Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 listopada 2008 r.
II UK 86/09
Pojęcia „ta sama choroba” użytego w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w
razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze
zm.) nie należy odnosić do tych samych numerów statystycznych, zgodnych z
Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, gdyż
nie chodzi o identyczne objawy odpowiadające numerom statystycznym, lecz o
opis stanu klinicznego konkretnego układu lub narządu, który - choć daje
różne objawy, podpadające pod różne numery statystyczne - stanowi tę samą
chorobę, skoro dotyczy tego samego narządu lub układu.
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Beata Gudowska (spra-
wozdawca), Romualda Spyt.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 listopada
2008 r. sprawy z wniosku Sławomira B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w W. o zasiłek chorobowy, na skutek skargi kasacyjnej wniosko-
dawcy od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Warszawie z dnia 9 lipca 2007 r. [...]
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 22 lutego 2007 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych dla Warszawy-Śródmieścia oddalił odwołanie Sławomira B. od decyzji
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w W. z dnia 20 czerwca 2005 r. w
przedmiocie odmowy prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 12 lutego
2005 r. do dnia 28 kwietnia 2005 r., przypadający po upływie 180-dniowego okresu
zasiłkowego oraz za pierwsze 33 dni niezdolności do pracy, od dnia 6 maja do dnia 7
czerwca 2005 r., w których wynagrodzenie chorobowe wypłaca pracodawca.
2
Według ustaleń Sądu pierwszej instancji, ubezpieczony był niezdolny do pracy
nieprzerwanie w okresie od dnia 1 lipca 2004 r. do dnia 25 grudnia 2004 r., przy
czym do dnia 25 listopada 2004 r. jego niezdolność do pracy spowodowana była
chorobą barku, a w okresie od 26 listopada 2004 r. do dnia 25 grudnia 2004 r. zabu-
rzeniami pracy nerek. Po upływie okresu zasiłkowego ubezpieczony odzyskał zdol-
ność do pracy i nie wystąpił o jego przedłużenie. W dniu 10 stycznia 2005 r. zdiagno-
zowano u niego schorzenia układu moczowego, powodujące niezdolność do pracy
od dnia 10 stycznia do dnia 28 kwietnia 2005 r. Z powodu tej samej choroby był nie-
zdolny do pracy w okresie od dnia 26 listopada 2004 r. do dnia 25 grudnia 2004 r.,
więc przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności
do pracy nie przekroczyła 60 dni, w związku z czym - na podstawie art. 8 w związku
z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubez-
pieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (w obowiązującym w spor-
nym czasie brzmieniu Dz.U z 1999 r. Nr 60, poz. 636) - okres ten wliczył do wyczer-
panego już poprzedniego okresu zasiłkowego.
Apelację ubezpieczonego, w której zarzucił naruszenie art. 233, 328 § 2, art.
232 i art. 468 § 1 k.p.c. w związku z art. 468 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz obrazę przepisów
prawa materialnego przez jego błędną wykładnię, Sąd Okręgowy-Sąd Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie wyrokiem z dnia 9 lipca 2007 r. oddalił.
Sąd Okręgowy uznał, że Sąd Rejonowy, nie naruszając art. 232 k.p.c., prawi-
dłowo ustalił, iż przyczyną niezdolności do pracy apelującego w okresie od dnia 10
stycznia do dnia 28 kwietnia 2005 r. była choroba układu moczowego, czyli ta sama,
która powodowała niezdolność do pracy przed dniem 25 grudnia 2004 r. W tym sta-
nie rzeczy zaaprobował zastosowanie przez Sąd pierwszej instancji art. 9 ust. 2
ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa, tak jak przepis ten wyłożył Sąd Rejonowy.
