Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 84/08
POSTANOWIENIE
Dnia 30 października 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Strus (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku H. S.
przy uczestnictwie H. S.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 30 października 2008
r., zażalenia uczestnika postępowania na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł. z dnia
9 września 2008 r., sygn. akt I Ca (…),
oddala zażalenie;
zasądza od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 1800 zł
(tysiąc osiemset) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 9 września 2008 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną uczestnika postępowania, wniesioną od postanowienia tego Sądu z dnia 26
czerwca 2008 r., wydanego w sprawie o podział majątku b. małżonków. Sąd Okręgowy
uznał, że w świetle art. 5191
§ 2 k.p.c. skarga taka jest niedopuszczalna.
Sąd ten stwierdził, że apelacja uczestnika postępowania od postanowienia Sądu
Rejonowego z dnia 26 marca 2008 r. została odrzucona z powodu jej nieopłacenia.
Natomiast apelacja uczestniczki postępowania, w której wartość przedmiotu zaskarżenia
określono na kwotę 45.131,34 zł, została uwzględniona częściowo (postanowienie
z dnia 26 czerwca 2008 r.). W ocenie Sądu Okręgowego, skarga kasacyjna uczestnika
2
postępowania mogłaby odnosić się – wobec braku zaskarżenia przez niego
postanowienia Sądu pierwszej instancji - jedynie do tej części orzeczenia Sądu drugiej
instancji (postanowienie z dnia 26 czerwca 2008 r.), w której Sąd ten zmienił
postanowienie Sądu Rejonowego na niekorzyść uczestnika postępowania. Jednakże ta
niekorzystna dla uczestnika zmiana (obniżenie kwoty spłaty określonej w pkt VI
postanowienia Sądu Rejonowego) nie przekracza kwoty 150.000 zł, wyznaczającej
granice dopuszczalności skargi kasacyjnej ratione valoris (art. 5191
§ 2 k.p.c.).
W zażaleniu na postanowienie z dnia 9 września 2008 r. uczestnik postępowania
wnosił o jego uchylenie, podnosząc błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art.
5191
§ 2 k.p.c. W zażaleniu starał się podważyć stanowisko Sądu drugiej instancji, że
skarga kasacyjna mogłaby dotyczyć wyłącznie części orzeczenia sądu drugiej instancji,
w którym Sąd ten zmienił postanowienie Sądu Rejonowego na niekorzyść uczestnika
postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Apelacja uczestnika postępowania istotnie została odrzucona z przyczyn
formalnych (postanowienie z dnia 6 maja 2008 r.). Zaskarżono w niej pkt I, III, IV, VII,
VIII i IX postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 26 marca 2008 r., w tym m.in.
rozstrzygnięcie dotyczące sposobu podziału nieruchomości wspólnej (pkt VII 1
postanowienia). Apelacja wnioskodawczyni uwzględniona została w części (poprzez
obniżenie zasądzonej od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kwoty
35.628,40 zł do kwoty 17.814,20 zł). Uczestnik postępowania zaskarżył postanowienie
Sądu drugiej instancji w całości i wnosił o ewentualną zmianę zaskarżonego
postanowienia oraz postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 26 marca 2008 r. w pkt VIII
i VIII „poprzez przyznanie na własność uczestnika postępowania nieruchomości rolnej
opisanej w pkt 1.1”. W tej sytuacji Sąd Okręgowy trafnie stwierdził, że skoro uczestnik
postępowania nie zaskarżył skutecznie postanowienia Sądu pierwszej instancji, to jego
skarga kasacyjna może mieć ograniczony zakres zaskarżenia i powinna odnosić się
jedynie do tej części postanowienia Sądu drugiej instancji, w której zmienił on
rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego poprzez obniżenie wysokości spłaty przyznanej
uczestnikowi (pkt VI postanowienia Sądu Rejonowego). Taki możliwy dla uczestnika
postępowania zakres zaskarżenia skargą kasacyjną przesądza także o wartości
przedmiotu zaskarżenia, który nie może przekraczać - wbrew sugestii sformułowanej w
zażaleniu - minimalnego progu określonego w art. 5191
§ 2 k.p.c.
3
Za nietrafną należy uznać argumentację żalącego się, zmierzającą do wykazania
dopuszczalności skargi kasacyjnej z powołaniem się na uzasadnienie uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, odnoszącej się do zakresu
związania Sądu drugiej instancji zarzutami podniesionymi w apelacji. Czym innym
bowiem jest kwestia zakresu kognicji sądu odwoławczego w postępowaniu apelacyjnym,
a czym innym – zagadnienie dopuszczalności skargi kasacyjnej uczestnika
postępowania (o podział majątku wspólnego małżonków) w razie braku skutecznego
wniesienia przez tego uczestnika apelacji od postanowienia Sądu pierwszej instancji,
gdy wartość przedmiotu zaskarżenia w skardze kasacyjnej nie przekracza kwoty
określonej w art. 5191
§ 2 k.p.c.
Skarżący powołuje się także na uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 16 listopada 2000 r., III CZ 91/2000 (nieopubl.), w którym motywowano
stanowisko, że „w postępowaniu o stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie
kasację od postanowienia sądu drugiej instancji oddalającego apelację może wnieść
także ten uczestnik postępowania, który nie złożył apelacji”. Już w uzasadnieniu tego
postanowienia sformułowane zostało zastrzeżenie, że nie zawsze byłoby
usprawiedliwione rozciąganie prezentowanego stanowiska na inne wypadki
postępowania nieprocesowego. Dotyczyć to może przede wszystkim postępowania o
podział majątku wspólnego pomiędzy byłymi małżonkami z racji podmiotowej struktury
takiego postępowania i wyraźnie zindywidualizowanego (z reguły sprzecznego) interesu
prawnego uczestniczących w postępowaniu małżonków w postaci określonego
(wnioskowanego przez nich) sposobu rozstrzygnięcia o podziale majątku.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw.
z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako nieuzasadnione. O kosztach postępowania
zażaleniowego rozstrzygniętego przy uwzględnieniu art. 98 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c.
oraz §§ 6 i 13 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie (...) (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).