Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 83/08
POSTANOWIENIE
Dnia 30 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. H.
przeciwko B. J. i A.(…) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 30 października 2008
r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 9 kwietnia 2008 r., sygn.
akt I ACa (…),
oddala zażalenie
Uzasadnienie
Powód, zwolniony w całości od kosztów sądowych postanowieniem z dnia 22
sierpnia 2006 r. Sądu Okręgowego w G., wniósł - za pośrednictwem fachowego
pełnomocnika - apelację od niekorzystnego dla niego rozstrzygnięcia zawartego w
wyroku tego Sądu z dnia 19 kwietnia 2007 r. W apelacji pełnomocnik powoda zaznaczył,
że powód korzysta ze zwolnienia od kosztów sądowych w całości. Nie uiścił jednak
opłaty podstawowej w kwocie 30 zł.
Sąd Apelacyjny w wyniku wstępnego badania sprawy w trybie art. 373 k.p.c. w
zw. z art. 370 k.p.c. odrzucił apelację powoda, jako nieopłaconą. Wyjaśnił, że pozew w
niniejszej sprawie został wniesiony do sądu w sierpniu 2006 r., pod rządami ustawy z 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, (Dz. U. Nr 167 poz. 1398,
2
dalej powoływaną jako „u.k.s.c.”). Zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 oraz art. 14 ust. 1, 2
i 3 w zw. z art. 100 tej ustawy strona zwolniona od kosztów sądowych przez sąd w
całości ma obowiązek uiścić od pism podlegających opłacie opłatę podstawową w stałej
wysokości 30 zł. W przypadku, gdy apelację podlegającą opłacie w wysokości stałej lub
stosunkowej, obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia,
wnosi adwokat lub radca prawny, a opłata ta nie została uiszczona, Sąd odrzuca
nieopłacone pismo bez wezwania o uiszczenie opłaty, zgodnie z art. 1302
§ 3 k.p.c. Sąd
Apelacyjny wskazał, że pełnomocnik powoda nie uiścił należnej opłaty podstawowej.
Sąd ten zaznaczył, że zmiana ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych,
wprowadzona ustawą z dnia 14 grudnia 2006 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 123), która
obejmowała m.in. usunięcie obowiązku uiszczania opłaty podstawowej przez strony
zwolnione przez sąd od kosztów sądowych w całości, nie uchyliła obowiązku uiszczenia
tej opłaty przez powoda przy wnoszeniu apelacji. Zmiana weszła w życie z dniem 10
marca 2007 r., jednak przepis przejściowy zawarty w art. 2 tej ustawy nakazał do spraw
wszczętych przed dniem jej wejścia w życie stosować przepisy dotychczasowe. Nie
znajduje natomiast zastosowania art. 149 ust. 1 u.k.s.c., który dotyczy zagadnień
międzyczasowych odnoszących się do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie
tej ustawy, a nie zmian dokonywanych w niej w trakcie jej obowiązywania.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powód wniósł o jego uchylenie
i zasądzenie od pozwanych na jego rzecz kosztów postępowania zażaleniowego według
norm przepisanych, a nadto o zwrócenie się do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem
prawnym co do zgodności z Konstytucją art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z
późn.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 10 marca 2007 r. w związku z art. 2 ustawy
z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123). Zaskarżonemu orzeczeniu powód zarzucił naruszenie
art. 172 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i niewstrzymanie postępowania do czasu
rozpatrzenia wniosku powoda o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od apelacji
oraz art. 14 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art.
1302
§ 3 k.p.c. poprzez ich zastosowanie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Powód kwestionuje prawidłowość zaskarżonego postanowienia z dwóch
kierunków. Po pierwsze uważa, że uchylenie obowiązku uiszczenia opłaty podstawowej
przez stronę całkowicie zwolnioną przez sąd od kosztów sądowych powinno być
3
stosowane także do spraw będących w toku, ze względu na wątpliwości co do
zgodności z Konstytucją rozwiązania przyjętego w art. 14 ust. 2 u.k.s.c., po drugie, że
zaskarżone postanowienie nie powinno zostać wydane, zanim Sąd Apelacyjny rozpozna
złożony przez powoda wniosek o przywrócenie terminu do dokonania uchybionej
czynności.
