Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 20 sierpnia 2008 r.
I PZ 16/08
Wezwanie przez sąd do uzupełnienia braku pozwu przez oznaczenie war-
tości roszczenia, którym nie jest oznaczona kwota pieniężna, nie stanowi
sprawdzenia wartości przedmiotu zaskarżenia w rozumieniu art. 1302
§ 5 w
związku z art. 25 k.p.c.
Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera, Sędziowie SN: Beata Gudowska
(sprawozdawca), Józef Iwulski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 sierpnia
2008 r. sprawy z powództwa Dariusza P. przeciwko „W.K.” Spółce z o.o. w W. o
ustalenie istnienia stosunku pracy, wynagrodzenie, odszkodowanie z tytułu rozwią-
zania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika, na skutek zażalenia
powoda na postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Częstochowie z dnia 4 marca 2008 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Dariusz P. w pozwie przeciwko pracodawcy Waldemarowi K. domagał się
ustalenia stosunku pracy w okresie od dnia 2 maja do dnia 14 listopada 2004 r., za-
płaty wynagrodzenia w kwocie 31.052,62 zł (8.750 euro) oraz odszkodowania z tytułu
rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika w kwocie
6.409,95 zł. Nie określił wartości przedmiotu sporu co do roszczenia niewyrażonego
w kwocie pieniężnej, więc zarządzeniem z dnia 8 stycznia 2007 r. został wezwany do
uzupełnienia braków formalnych pozwu przez wskazanie wartości przedmiotu sporu
w tym zakresie. W piśmie z dnia 13 stycznia 2007 r. powód wskazał następującą
wartość przedmiotu sporu: „z racji ustalenia stosunku pracy na czas nieokreślony: 12
miesięcy X 1500 euro - 18.000 Euro (wg średniego kursu na dzień 15 listopada 2004
- 4,2635 zł); 18.000 euro x 4,2635, czyli 76.743 zł dodać 8.750 euro - 37.305,62 zł
2
razem 114.049 zł po zaokrągleniu”. Stwierdził jednocześnie, że „podana wartość jest
zgodna z art. 231
k.p.c., jednakże dopuszczalny jest pogląd, że wartość przedmiotu
sporu może stanowić 37.306 zł jako wartość roszczenia pieniężnego. Art. 231
k.p.c.
ma zastosowanie o ile 19 § 1 kpc nie będzie miał zastosowania. Kwestię tę pozosta-
wiam do uznania sądu”.
Wyrokiem z dnia 18 września 2007 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo o
ustalenie stosunku pracy, o wynagrodzenie w kwocie 31.050 zł i o odszkodowanie z
tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracownika, umorzył postępowanie w zakre-
sie żądania wynagrodzenia w kwocie 450,70 zł oraz zasądził na rzecz pozwanego
koszty postępowania w kwocie 1.815 zł.
W apelacji powoda, obejmującej wyrok Sądu Rejonowego w całości, wartość
przedmiotu zaskarżenia została określona na kwotę 37.461 zł i apelacja została
opłacona opłatą podstawową w wysokości 30 zł.
Postanowieniem Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 12 lutego 2008 r.
apelacja została odrzucona jako niewłaściwie opłacona.
Zażalenie na to postanowienie, opłacone przez powoda opłatą podstawową w
wysokości 30 zł z określeniem wartości przedmiotu zaskarżenia jako kwotą 37.461
zł, zostało odrzucone na podstawie art. 1302
§ 3 k.p.c. postanowieniem Sądu
Okręgowego w Częstochowie z dnia 4 marca 2008 r. Sąd uznał, że wartość przed-
miotu sporu przewyższa kwotę 50.000 zł, toteż - zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy z
dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz.
1389 ze zm.) - od zażalenia powinna zostać uiszczona opłata stosunkowa. Sąd
wskazał, że sama tylko wartość ustalenia istnienia stosunku pracy za okres 6 i pół
miesiąca z wynagrodzeniem 1500 euro wynosi 79.480,69 zł (przeliczone wg kursu
euro 4.2635 zł); do tej kwoty należy dodać kwotę 31.501,92 zł tytułem żądanego wy-
nagrodzenia oraz kwotę 6.409,95 zł tytułem odszkodowania. Podkreślił, że sam po-
wód w piśmie procesowym wskazał wartość przedmiotu sporu jako kwotę 114.049 zł.
