Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 34/08
POSTANOWIENIE
Dnia 6 listopada 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Strus
w sprawie z powództwa Banku P.(...) S.A. I Oddziału w K.
przeciwko S. K., T. K. i Chłodniom "Z.(...)" sp. z o.o. w K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 6 listopada 2008 r.,
zażalenia pozwanego S. K. na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 19 maja 2008
r., sygn. akt I ACa (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 19 maja 2008 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
skargę pozwanego S. K. o wznowienie postępowania w sprawie z powództwa Banku
P.(...) S.A. I Odział w K. przeciwko S. K., T. K. i Chłodniom „Z.(...)” spółce z o.o. w K. o
zapłatę, zakończonej wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 20 grudnia 2007 r. I ACa (…),
oddalającym apelację pozwanych od wyroku Sądu pierwszej instancji utrzymującego w
mocy nakaz zapłaty zasądzający od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej
kwotę 5 088 943,94 zł. z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu.
Odrzucając skargę o wznowienie postępowania Sąd Apelacyjny wskazał, że
skarżący domagał się wznowienia z powodu nieważności postępowania spowodowanej
brakiem jego należytej reprezentacji przed Sądem Apelacyjnym, spowodowanej tym, że
Sąd ten, mimo kilkakrotnych wniosków pozwanego i udzielonego mu zwolnienia od
2
kosztów sądowych oraz dużej wartości przedmiotu sporu i skomplikowanego charakteru
sprawy, odmówił ustanowienia dla niego pełnomocnika z urzędu, co pozbawiło
pozwanego możliwości skutecznej obrony jego praw i możliwości przytoczenia przed
Sądem drugiej instancji właściwych argumentów prawnych istotnych dla ochrony jego
interesów majątkowych.
Oceniając wskazane przez pozwanego podstawy wznowienia Sąd Apelacyjny
stwierdził, że pozwany nie zarzuca, iż pozbawiony był możliwości działania, co stanowi
przesłankę wznowienia postępowania określoną w art. 401 pkt 2 k.p.c., natomiast jako
podstawę skargi o wznowienie podał wadliwą reprezentację przed sądem drugiej
instancji z powodu nie ustanowienia dla niego pełnomocnika z urzędu, który to zarzut
nie może być objęty ustawowym pojęciem „nienależytej reprezentacji”, jako podstawy
wznowienia określonej również w powołanym wyżej przepisie. Sąd Apelacyjny wskazał,
że brak należytej reprezentacji, w rozumieniu art. 401 pkt 2 k.p.c., występuje wtedy, gdy
podmiot nie będący osobą fizyczną nie może podejmować czynności procesowych
ponieważ nie ma stosownych organów, lub gdy strona nie ma przedstawiciela
ustawowego, ewentualnie, choć jest to sporne w literaturze, gdy pełnomocnik strony nie
był należycie umocowany. Pojecie to nie obejmuje natomiast takich przypadków, gdy
strona działa w procesie osobiście, bowiem odmówiono jej ustanowienia pełnomocnika z
urzędu.
Sąd Apelacyjny uznał zatem, że skarga pozwanego o wznowienie postępowania
nie jest oparta na ustawowej podstawie wznowienia, jak również pozwany nie
uprawdopodobnił, iż została wniesiona w terminie określonym w art. 407 § 1 k.p.c. i z
tych przyczyn odrzucił skargę na podstawie art. 410 k.p.c.
W zażaleniu pełnomocnik skarżącego, zarzucając naruszenie art. 410 § 2 k.p.c.,
wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione.
Pozwany wniósł skargę o wznowienie postępowania osobiście podając jako jej
podstawę nieważność postępowania przed Sądem drugiej instancji z przyczyn
określonych w art. 401 pkt 2 k.p.c. Choć niewątpliwie błędnie powołał się na niewłaściwą
reprezentację przed tym Sądem, jednak z przytoczonych przez niego w uzasadnieniu
skargi okoliczności i zarzutów, można było wyprowadzić wniosek, że w istocie podstawę
wniosku o wznowienie postępowania z powodu nieważności stanowi zarzut pozbawienia
go możliwości działania przed Sądem drugiej instancji spowodowany odmową
3
ustanowienia pełnomocnika z urzędu, mimo istniejących ku temu podstaw. Taki zarzut
mieści się w ustawowej podstawie wznowienia określonej w art. 401 pkt 2 k.p.c. jako
nieważność postępowania wynikająca z faktu pozbawienia strony możliwości działania
wskutek naruszenia przepisów prawa. Dla oceny podanych osobiście przez stronę
podstaw wznowienia decydujące jest nie ich werbalne ujęcie, jeżeli nie jest dostatecznie
precyzyjne lub jest oczywiście nieadekwatne do zarzutów, lecz przytoczone w
uzasadnieniu skargi okoliczności i przyczyny żądania przez stronę wznowienia
postępowania. Jeżeli Sąd ma wątpliwości w tym zakresie powinien zażądać
uprawdopodobnienia dopuszczalności wznowienia, na podstawie z art. 410 § 2 k.p.c.,
podobnie jak w tym samym trybie obowiązany jest wyjaśnić wątpliwości co do
zachowania terminu do wniesienia skargi.
Jeżeli zatem Sąd Apelacyjny stwierdził, że zarzuty i okoliczności przytoczone w
uzasadnieniu skargi o wznowienie postępowania nie odpowiadają określonej przez
stronę skarżącą osobiście ustawowej podstawie wznowienia, natomiast mogą
odpowiadać innej ustawowej podstawie, obowiązany był wątpliwości w tym przedmiocie
usunąć w trybie art. 410 § 2 k.p.c. W ten sam sposób powinien był usunąć
zasygnalizowane wątpliwości co do zachowania terminu z art. 407 k.p.c. do wniesienia
skargi. Odrzucenie skargi bez wyczerpania tej drogi czyni zasadnym zarzut naruszenia
art. 410 k.p.c.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.