Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 67/08
POSTANOWIENIE
Dnia 23 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Antoni Górski (sprawozdawca)
SSN Marek Sychowicz
w sprawie z powództwa J. S.
przeciwko Skarbowi Państwa - Naczelnikowi Drugiego Urzędu Skarbowego w C.
zastąpionemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, Gminie C. i Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych w W.
o zapłatę i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 października 2008
r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 27 maja 2008 r., sygn.
akt I ACa (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 27 maja 2008 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
apelację powoda J. S. w części dotyczącej zaskarżenia wyroku oddalającego
powództwo o zapłatę uznając, że mimo wezwania do usunięcia braków formalnych
apelacji, nie jest możliwe ustalenie, jaki jest zakres zaskarżenia w zakresie żądań o
zapłatę. W zażaleniu powód wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia,
zarzucając, że wniesiona przez niego apelacja spełniała wymagania formalne. Zarzucił
ponadto nieważność postępowania z powodu sprzeczności składu sądu z przepisami
ustawy.
2
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W powództwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Naczelnikowi
Drugiego Urzędu Skarbowego w C., Gminie C. i Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w
C. powód domagał się zapłaty żądanych należności z różnych tytułów, zaś w trakcie
postępowania pierwszoinstancyjnego kilkakrotnie modyfikował żądania pozwu.
Ostatecznie sprecyzował powództwo w ten sposób, że wniósł o zasądzenie od
pozwanego Skarbu Państwa Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w C. kwoty
500.000 zł tytułem zadośćuczynienia, od pozwanej Gminy Miasta C. kwoty 199.000 zł
z tego samego tytułu oraz kwoty 1 zł od dopozwanego Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych w C. Ponadto powód domagał się solidarnie od pozwanych zapłaty kwoty
111.876 zł tytułem odszkodowania za spowodowanie jego niezdolności do pracy i
zmniejszenie się widoków na przyszłość. Powód żądał również zasądzenia kwoty
100.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych.
Równocześnie powód zgłosił roszczenie o ustalenie niepodzielnego charakteru
nieruchomości.
Wyrokiem z dnia 27 września 2007 r. Sąd Okręgowy w C. oddalił powództwo –
pkt 1, oraz orzekł o kosztach postępowania - pkt 2. W przedmiotowej sprawie
wątpliwości powstały wokół prawidłowości określenia zakresu zaskarżenia. Należy
zwrócić uwagę, że w apelacji z dnia 27 listopada 2007 r. powód wprawdzie wniósł o
„zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie pierwszym, który dotyczy oddalenia mojego
powództwa”, co mogłoby wskazywać na wolę zaskarżenia orzeczenia w całości. Z
drugiej jednak strony wartość przedmiotu sporu (zaskarżenia)określono na kwotę
215.876 zł, co świadczyłoby o jedynie częściowym zaskarżeniu orzeczenia.
Wobec tej sprzeczności, mając na względzie dokonywane wcześniej modyfikacje
żądań powoda odnośnie do poszczególnych pozwanych, należy uznać za prawidłowe
wezwanie powoda przez Sąd Apelacyjny do sprecyzowania zakresu zaskarżenia.
Zarządzeniem z dnia 29 lutego 2008 r. Sąd zobowiązał powoda pod rygorem odrzucenia
apelacji do podania: „1. czy powód zaskarża jedynie wyrok w części obejmującej
oddalenie powództwa o zapłatę, a jeżeli tak, to w odniesieniu do jakich roszczeń
zgłoszonych przed Sądem I instancji i do których pozwanych (należy podać wartość
przedmiotu zaskarżenia w odniesieniu do każdego z pozwanych; 2. czy przedmiotem
zaskarżenia objęte jest także oddalenie powództwa, a jeżeli tak, to w stosunku do
których pozwanych i jaka jest wartość przedmiotu zaskarżenia w tym zakresie (należy
podać wartość interesu majątkowego dotyczącego żądania o ustalenie;”. Mimo tak
3
precyzyjnej treści wezwania do usunięcia braków, powód, pismem z dnia 7 marca
2008 r., stwierdził jedynie, iż „zaskarżam wyrok w I instancji co do powództwa o zapłatę
i ustalenie. Od ZUS oczekuję symbolicznej złotówki odszkodowania lub
zadośćuczynienia, a od pozostałych pozwanych – solidarnie reszty kwoty
odszkodowania lub zadośćuczynienia (...)”. Ponadto jako wartość przedmiotu sporu
(zaskarżenia) wskazano kwotę 702.000 zł.
