Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 147/08
POSTANOWIENIE
Dnia 30 września 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Helena Ciepła (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Henryk Pietrzkowski
w sprawie z wniosku E.(...) Spółki Akcyjnej w P. Oddział w S.
przy uczestnictwie S. M.
o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 30 września 2008 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego w S. z dnia 17
października 2007 r., sygn. akt II Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w S.
do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 17 października 2007 r. Sąd Okręgowy w S. oddalił
apelację wnioskodawcy „E.(...)” Spółka Akcyjna w P. Oddział w S. od postanowienia
Sądu Rejonowego w G. z dnia 29 maja 2007 r. oddalającego wniosek o stwierdzenie
nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej („służebności przesyłu”).
Sąd pierwszej instancji ustalił, że uczestnik postępowania Sławomir Mruk jest
właścicielem nieruchomości stanowiącej działkę nr (...)/1 o łącznej powierzchni 5,14 ha.
Na części tej nieruchomości mieści się stacja transformatorowa, która stanowi część
przedsiębiorstwa wnioskodawcy. Pozostaje ona w posiadaniu wnioskodawcy, a
wcześniej jej poprzednika prawnego, od lat sześćdziesiątych XX wieku. Właściciele
2
nieruchomości nie sprzeciwiali się użytkowaniu stacji i korzystaniu w niezbędnym
zakresie z gruntu przez prowadzącego przedsiębiorstwo.
W tak ustalonych okolicznościach faktycznych, przyjętych za własne przez Sąd
Okręgowy, tenże Sąd uznał, że „przyczyny niweczące możliwość pozytywnego
rozpoznania wniosku sprowadzały się do niewłaściwego określenia treści służebności,
która miała podlegać zasiedzeniu”.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy - oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c. –
zawiera zarzut naruszenia art. 285 § 1 k.c. w zw. z art. 292 k.c., art. 39820
k.p.c., i
zmierza do uchylenia zaskarżonego postanowienia Sądu Okręgowego oraz przekazania
sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie należy zauważyć, że z dniem 3 sierpnia 2008 r. wprowadzono do
kodeksu cywilnego ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731) legalną definicję instytucji, która
dotychczas nosiła nazwę służebności polegającej na prawie posadowienia linii
przesyłowej. Konstrukcję prawną tej służebności w istocie wypracował Sąd Najwyższy w
swym orzecznictwie.
Sąd Najwyższy uznał jeszcze pod rządami przepisów dekretu z dnia 11
października 1946 r. - Prawo rzeczowe (Dz. U. Nr 1, poz. 1 ze zm. - dalej: „Pr. rzecz.”),
że potrzeby społeczno-gospodarcze wypełniające treść art. 33 Pr. rzecz. (obecnie art.
145 k.c.), podyktowane koniecznością korzystania z energii elektrycznej, pozwalają na
zastosowanie analogii do tego przepisu i w związku z tym czynią dopuszczalnym
ustanowienie przez sąd odpowiedniej służebności gruntowej, polegającej na
doprowadzeniu linii elektrycznej do nieruchomości, która nie jest przyłączona do sieci
energetycznej (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31 grudnia 1962 r., II CR
1006/62, OSPiKA 1964, nr 5, poz. 91). Przytoczone stanowisko zostało potwierdzone -
w aktualnym stanie prawnym – w odniesieniu zarówno do linii przewodów elektrycznych
(uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1991 r., III CZP 73/91, OSNCP 1992, nr
4, poz. 53), jak i do instalacji wodociągowych (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 maja
1965 r., III CO 34/65, OSNCP 1966, nr 7-8, poz. 109). Ta linia orzecznicza była
kontynuowana także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN
639/99 (nie publ.) oraz uchwale SN z dnia 17 stycznia 2003 r. (IIICZP 79/02, OSNC
2003, nr 11, poz. 142). Sąd Najwyższy potwierdził słuszność tej linii orzeczniczej w
zapadłym w sprawie postanowieniu z dnia 8 września 2006 r. (II CSK 112/06). Wskazał,
3
z powołaniem się wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2006 r., IV CSK 149/05 (nie
publ.), że możliwości zasiedzenia przez przedsiębiorstwo energetyczne służebności
gruntowej („służebności przesyłu”) nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że
nieruchomość władnąca wchodzi w skład tego przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 39820
k.p.c. Sądy niższej instancji były związane tą wykładnią prawa.
Z tych założeń, jak wynika ze stwierdzenia zawartego w uzasadnieniu
zaskarżonego postanowienia, wyszedł Sąd Okręgowy. Niemniej jednak Sąd ten uznał,
że niewłaściwe, w jego ocenie, określenie treści służebności we wniosku o jej
zasiedzenie wyklucza możliwość uwzględnienia tego wniosku. Z tym poglądem nie
sposób się zgodzić. Wbrew bowiem temu poglądowi, żądanie wniosku doprecyzowane
w piśmie wnioskodawcy z dnia 13 marca 2007 r. pozwala na stwierdzenie zasiedzenia
służebności gruntowej („służebności przesyłu”). Rzeczą zaś sądu było, w związku z
poczynionymi w sprawie ustaleniami i ich oceną, prawidłowe określenie treści tej
służebności, jak i prawidłowe sformułowanie sentencji postanowienia w przypadku
spełnienia przesłanek do zasiedzenia.
Skoro u podłoża zaskarżonego postanowienia legł inny, błędny pogląd, orzeczenie
to nie mogło się ostać. Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.

II CSK 147/08

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia