Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 12 listopada 2008 r.
I PK 79/08
1. Szkołę obarcza ryzyko niedochowania procedury współdziałania z za-
kładową (międzyzakładową) organizacją związkową, jeżeli w postępowaniu są-
dowym okaże się, że nauczyciel z tytułu członkostwa w tej organizacji związko-
wej jest przez nią reprezentowany w indywidualnych sprawach ze stosunku
pracy.
2. W razie wystąpienia okoliczności opisanych w art. 20 ust. 1 pkt 2
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z
2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.), dyrektor szkoły może rozwiązać każdy nauczy-
cielski stosunek pracy, bez względu na podstawę prawną jego nawiązania, a
więc także umowny stosunek pracy.
Przewodniczący SSN Zbigniew Hajn, Sędziowie: SN Zbigniew Myszka (spra-
wozdawca), Halina Kiryło.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 listopa-
da 2008 r. sprawy z powództwa Małgorzaty L. przeciwko Zespołowi Szkół Ponad-
gimnazjalnych [...] w K. o przywrócenie do pracy, na skutek skargi kasacyjnej powód-
ki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach
z dnia 13 grudnia 2007 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem z
dnia 13 grudnia 2007 r. oddalił apelację powódki Małgorzaty L. od wyroku Sądu Re-
jonowego w Kielcach z dnia 13 września 2007 r. oddalającego powództwo przeciwko
Zespołowi Szkół Ponadgimnazjalnych [...] w K. o przywrócenie do pracy.
2
W sprawie tej ustalono, że powódka w 1981 r. ukończyła Politechnikę Ś. w K.
w zakresie technologii i organizacji budownictwa i w dniu 1 września 1989 r. została
zatrudniona w Zespole Szkół Budowlanych KBM [...] w K. na stanowisku nauczyciela.
W dniu 27 września 2000 r. powódka uzyskała stopień nauczyciela mianowanego. W
związku z rozwiązaniem Zespołu Szkół Budowlanych [...] w K. z dniem 1 września
2002 r. stała się pracownikiem powołanego Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych [...]
w K., który składał się wówczas z trzech szkół: Zasadniczej Szkoły Zawodowej [...],
Liceum Ogólnokształcącego [...] i Liceum Profilowanego [...], które z rokiem 2007
zakończyło funkcjonowanie oraz Technikum Uzupełniającego dla Dorosłych, w któ-
rym od trzech lat nie było naboru. Powódka uczyła przedmiotów zawodowych bu-
dowlanych. W okresie od 1 września 2006 r. do 30 czerwca 2007 r. powódka prze-
bywała na płatnym urlopie dla poratowania zdrowia. W arkuszu organizacyjnym na
rok szkolny 2007/2008 przewidziano 25,16 godzin przedmiotów budowlanych i prze-
znaczono je w wymiarze odpowiednio: dla Renaty B. - 17,6 godzin, dla Julity J. - 2
godzin i Krystyny St. - 6 godzin. Julita J. i Krystyna S. są nauczycielami dyplomo-
wanymi, które ukończyły studia podyplomowe z zakresu informatyki i nauczają tego
przedmiotu, a mogą także uczyć przedmiotów budowlanych. Renata B. z dniem 31
maja 2007 r. ukończyła staż na nauczyciela dyplomowanego i u pozwanego jest za-
trudniona dłużej niż powódka. Dla powódki w roku 2007 nie przewidziano żadnych
godzin dydaktycznych z uwagi na ich brak. W dniu 8 maja 2007 r. powódka została
poinformowana przez pozwanego pracodawcę, że w związku ze zmianami organiza-
cyjnymi w szkole od 1 września 2007 r. nie ma możliwości jej dalszego zatrudniania
w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku nauczyciela przedmiotów zawodo-
wych budowlanych. Jednocześnie pozwany zobowiązał ją do złożenia do dnia 18
maja 2007 r. wniosku o przeniesienie w stan nieczynny lub o rozwiązanie stosunku
pracy. W odpowiedzi powódka w dniu 11 maja 2007 r. oświadczyła, że w związku z
jej pobytem do dnia 30 czerwca 2007 r. na urlopie dla poratowania zdrowia nie jest
możliwe składanie przez nią w zakreślonym terminie wniosków dotyczących jej dal-
szego zatrudnienia. Pismem z dnia 21 maja 2007 r. dyrektor pozwanej placówki po-
informował powódkę o dopuszczalności rozwiązania z nią stosunku pracy z przyczyn
wskazanych w art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r.
