Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 8 lipca 2008 r.
II PK 358/07
Z art. 10 ust. 1a ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzę-
dów państwowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.) nie
wynika prawo wyboru innego stanowiska służbowego, jeżeli stanowisko, na
które pracownik został przeniesiony odpowiada jego kwalifikacjom.
Przewodniczący SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Beata Gudowska, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 lipca
2008 r. sprawy z powództwa Teresy N. przeciwko Urzędowi Skarbowemu w S. o
uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia warunków pracy i płacy, na skutek skargi
kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Słupsku z dnia 28 sierpnia 2007 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Słupsku do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy w Słupsku wyrokiem z 28 sierpnia 2007 r. oddalił apelację po-
zwanego Urzędu Skarbowego w S. od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Słupsku z 25 kwietnia 2007 r., który uznał za bezsku-
teczne przeniesienie powódki Teresy N. na inne stanowisko służbowe w trybie art. 10
ust. 1a ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych
(jednolity tekst: Dz.U. 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm. - dalej ustawa z 1982 r. lub
ustawa) w związku z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywil-
nej (Dz.U. Nr 170, poz. 1218) (sentencja wyroku „uznaje za bezskuteczne oświad-
czenie woli pracodawcy o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy”). Sąd pierwszej
instancji ustalił, że powódka była pracownikiem mianowanym i ostatnio w pozwanym
Urzędzie zajmowała stanowisko kierownika działu podatku dochodowego od osób
2
fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Zarządzeniem naczelnika
Urzędu z 27 grudnia 2006 r. [...] nadano nowy regulamin organizacyjny Urzędowi
Skarbowemu w S., który wszedł w życie 1 stycznia 2007 r. Wprowadzono nim
zmianę struktury organizacyjnej. Jej zakres obejmował (między innymi) połączenie
trzech działów zajmujących się podatkiem dochodowym od osób fizycznych (w tym
działu powódki) i utworzenie jednego działu podatku dochodowego od osób fizycz-
nych z czterema referatami: postępowań podatkowych - działalność gospodarcza na
zasadach ogólnych, postępowań podatkowych w formach zryczałtowanych, postę-
powań podatkowych z tytułu wynagrodzeń i świadczeń, czynności sprawdzających i
analiz. Dział podatku dochodowego od osób fizycznych z utworzonymi referatami
obejmuje czynności, które należały do zadań wykonywanych przez dział kierowany
przez powódkę. Naczelnik Urzędu przeniósł powódkę z dniem 1 stycznia 2007 r. ze
stanowiska kierownika działu podatku dochodowego od osób fizycznych nieprowa-
dzących działalności gospodarczej na stanowisko starszego komisarza w referacie
podatku dochodowego od osób prawnych. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że skut-
kiem reorganizacji zlikwidowano dział i stanowisko powódki. Powołano natomiast
nowych kierowników utworzonego działu i referatów. Przed reorganizacją działami
kierowało trzech kierowników, a po zmianie struktury organizacyjnej kadra uległa
zwiększeniu o dwóch kierowników, tj. kierownika działu i czterech kierowników refe-
ratów. Sąd pierwszej instancji stwierdził, że nie doszło do faktycznej likwidacji działu,
którego kierownikiem była powódka, gdyż pozwany nie zrezygnował z zadań, którymi
zajmowała się jej „komórka”. W miejsce działu powódki powstały dwa referaty mające
zbieżny zakres zadań do jej działu (referat postępowań podatkowych w zakresie wy-
nagrodzeń i świadczeń oraz referat czynności sprawdzających i analiz). Zakres za-
dań referatów nie uległ zasadniczym zmianom w porównaniu z zadaniami, jakie miał
do wykonania dział kierowany przez powódkę. Zmiany organizacyjne doprowadziły
do zwiększenia kadry kierowniczej. Po zmianach w miejsce działu powódki powstał
jeden dział ogólny z czterema referatami. Kierownikiem jednego referatu (czynności
sprawdzających i analiz) została pracownica, która wcześniej zajmowała stanowisko,
na które przeniesiono powódkę. Nie zachodziła więc niemożność zatrudnienia po-
wódki na stanowisku kierowniczym jakie zajmowała, tym bardziej że były wolne sta-
nowisko kierownicze odpowiadające kwalifikacjom powódki. Powódka posiada wy-
kształcenie wyższe w zakresie administracji i doświadczenie zawodowe wzbogacone
udziałem w szkoleniach, prowadzeniem wykładów i kontaktami z mediami w materii
3
dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych nieprowadzących działalności
gospodarczej. Kwalifikacje i umiejętności lepiej mogła więc wykorzystać w dziale
podatku dochodowego od osób fizycznych niż w dziale podatku od osób prawnych.