Skarga kasacyjna ubezpieczonego, zawierająca wniosek o uchylenie objętego
nią wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie
sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, została oparta na
obydwu podstawach przewidzianych w art. 3983
. § 1 k.p.c. W ramach naruszenia
prawa materialnego skarżący zarzucił błędną wykładnię art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macie-
rzyństwa przez przyjęcie zasady zliczania do okresu nieprzerwanej niezdolności do
pracy każdej niezdolności, bez względu na to, czy wynikała ona z jednej i tej samej
3
choroby, czy też z różnych chorób. Twierdził, że do okresu nieprzerwanej niezdolno-
ści do pracy, w rozumieniu art. 9 ustawy zasiłkowej, należy zliczać niezdolność wyni-
kająca z tej samej jednostki chorobowej, gdyż w przeciwnym wypadku mogłoby dojść
do całkowitego pozbawienia świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przy nieprze-
rwanej niezdolności do pracy z powodu różnych chorób. Określenie „ta sama choro-
ba" stanowi - w jego ocenie - wyraźne odwołanie do konkretnej jednostki chorobowej,
tej która była przyczyną poprzedniej niezdolności do pracy, nie zaś do jakiegoś ogól-
nie określonego złego stanu zdrowia, którejkolwiek choroby, która wystąpiła po-
przednio i spowodowała niezdolność do pracy. Przyjęte w ustawie zasiłkowej pojęcie
jest ściśle związane z Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 Świa-
towej Organizacji Zdrowia, a więc wykluczone jest rozszerzanie go na inne stany
faktyczne niż niezdolność do pracy spowodowana tą samą jednostką chorobową.
Zdaniem skarżącego, zasadniczą okolicznością sporną między stronami była
przyczyna niezdolności do pracy w okresie między dniem 26 listopada a dniem 25
grudnia 2004 r. Organ rentowy, a za nim Sądy obu instancji, oparły się przy jej usta-
leniu na zaświadczeniu lekarskim [...] wystawionym przez lekarza Sławomira O.,
tymczasem w dniu wystawienia tego zaświadczenia lekarz nie umieścił numeru sta-
tystycznego choroby; brak ten uzupełnił dopiero na wezwanie organu rentowego. W
związku z tym w ramach drugiej podstawy kasacyjnej skarżący zarzucił naruszenie
art. 386 § 4 i art. 468 § 1 w związku z art. 232 oraz w związku z art. 468 § 2 pkt 3
k.p.c., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, gdyż Sąd drugiej instancji
nie uchylił wyroku Sądu pierwszej instancji, mimo zarzutów apelacji o naruszeniu
przez Sąd pierwszej instancji przepisów art. 232, 468 § 1 i art. 468 § 2 pkt 3 k.p.c.,
przez nieprzeprowadzenie dowodu z zeznań jako świadka lekarza Tomasza Ś., który
zajmował się nim w Centrum Medycyny Sportowej oraz znał stan jego zdrowia z
bezpośredniej obserwacji w okresie objętym postępowaniem, jak też wystawiał zwol-
nienia lekarskie od pracy w okresie od dnia 1 lipca do 25 grudnia 2004 r. Skarżący
zarzucił także naruszenie przez Sąd pierwszej instancji art. 232 i 468 § 1 w związku z
art. 468 § 2 pkt 3 k.p.c., przez nieprzeprowadzenie dowodu z zeznań lekarzy Krysty-
ny M., która stwierdziła niezdolność do pracy w okresie od dnia 25 grudnia 2004 r.,
Krzysztofa K., który wystawił zwolnienie lekarskie na okres od dnia 12 listopada do
25 listopada 2004 r., oraz Anny W., która wystawiała zwolnienie na okres od dnia 10
do dnia 21 stycznia 2005 r. Dowody te - stwierdził - powinny być przeprowadzone z
urzędu, a ich pominięcie uzasadnia zarzut nierozpoznania istoty sprawy, gdyż na
4
podstawie tych dowodów można by ustalić rzeczywistą przyczynę niezdolności do
pracy w okresie od dnia 24 listopada 2004 r. do dnia 24 grudnia 2004 r. Skarżący
powołał się w tym zakresie między innymi na wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25
marca 1998 r., II UKN 574/97 (OSNAPiUS 1999 nr 6, poz. 214); z dnia 2 lutego 1995
r., II URN 48/94 (OSNAPiUS 1995 nr 12, poz. 150) oraz z dnia 30 stycznia 2007 r.,
IV CSK 346/06 (niepublikowany), w których podkreślono, że w określonych sytua-
cjach procesowych sąd jest zobligowany do inicjatywy dowodowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest środkiem zaskarżenia prawomocnych wyroków sądów
drugiej instancji, tymczasem zarzuty naruszenia przepisów postępowania ujęte w
drugiej podstawie kasacyjnej skargi Sławomira B. dotyczą postępowania dowodowe-
go przed Sądem pierwszej instancji, a głównie - przez wskazanie na naruszenie art.