Nr 97, poz. 674 ze zm) w czasie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia, a
następnie osobnym pismem w tym samym dniu rozwiązał z nią stosunek pracy z za-
3
chowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, tj. z dniem 31 sierpnia 2007 r.,
wobec niezłożenia przez powódkę wniosku o przeniesienie jej w stan nieczynny.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy oddalił powództwo o przy-
wrócenie do pracy, uznając, że rozwiązanie z powódką stosunku pracy było wyni-
kiem zmian organizacyjnych, które spowodowały zmniejszenie liczby oddziałów u
pozwanego (art. 20 ust. 1 pkt 2 i ust. 6 Karty Nauczyciela), a wybór powódki do zwol-
nienia został dokonany w sposób usprawiedliwiony, niedyskryminujący, celowy i ra-
cjonalny oraz w najlepszym interesie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych [...] w K.
Sąd pierwszej instancji uznał ponadto, że wypowiedzenie powódce umowy o pracę
zostało dokonane w sposób prawidłowy i nie doszło do naruszenia art. 38 k.p., po-
nieważ wymóg konsultacji związkowej dotyczy nauczyciela należącego do zakłado-
wej organizacji związkowej, bądź reprezentowanego przez taką organizację, mimo
braku przynależności do niej, a powódka nie wykazała, że jest członkiem zakładowej
organizacji związkowej.
W apelacji od tego wyroku powódka zarzuciła naruszenie art. 20 ust. 5a w
związku z art. 91c Karty Nauczyciela polegające na uznaniu wypowiedzenia stosun-
ku pracy za zgodne z prawem mimo zaniechania konsultacji związkowej; art. 20 ust.
1 pkt 2 Karty Nauczyciela, poprzez przyjęcie, że istniały przyczyny wypowiedzenia
umowy o pracę powódce, a także dowolność ustaleń Sądu w zakresie ustalenia
przyczyn wypowiedzenia i kryterium wyboru nauczyciela przeznaczonego do zwol-
nienia wskazanymi przez pozwanego. Ponadto pozwany nie dokonał konsultacji
związkowych, czym rażąco naruszył przepisy o wypowiadaniu umów o pracę.
Rozpoznając apelację powódki od tego wyroku Sąd Okręgowy w pełni podzie-
lił ustalenia i interpretację przepisów dokonaną przez Sąd pierwszej instancji. Powo-
łując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., I PZP 4/06 (OSNP
2007 nr 7-8, poz. 89) Sąd Okręgowy wskazał, że powódce nie przysługiwała ochrona
przewidziana w art. 41 k.p., ponieważ przepis ten dotyczy wyłącznie zakazu wypo-
wiadania umów o pracę. Nie może być więc stosowany do nauczycieli zatrudnionych
na podstawie mianowania ani z mocy art. 5 k.p., ani art. 91c Karty Nauczyciela. Z
kolei opierając się na wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 1997 r., I PKN
150/97 (OSNAPiUS 1998 nr 7, poz. 211), dotyczącym zastosowania art. 20 ust. 1
Karty Nauczyciela, Sąd Okręgowy stwierdził, iż w sprawie bezspornie zaszły okolicz-
ności wymienione w art. 20 ust. 1 pkt 2 tej ustawy i że pozwany w sposób prawidłowy
dokonał wypowiedzenia powódce stosunku pracy, albowiem pismem z dnia 8 maja
4
2007 r. najpierw poinformował ją o zmianach organizacyjnych powodujących zmniej-
szenie oddziałów i braku możliwości jej dalszego zatrudniania i zobowiązał ją do zło-
żenia w terminie do 18 maja 2007 r. wniosku o przeniesienie w stan nieczynny lub
rozwiązania stosunku pracy. W ocenie tego Sądu, pozwany dokonał również prawi-
dłowej oceny przydatności poszczególnych nauczycieli do świadczenia pracy w jego
placówce i wypowiedział stosunek pracy powódce, zasadnie uznając, że jest ona
pracownikiem najmniej przydatnym i posiadającym najmniejsze kwalifikacje.