W zażaleniu do Sądu Najwyższego powód, wnosząc o uchylenie postanowie-
nia z dnia 4 marca 2008 r., zarzucił naruszenie art. 370 k.p.c. w związku z art. 397 §
2 k.p.c. oraz art. 1302
§ 3 i 5 k.p.c., a także art. 26 k.p.c. i art. 35 ust. 1 zdanie drugie
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W oce-
nie skarżącego Sąd Okręgowy nie miał podstaw do przyjęcia, że wartość przedmiotu
sporu została określona przez powoda w toku postępowania przed Sądem Rejono-
wym na kwotę 114.049 zł, gdyż w pozwie wskazał jako wartość przedmiotu sporu
3
równowartość 8.750 euro, a na wezwanie Sądu tylko alternatywnie wskazał inną
kwotę (114.049zł), pozostawiając ustalenie wartości przedmiotu zaskarżenia do
uznania sądu. Skarżący zwrócił uwagę, że Sąd Rejonowy w Częstochowie jako
wartość przedmiotu sporu przyjął kwotę 37.306 zł, gdyż nie wezwał powoda do uisz-
czenia opłaty stosunkowej od pozwu, oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego
koszty zastępstwa w wysokości stawek minimalnych opłat od wartości przedmiotu
sporu mieszczącego się w granicach do 50.000 zł.
Podstawowym zarzutem zażalenia jest zastosowanie art. 1302
§ 1 i 3 k.p.c.,
wbrew postanowieniu art. 1302
§ 5 k.p.c., w sytuacji, w której Sąd Okręgowy przez
przyjęcie jako wartości przedmiotu sporu kwoty 114.049 zł, czyli wyższej niż wskaza-
na przez powoda w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, dokonał spraw-
dzenia wartości przedmiotu zaskarżenia w rozumieniu art. 25 § 1 k.p.c. Gdyby nato-
miast przyjąć, że Sąd Rejonowy, badając wartość przedmiotu sporu wskazaną w po-
zwie, w istocie dokonał jej sprawdzenia, to Sąd Okręgowy naruszył także art. 26
k.p.c., gdyż wobec braku zarzutu ze strony pozwanego w tym zakresie wartość
przedmiotu sporu nie podlegała ponownemu badaniu w dalszym toku postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 25 § 1 k.p.c., sąd przed doręczeniem pozwu może bez za-
rzutu pozwanego na posiedzeniu niejawnym sprawdzić wartość przedmiotu sporu
oznaczoną przez powoda i zarządzić w tym celu dochodzenie. W takiej sytuacji -
zgodnie z art. 1302
§ 5 k.p.c. - nie ma zastosowania art. 1302
§ 3 k.p.c.
W sprawie wszczętej przez powoda zakres jego żądań (pieniężnych i niepie-
niężnych), jak też wskazana przez niego ich wartość, nie budziły wątpliwości. Ozna-
czenie przez skarżącego wartości przedmiotu sporu nie było kwestionowane przez
stronę przeciwną ani nie stwarzało potrzeby kontroli ze strony sądu. Z tego wzglądu
żaden z orzekających Sądów nie dokonywał sprawdzenia wartości przedmiotu sporu
podanej przez powoda; Sąd Rejonowy zażądał jedynie uzupełnienia braku pozwu
przez określenie w kwocie pieniężnej żądania opisanego przez powoda jako ustale-
nie stosunku pracy, natomiast Sąd Okręgowy jako wartość przedmiotu zaskarżenia
przyjął wartość przedmiotu sporu określoną przez powoda. Jest oczywiste, że we-
zwanie przez sąd do uzupełnienia braku pozwu przez oznaczenie wartości roszcze-
4
nia, którym nie jest oznaczona kwota pieniężna, nie może być utożsamiane ze
sprawdzeniem wartości przedmiotu zaskarżenia w rozumieniu art. 25 k.p.c.
Oznaczenie wartości przedmiotu sporu w sprawach o prawa (roszczenia) ma-
jątkowe należy do warunków pozwu (art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.) zrównanych w skut-
kach z warunkami formalnymi. Art. 19 § 2 k.p.c., mający zastosowanie przede
wszystkim w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, stanowi, że w sprawach
majątkowych powód obowiązany jest oznaczyć w pozwie wartość przedmiotu sporu
kwotą pieniężną, uwzględniając postanowienia zawarte w art. 20-24 k.p.c. Określenie
tej wartości pozostawiono stronie. Podkreślenia wymaga, że strona wezwana ma
obowiązek uzupełniania braku w sposób stanowczy, dokładny i kompletny, w wyzna-
czonym terminie. Strona wezwana do uzupełnienia braku pisma przez podanie war-
tości przedmiotu zaskarżenia, jest związana swoim oświadczeniem (por. postano-
wienie Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2000 r., I CZ 115/00, niepublikowane).
Wartość przedmiotu sporu określona przez powoda przekraczała kwotę
50.000 zł, więc od wszystkich jego pism procesowych podlegających opłacie powin-
na być wniesiona opłata stosunkowa od kwoty 114.049 zł (art. 35 ust. 1 zdanie dru-
gie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Za-
żalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 12 lutego 2008
r. tymczasem opłacone zostało przez powoda opłatą podstawową w kwocie 30 zł.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy stwierdził, że Sąd Okręgowy nie naruszył
art. 370 w związku z art. 397 § 2 k.p.c. i zażalenie oddalił (39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c.).
========================================