Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 54/08
POSTANOWIENIE
Dnia 24 lipca 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Zbigniew Strus (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa (…) Klubu Tenisowego w S.
przeciwko Gminie Miasta S.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 24 lipca 2008 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 5 marca 2008
r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Akta sprawy zostały przedstawione Sądowi Najwyższemu wraz z zażaleniem
powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego odrzucające skargę kasacyjną powoda
ze względu na niedopełnienie wymagań w zakresie wniosku o przyjęcie skargi do
rozpoznania oraz ze względu na niedopuszczalność tej skargi wywołaną
podwyższeniem wartości przedmiotu zaskarżenia w stosunku do wartości przedmiotu
zaskarżenia apelacji. Sąd drugiej instancji wskazał, że powód podał kwotę 5 141 700 zł
jako wartość przedmiotu zaskarżenia w skardze kasacyjnej, tymczasem zaskarżając
apelacją wyrok Sądu Okręgowego wartość przedmiotu zaskarżenia określił w kwocie 62
130 zł.
Zażalenie jest uzasadnione.
2
Art. 368 § 2 k.p.c. potwierdza znaczenie stabilizacji wartości przedmiotu sporu
(art. 26 k.p.c.) rozciągającej się na postępowanie apelacyjne oraz na postępowanie ze
skargi kasacyjnej (art. 39821
k.p.c.). Zamieszczony w nim wyraz „pozew” powinien być
tłumaczony z uwzględnieniem przepisów dopuszczających zmianę pozwu po wszczęciu
postępowania. Szeroko ujęta dopuszczalność zmiany ilościowej (art. 193 § 1 k.p.c.)
powoduje, że każde rozszerzenie powództwa oznacza zmianę wartości przedmiotu
sporu i obowiązek uiszczania opłaty (d. wpisu) od rozszerzonego roszczenia. W takich
wypadkach nie zachodzi podstawa do wskazywania wartości przedmiotu zaskarżenia w
kwocie wyższej od wartości przedmiotu sporu wskazanej w pozwie, a wyjątek
przewidziany w art. 368 § 2 zdanie drugie k.p.c. jest bezprzedmiotowy.
W rozpoznawanej sprawie występuje jednak odmienna sytuacja faktyczna.
Powód zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego m.in. w części oddalającej powództwo (punkt
trzeci) i w tym zakresie domagał się oddania w użytkowanie wieczyste m.in. działki nr
(…) wraz z nieodpłatnym prawem własności budynków.
Sąd drugiej instancji uwzględnił apelację powoda w tej części, z tym, że z tytułu
przeniesienia prawa własności hali tenisowej orzekł o wynagrodzeniu w kwocie 5 141
700 zł. To orzeczenie powód zaskarżył skargą kasacyjną, domagając się jego zmiany
przez orzeczenie, że przeniesienia własności hali nastąpi nieodpłatnie - tak jak żądał w
apelacji.
Na tle przedstawionej sytuacji faktycznej powstaje zagadnienie dostosowania
wymagań wobec pozwu do przepisów o określeniu wartości przedmiotu sporu.
Wynagrodzenie za budynek nie było przedmiotem żądania powoda, który kierując się
przesłankami faktycznymi (twierdzeniem o wybudowaniu z własnych środków
posiadacza) nie zgłaszał podstaw jego uiszczania. Twierdzenie, że powództwem
obejmował również zagadnienie zapłaty równowartości budynku byłoby sprzeczne ze
stanowiskiem powoda. Przepisy art. 19 - 26 k.p.c. nie rozwiązują wprost takiego
przypadku, a w dotychczasowym postępowaniu nie pobierano opłaty tymczasowej.
Wobec tego orzeczenie po raz pierwszy w wyroku Sądu odwoławczego o obowiązku
zapłaty równowartości budynku należy uznać za sytuację podobną do orzekania ponad
żądanie oraz uznać dopuszczalność sporu odnośnie do istnienia tego obowiązku.
Dlatego usprawiedliwione było wskazanie w skardze kasacyjnej kwoty wynagrodzenia,
jako wartości przedmiotu zaskarżenia.
Ponieważ skarga kasacyjna od tej części rozstrzygnięcia jest dopuszczalna,
konieczne było wskazanie wartości przedmiotu zaskarżenia w wysokości ustalonego
3
wyrokiem sądu obowiązku zapłaty. Usprawiedliwia to zmianę wartości przedmiotu
zaskarżenia nienaruszającą reguły wyrażonej w art. 368 § 2 k.p.c. Odmienne
stanowisko zamykałoby drogę do zaskarżenia prawomocnego wyroku w części
dotyczącej orzeczenia, którego powód nie żądał albo naruszałoby zasadę obowiązku
uiszczenia opłaty w sprawach o prawa majątkowe, wynikającą z art. 3 ust. 2 pkt 3 w
związku z art. 10 i 13 u.k.s.c. 2005 r.
Uzasadnione jest również zażalenie w części kwestionującej ocenę, że skarga
kasacyjna nie zawierała wniosku o przyjęcie jej do rozpoznania (art. 3984
§ 1 pkt 3
k.p.c.). W rzeczywistości, na drugiej stronie tej skargi znajduje się zarówno wniosek jak i
jego uzasadnienie. Ponieważ Sąd drugiej instancji spełnia kontrolę formalną skarg
kasacyjnych, a merytoryczną wartość uzasadnienia wniosku ocenia Sąd Najwyższy w
postępowaniu prowadzonym na podstawie art. 3989
§ 1 i 2 k.p.c., podstawa odrzucenia
skargi kasacyjnej okazała się nieusprawiedliwiona.
Uwzględniając przytoczone okoliczności należało zgodnie z art. 3941
§ 1 i 3 k.p.c.
w związku z art. 39815
k.p.c. orzec jak na wstępie.