Przyczyną decyzji o przeniesieniu powódki była nie tylko reorganizacja, ale także fakt
zatrudnienia męża powódki w spółce zajmującej się rozliczeniami podatkowymi. Sąd
pierwszej instancji uznał, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 10 ust. 1a ustawy
z 1982 r. do przeniesienia powódki, bowiem nowe stanowisko nie odpowiada jej
kwalifikacjom.
Sąd Okręgowy stwierdził, że pierwsza instancja dokonała prawidłowych usta-
leń i oceny prawnej, których apelacja nie podważyła. Pozwany nie dowiódł, iż na
skutek reorganizacji niemożliwe stało się zatrudnienie powódki na stanowisku od-
powiadającym jej kwalifikacjom. Ustawowe przesłanki przeniesienia pracownika na
inne stanowisko nie zostały spełnione, albowiem powierzone powódce stanowisko
nie odpowiadało jej kwalifikacjom.
Skarga kasacyjna zarzuciła naruszenie art. 10 ust. 1a ustawy z 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych w związku z art. 111 ust. 1 ustawy z
24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej, przez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie
przez oba Sądy, że nie zostały spełnione przesłanki uprawniające do przeniesienia
powódki na inne stanowisko służbowe. Pozwany wniósł o uchylenie wyroków i prze-
kazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie orzeczenie co do istoty
przez oddalenie powództwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut skargi jest zasadny. Powódka uzyskała ochronę stosunku pracy, który
nie może dotycfzyć stanowiska uprzednio zajmowanego. Doszło wszak do reorgani-
zacji Urzędu, w tym przez likwidację trzech działów zajmujących się podatkiem do-
chodowym od osób fizycznym i powstaniem jednego działu obejmującego cały za-
kres tego podatku. Zlikwidowany został dział, którym kierowała powódka oraz jej sta-
nowisko. Już tylko z tej przyczyny nie mogło się ostać zaskarżone orzeczenie o bez-
skuteczności decyzji pozwanego o przeniesieniu powódki, skoro faktycznie nie ma jej
działu i stanowiska kierownika działu podatku dochodowego od osób fizycznych nie-
prowadzących działalności gospodarczej.
4
W rozwiązaniu wynikającym z art. 10 ust. 1a ustawy z 1982 r., mającym w
sprawie zastosowanie w związku z art. 111 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej, to reor-
ganizacja urzędu powodująca likwidację zajmowanego przez urzędnika stanowiska,
jest zdarzeniem określającym uprawnienia pracodawcy i urzędnika co do dalszego
jego zatrudnienia. Z przepisu wynika w pierwszej kolejności uprawnienie pracodawcy
do przeniesienia urzędnika na inne stanowisko służbowe, z tym tylko warunkiem, że
będzie ono odpowiadać kwalifikacjom pracownika mianowanego. Nie można nie do-
strzec, że rozwiązanie to chroni jednocześnie dalsze zatrudnienie urzędnika. Urząd,
tak jak każdy pracodawca, ma prawo do wprowadzania zmian organizacyjnych. W
powszechnym opartym na umowach o pracę zatrudnieniu reorganizacja z likwidacją
stanowiska pracy sama w sobie stanowi uzasadnioną podstawę do definitywnego
rozwiązania stosunku pracy. Sytuacja urzędnika jest zatem lepsza, gdyż zachowuje
prawo do zatrudnienia na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom.
Oczywiście pomija się tu reorganizację urzędu, po której nie jest możliwe przeniesie-
nie urzędnika państwowego mianowanego na inne stanowisko w tym samym urzę-
dzie, gdyż wówczas uzasadnia to definitywne rozwiązanie stosunku pracy w drodze
wypowiedzenia na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1982 r. Relacja obu tych
rozwiązań nie jest obojętna dla wykładni i zastosowania art. 10 ust. 1a ustawy.