Sprecyzowanie zakresu zaskarżenia należy do elementów konstrukcyjnych
apelacji (art. 368 § 1 pkt 1 k.p.c.). Od wnoszącego środek odwoławczy wymagane jest
jednoznaczne określenie, czy skarży orzeczenie, w całości czy w części. W razie
częściowego zaskarżenia niezbędne jest jego dokładne sprecyzowanie. Precyzyjne
określenie tego elementu apelacji wiążę się z zakresem kognicji sądu odwoławczego,
który nie może orzekać o tym, co nie było przedmiotem żądania (zaskarżenia).
Wniesiona przez powoda apelacja dotknięta jest istotnym brakiem
konstrukcyjnym. Sformułowanie, że powód oczekuje „odszkodowania lub
zadośćuczynienia” nie pozwala na jednoznaczne ustalenie, które z wydanych
rozstrzygnięć powód uważa za nietrafne i oczekuje ich skorygowania. Należy podkreślić,
że występująca po stronie pozwanej wielopodmiotowość wymagała jednoznacznego
sprecyzowania wysokości roszczeń w odniesieniu do każdego konkretnego podmiotu.
Mając ponadto na względzie różnorodność zgłaszanych żądań powoda niemożliwe
okazało się precyzyjne ustalenie zakresu zaskarżenia kwestionowanego orzeczenia.
Tym większe wątpliwości powstały w związku z dokonywaniem przez powoda
modyfikacji wartości przedmiotu zaskarżenia, do których w żaden sposób się nie
ustosunkował on, zarówno w apelacji, jak również w piśmie z dnia 7 marca 2008 r.
Dopiero w przedmiotowym zażaleniu powód sprecyzował, że w apelacji określenie
wartości przedmiotu zaskarżenia na kwotę 215.976 zł (w rzeczywistości w apelacji
podano kwotę 215.876 zł) oznaczało „ograniczenie roszczenia do kwot: 115.976 zł
tytułem odszkodowania za spowodowanie niezdolności powoda do pracy i zmniejszenie
się jego widoków powodzenia na przyszłość oraz 100.000 zł tytułem odszkodowania”.
Sąd Apelacyjny trafnie uznał, że powód nie usunął w sposób prawidłowy braku
apelacji, polegającego na nieprecyzyjnym określeniu zakresu zaskarżenia. Należy w
pełni zgodzić się ze stwierdzeniem, iż Sąd Apelacyjny nie może dokonywać wyboru, w
jakim zakresie powód kwestionuje wyrok Sądu pierwszej instancji. Sąd może
rozpoznawać sprawę jedynie w takim zakresie, w którym nastąpiło zaskarżenie wyroku
przez stronę. Obowiązkiem sadu jest natomiast dążenie do wyjaśnienia wszelkich
4
wątpliwości związanych z tym zagadnieniem, czemu służyło wystosowanie wezwania do
usunięcia dostrzeżonego braku.
Nieodrzucenie apelacji na posiedzeniu niejawnym z przyczyn wymienionych w
art. 373 k.p.c. nie wyłącza jej późniejszego odrzucenia, mimo wyznaczenia rozprawy.
Dopuszczalność środka zaskarżenia oceniana jest w każdym stadium rozpoznawania
sprawy, w składzie sądu stosownym do etapu, na jakim rozpoznawana jest sprawa (por.
postanowienie SN z dnia 20 listopada 2006 r., I PZ 16/06, OSNP 2007, Nr 21-22, poz.
321). Zarzut odnoszący się do nieważności postępowania nie jest trafny. Postanowienie
o częściowym odrzuceniu apelacji wydane zostało przez sąd w składzie, w którym w
dniu 27 maja 2008 r. odbyła się rozprawa.
Z powyższych względów odrzucenie apelacji w części zaskarżającej wyrok Sądu
Okręgowego w C. w zakresie oddalającym powództwo o zapłatę należy uznać za
prawidłowe. Niemożność nadania sprawie biegu w skutek niesprecyzowania zakresu
zaskarżenia wyłącza możliwość merytorycznego rozpoznania sprawy w tym zakresie.
Na marginesie należy zauważyć, że rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego nie można
uznać za przejaw zbytniego formalizmu procesowego, o czym świadczy uznanie
argumentacji powoda za wystarczającą w zakresie usunięcia braku odnośnie do części
oddalającej powództwo o ustalenie.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie (art. 39814
w zw. z art.
39410
§ 3 k.p.c.).