468 § 1 k.p.c. w związku z art. 232 k.p.c. oraz w związku z art. 468 § 2 pkt 3 k.p.c. -
nawiązują do przeprowadzanych przez ten Sąd czynności wyjaśniających, poprze-
dzających postępowanie rozpoznawcze. Czynności te nie są obligatoryjne i podej-
mowane są jedynie dla przyspieszenia rozpoznania sprawy; ich braki w zakresie
ustalenia, jakie dowody należy przeprowadzić w celu wyjaśnienia okoliczności spor-
nych między stronami (art. 468 § 2 pkt 3 k.p.c.), uzupełnia inicjatywa dowodowa
stron w postępowaniu rozpoznawczym. W toku tych czynności nie może być zreali-
zowany cel, który jest możliwy do osiągnięcia tylko w wyniku przeprowadzenia roz-
prawy i postępowania rozpoznawczego (np. przeprowadzenia dowodu). Z tego
względu braki tego postępowania nie mogły mieć wpływu na wynik sprawy, niezależ-
nie od tego, że nie mogły być przedmiotem skargi kasacyjnej - środka zaskarżenia
wymierzonego przeciwko orzeczeniom sądu drugiej instancji. Postawiony w ramach
pierwszej podstawy kasacyjnej zarzut niewłaściwej wykładni art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z
dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze
zm.) jest chybiony, gdyż pomija zastosowanie tego przepisu w stanie faktycznym
stanowiącym podstawę zaskarżonego orzeczenia (por. art. 3983
§ 3 oraz art. 39813
§
2 k.p.c.). Przepis ten - in abstracto - nie nasuwa żadnych wątpliwości interpretacyj-
nych; stanowi, że do jednego okresu zasiłkowego należy zliczać wszystkie następują-
ce po sobie nieprzerwanie okresy niezdolności do pracy, choćby były spowodowane
5
różnymi chorobami, oraz okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą
samą chorobą, jeżeli przerwa między ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej
niezdolności do pracy spowodowanej tą sama chorobą nie przekraczała 60 dni.
Sumowanie następujących po sobie w krótkich odstępach czasu okresów niezdolno-
ści do pracy z powodu tej samej choroby służy do oddzielenia stanów przemijających
od ustabilizowanych, jeżeli bowiem ten sam proces chorobowy czyni pracownika
wielokrotnie niezdolnym do pracy w dość krótkich odstępach czasu, to uzasadnione
jest przypuszczenie, że wpływ stanu zdrowia na zdolność do pracy nie ma charakte-
ru czasowego (przemijającego). Rozpoczęcie biegu okresu zasiłkowego z każdą taką
niezdolnością od nowa pozwalałoby na przebywanie na zasiłku bez końca, mimo że
w rzeczywistości stan zdrowia kwalifikowałby pracownika do renty z tytułu niezdolno-
ści do pracy. Istotny jest tu jedynie czas trwania przerwy, która - jeżeli jest względnie
długa - może wskazywać na zakończenie się procesu chorobowego, a nowa niezdol-
ność do pracy z powodu tej samej choroby jest już traktowana jako efekt nowego
procesu chorobowego. Nowy okres zasiłkowy otwiera się, gdy przerwa w niezdolno-
ści do pracy spowodowanej tą samą chorobą była dłuższa od 60 dni. Odnoszenie
pojęcia „ta sama choroba” do tych samych numerów statystycznych, zgodnych z
Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, jest mylące,
gdyż nie chodzi o identyczne objawy odpowiadające tym numerom statystycznym,
lecz o opis stanu klinicznego konkretnego układu lub narządu, który - choć daje
różne objawy, podpadające pod różne numery statystyczne - wciąż stanowi tę samą
chorobę, skoro dotyczy tego samego narządu lub układu.
Mając to na względzie, Sąd Najwyższy skargę kasacyjną oddalił (art. 39814
k.p.c.).
========================================