Urzędnik ma więc prawo do dalszego zatrudnienia, ale jednocześnie pracodawca ma
uprawnienie do przeniesienia go na inne stanowisko służbowe. O nowym stanowisku
decyduje samodzielnie pracodawca i nie musi być ono równorzędne z dotychczas
zajmowanym (zlikwidowanym). Chodzi tylko o stanowisko służbowe odpowiadające
kwalifikacjom pracownika. Oznacza to, że pracownik, który był kierownikiem działu,
po jego likwidacji, nie musi być nadal zatrudniany na kierowniczym stanowisku. Nie
ma roszczenia o zajmowanie nowo tworzonego stanowiska kierownika nowego
działu (po reorganizacji) czy kierownika referatu, nawet gdy utworzony referat wyko-
nuje część czynności zlikwidowanego działu. Z przepisu art. 10 ust. 1a ustawy nie
wynika również zależność, iż skoro zlikwidowany dział przejęły dwa z czterech nowo
utworzonych referatów, to w jednym z nich powódka winna być kierownikiem. Takie
wnioskowanie może się nasuwać i być przez powódkę uzasadniane tym, że skoro
ma określone doświadczenie i wiedzę, która pozwalała prowadzić jej zlikwidowany
dział, to dalej może wykorzystywać ją w nowym referacie i zostać jego kierownikiem.
Jednak takie roszczenie dla pracownika nie wynika z przepisu art. 10 ust. 1a ustawy.
5
Nie oznacza to, że mianowanie wyklucza porozumienie stron, kształtujące sytuację
urzędnika poza reżimem wskazanego przepisu.
Zaskarżone rozstrzygnięcie zdominowało założenie, które pomija reorganiza-
cję, a punkt ciężkości przyjętej oceny przenosi na badanie czy kwalifikacje powódki
są odpowiednie do stanowiska, na które została przeniesiona. Z argumentacji Sądów
wynika, że pozwany miałby popełnić tu błąd, gdyż kwalifikacje powódki są wysokie i
nie będą wykorzystane w dziale podatku dochodowego od osób prawnych, do które-
go ją przeniesiono. Otóż powstaje tu pytanie o uprawnienie sądu do takiej oceny. Na
pewno może ona obejmować kwestię czy posiadane kwalifikacje są odpowiednie do
stanowiska, na które urzędnik zostaje przeniesiony, a nie kwestię, czy kwalifikacje te
będą lepiej wykorzystane na innym, zbliżonym do dotychczasowego stanowisku.
Wystarczy gdy zostanie stwierdzone, że posiadane kwalifikacje są odpowiednie do
nowego stanowiska. W sprawie brak jest racjonalnej analizy, która pozwalałaby
przyjąć, że kwalifikacje powódki nie były odpowiednie do stanowiska, na które zo-
stała przeniesiona. Nawet gdyby powstawały w tej ocenie nieznaczne wątpliwości, to
ryzyko ponosi tu pracodawca (por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 listopada 2006 r.,
II PK 367/05, OSNP 2008 nr 1-2, poz. 6). Rozstrzygnięcie Sądu wychodzi więc poza
dozwolone granice w ocenie (postulowaniu), na jakim stanowisku pracownik po reor-
ganizacji urzędu połączonej z likwidacją jego stanowiska może być zatrudniony. Sąd
nie odniósł się natomiast do argumentów skarżącego i nie stwierdził, dlaczego kwali-
fikacje powódki miałyby być nieodpowiednie do pracy w dziale podatku od osób
prawnych. W sprawie znaczenie ma więc to czy stanowisko służbowe, na które po-
wódka została przeniesiona po reorganizacji i likwidacji jej stanowiska, odpowiada jej
kwalifikacjom. Pracownik przenoszony po reorganizacji urzędu nie ma roszczenia o
wybór stanowiska odpowiadającego jego kwalifikacjom. Obsada stanowisk pracy,
zwłaszcza pracowników mianowanych i w służbie cywilnej, należy do pracodawcy.
Granice oceny w sporze determinuje decyzja pracodawcy wyznaczająca urzędnikowi
nowe stanowisko. Może się rozmijać z oceną pracownika, jednak z przepisu art. 10
ust. 1a ustawy nie wynika prawo do wyboru przez urzędnika stanowiska pracy. De-
cyzja pracodawcy jest zgodna z prawem, gdy przenosi urzędnika po reorganizacji
związanej z likwidacją jego stanowiska na inne stanowisko służbowe, które odpo-
wiada jego kwalifikacjom.
Z tych motywów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na mocy art. 39815
k.p.c.
6
========================================