W skardze kasacyjnej pełnomocnik powódki zarzucił naruszenie przepisów
prawa materialnego, w szczególności: 1) art. 6 k.c. - przez jego niewłaściwe zasto-
sowanie polegające na wadliwym wniosku, że skarżącą „obciążał dowód wskazania
reprezentującej ją organizacji związkowej, co przesądziło o sposobie wyrokowania
Sądu Okręgowego, w postaci oddalenia powództwa”, 2) wadliwe określenie skutków
prawnych wypowiedzenia wynikające z pominięcia przy rozstrzyganiu art. 30 ust. 21
ustawy z dnia z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U.
z 2001 r. Nr 79, poz. 854, ze zm., powoływanej dalej jako ustawa o związkach zawo-
dowych), 3) art. 20 ust. 5a Karty Nauczyciela, przez jego błędną wykładnię i w kon-
sekwencji przyjęcie, że dyrektora szkoły nie obowiązywał tryb konsultacji związkowej,
4) art. 41 k.p. w związku z art. 91c Karty Nauczyciela, przez jego błędną wykładnię i
przyjęcie, że „skarżąca nie była objęta ochroną”, 5) art. 45 § 1 k.p. w związku z art.
20 ust. 5a, 5b i art. 91c Karty Nauczyciela, przez jego błędną wykładnię, polegającą
na przyjęciu, że uchybienie przez dyrektora szkoły obowiązkowi zawiadomienia re-
prezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej o zamiarze wypowie-
dzenia stosunku pracy nie narusza przepisów o wypowiadaniu umów i nie stanowi
samoistnej podstawy do uwzględnienia żądania pracownika przywrócenia do pracy
(art. 45 § 1 k.p.). W skardze podniesiono też zarzut naruszenia prawa procesowego,
w szczególności: 1) art. 316 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c. i art. 20 ust. 5a
Karty Nauczyciela, polegającego na uchyleniu się Sądu Okręgowego od rozważenia
kwestii zastosowania art. 20 ust. 5a Karty Nauczyciela, które miało istotny wpływ na
wynik sprawy, gdyż zaważyło na stanowisku, że w sprawie nie doszło do rażącego
naruszenia przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, 2) art. 328 § 2 k.p.c. w
związku z art. 391 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. wobec niewskazania podstawy prawnej
wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, 3) art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391
§ 1 k.p.c., przez brak odniesienia się do zarzutu apelacji dotyczącego uchybień for-
malnych wręczonego skarżącej wypowiedzenia. Okolicznością uzasadniająca rozpo-
5
znanie skargi jest istotne zagadnienie prawne sprowadzające się do pytania „czy do-
konanie wypowiedzenia stosunku pracy można uznać za prawidłowe mimo niespeł-
nienia przez pracodawcę obowiązku wynikającego z art. 20 ust. 5a i 5b Karty
Nauczyciela i czy dyrektor szkoły jest zwolniony z tego obowiązku jeżeli powiadomi
pracownika o zmianach organizacyjnych zmniejszających zatrudnienie?”. Zdaniem
skarżącej, skarga jest także oczywiście uzasadniona, co wynika z: 1) oparcia zaskar-
żonego rozstrzygnięcia na przepisach, które nie miały zastosowania w sprawie (art.
38 k.p., art. 6 k.c.), ze względu na odrębne uregulowania prawne, 2) ograniczenia
prawa strony do rzetelnego procesu i sprawiedliwego rozpoznania sprawy ze
względu na naruszenie reguł procesowych, jakim powinno odpowiadać uzasadnienie
wyroku, 3) braku konsultacji związkowych przy wypowiedzeniu umowy, co stanowi
przesłankę z art. 45 § 1 k.p.
