
stron stosunku pracy zmieniającym treść umowy o pracę w części odnoszącej się
6
do wysokości wynagrodzenia. Porozumienie to zostało zawarte dnia 17 marca 2003
r., gdyż tego dnia powódka złożyła swój podpis na druku przygotowanym przez
stronę pozwaną i opatrzonym przez nią datą 17 lutego 2003 r. Skutkiem
omawianego porozumienia było obniżenie wynagrodzenia powódki. Jest to
dopuszczalne ze skutkiem na przyszłość i dlatego na rzecz powódki słusznie
zasądzono wyrównanie wynagrodzenia za styczeń i luty 2003 r. uznając, że w tym
zakresie to porozumienie, które określało 1 stycznia 2003 r. jako dzień jego wejścia
w życie, stanowi zrzeczenie się prawa do wynagrodzenia, co jest zakazane przez
art. 84 k.p. Przepis ten nie został więc naruszony w sprawie, gdyż nie zakazuje on
zawarcia porozumienia obniżającego wynagrodzenie ze skutkiem od dnia jego
zawarcia. Przy tym porozumieniu było zamieszczone szczegółowe wyliczenie
przyszłego wynagrodzenia powódki. Było ono zrozumiałe dla niej, gdyż sama
oświadczyła, że zgodziła się na proponowane warunki z uwagi na groźbę utraty
pracy.
Z tych względów na podstawie art. 39814
k.p.c. orzeczono jak w sentencji.