Pierwszy z powyższych poglądów pozostaje w sprzeczności z treścią
powołanego przez Sąd Apelacyjny art. 2 ustawy dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, który wprowadził jednoznaczną
regulację międzyczasową, nakazującą stosowanie dotychczasowych przepisów, a
zatem ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu sprzed
nowelizacji, do spraw wszczętych przed wejściem w życie tej nowelizacji. Mimo
skierowania do Trybunału Konstytucyjnego kilku skarg konstytucyjnych (np. SK 44/08,
SK 47/08) kwestionujących zgodność z Konstytucją rozwiązania przyjętego pierwotnie w
ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, polegającego na nałożeniu na
stronę, korzystającą z całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych udzielonego przez
sąd, obowiązku uiszczania jednak pewnej niewielkiej opłaty podstawowej, Trybunał
dotychczas nie wypowiedział się w tej sprawie. Oznacza to, że unormowanie zawarte w
art. 14 ust. 2 u.k.s.c. przed jej nowelizacją z 14 grudnia 2006 r., które na podstawie art. 2
ustawy nowelizującej nadal stosować należy do spraw wszczętych przed 10 marca 2007
r., traktować trzeba jako przepis obowiązującego prawa. Jedynie bowiem Trybunał
Konstytucyjny ma na podstawie art. 188 pkt 1 Konstytucji uprawnienie do orzekania m.
in. o zgodności ustaw z Konstytucją.
W razie późniejszego stwierdzenia niekonstytucyjności kwestionowanego przez
powoda przepisu, jego interesy chroni art. 4011
k.p.c., przewidujący prawo żądania
wznowienia postępowania, jeżeli orzeczenie wydane zostało na podstawie aktu
normatywnego, o którego niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową
międzynarodową lub ustawą orzekł Trybunał Konstytucyjny.
W sytuacji, kiedy zagadnienie, którego dotyczą wątpliwości podniesione przez
skarżącego i zgłaszane także w literaturze, już zostało przedstawione Trybunałowi
Konstytucyjnemu w drodze skargi konstytucyjnej, nie zachodzi potrzeba kierowania
przez Sąd Najwyższy zapytania w tym samym przedmiocie.
Nie jest także uzasadniony drugi z zarzutów podniesionych przez skarżącego.
Przede wszystkim wniosek o przywrócenie terminu, na który powołuje się powód, został
już rozpoznany przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 17 czerwca 2008 r. i
4
odrzucony, podobnie jak złożona wraz z nim, opłacona apelacja. Ocena tych orzeczeń
pozostaje poza granicami orzekania w niniejszej sprawie. Niewątpliwie jednak choćby z
tego powodu możliwość zastosowania art. 172 k.p.c. byłaby obecnie wyłączona.
Istotniejsze jest, że stosowanie powyższego przepisu w ogóle nie było
uzasadnione w rozpatrywanej sprawie na etapie wydawania przez Sąd II instancji
zaskarżonego postanowienia, bowiem nie toczyło się w niej w tym okresie żadne
postępowanie, poza poświęconym ocenie złożonej przez powoda apelacji oraz wniosku
o przywrócenie terminu. Orzeczenie Sądu l instancji nie było prawomocne i nie
zachodziła możliwość jego wykonania, wobec czego brak było okoliczności
przemawiających za wydaniem przez Sąd Apelacyjny postanowienia o wstrzymaniu
postępowania bądź o wstrzymaniu wykonania orzeczenia.
Z przytoczonych względów zażalenie powoda należało oddalić na podstawie (art.
39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.).