W ocenie skarżącej, Sąd Okręgowy nie rozpoznał sprawy w granicach apelacji, w
szczególności zarzutu naruszenia art. 20 ust. 5a Karty Nauczyciela i pominął jego treść
przy rozstrzyganiu. Z nieznanych przyczyn, uznając dokonane wypowiedzenie za
prawidłowe, Sąd Okręgowy wyraził stanowisko co do obowiązku rozwiązania przez
skarżącą stosunku pracy. Nie wyjaśnił przy tym, dlaczego pismo do niej skierowane
zwalniało pozwanego z obowiązku zawiadomienia związku zawodowego i jakie oko-
liczności sprawy wyłączyły stosowanie art. 20 ust. 5a Karty Nauczyciela. Zdaniem
skarżącej, Sąd ten również błędnie przyjął - za Sądem pierwszej instancji - powołując
się na art. 6 k.c., że skarżącą obciążał obowiązek udowodnienia, że jest członkiem
zakładowej organizacji związkowej, podczas gdy generalny charakter art. 6 k.c. zo-
stał wyłączony przez ustawę o związkach zawodowych (art. 30 ust. 21
tej ustawy). W
stanie faktycznym sprawy brak jest ustalenia co do tego, że w dacie wypowiedzenia
skarżącej stosunku pracy pozwany „dysponował pismem Związku Nauczycielstwa
Polskiego informującym o członkach tego związku korzystających z obrony i w wyka-
zie tym skarżąca nie była wymieniona lub zwolniony został od współdziałania z orga-
nizacja związkową wobec nie udzielenia odpowiedzi”. Co więcej, pozwany przyznał,
że nie zawiadamiał na piśmie związku zawodowego o zamiarze wypowiedzenia
skarżącej stosunku pracy i nie zaprzeczył aby jej przynależność związkowa nie była
mu znana, ograniczając swoje wyjaśnienia do stwierdzenia, że związki zawodowe
znały sytuację, gdyż była omawiana na radach pedagogicznych. Sąd Okręgowy na-
tomiast nie wyjaśnił motywów swojego stanowiska, które zadecydowało o pominięciu
przy rozstrzyganiu powołanych przepisów.
6
Ponadto skarżąca wskazała, że Sąd Okręgowy znaczną część swojego uza-
sadnienia poświęcił uchwale Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2006 r., I PZP
4/06, chociaż zarzut naruszenia art. 41 k.p. nie był w apelacji podnoszony. Zdaniem
skarżącej, w świetle tezy tej uchwały dyrektor szkoły nie może w czasie letnich lub
zimowych ferii wypowiedzieć umowy nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie
umowy o pracę wobec ochrony zagwarantowanej w art. 41 k.p. w związku z art. 91c
Karty Nauczyciela, natomiast bez przeszkód będzie mógł wypowiedzieć umowę nau-
czycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania. Podważa to przyjęte stanowi-
sko, że zatrudnienie na podstawie umowy o pracę jest mniej korzystne dla nauczy-
ciela niż zatrudnienie na podstawie stosunku pracy z mianowania (wyrok Sądu Naj-
wyższego z dnia 9 lutego 2000 r., I PKN 517/99, OSP 2002 nr 3, poz.30). Skarżąca
wskazała, że z dniem 31 sierpnia 2004 r., na mocy ustawy z dnia 15 lipca 2004 r. o
zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.
Nr 179, poz. 1845), ustawodawca zmienił art. 20 Karty Nauczyciela przez dodanie
ust. 5a i 5b najwyraźniej nie akceptując rozbieżnych poglądów Sądu Najwyższego,
który w jednych orzeczeniach stwierdzał, że „do wypowiedzenia na podstawie art. 20
ust. 1 pkt 2 stosunku pracy nauczycielowi mianowanemu stosuje się tryb konsultacji,
a raz nie”. Jasny i czytelny „zapis” nowego uregulowania dotyczy zarówno nauczy-
cieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę jak i mianowania. Gdyby zamiarem
ustawodawcy było założenie, jak to przyjmuje Sąd Najwyższy, że stosunek pracy na
podstawie mianowania został całościowo uregulowany w Karcie Nauczyciela, wów-
czas w art. 91c Karty Nauczyciela posłużyłby się zwrotem „w zakresie spraw wyni-
kających z umowy o pracę”. W konsekwencji skarżąca wniosła o uchylenie wyroku
Sądu Okręgowego w Kielcach w całości i przekazanie sprawy temu Sądowi do po-
nownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest usprawiedliwiona jedynie w zakresie zarzutu nierozpo-
znania sprawy w granicach apelacji w części, w której powódka zarzuciła naruszenie
art. 20 ust. 5a „w związku z art. 91c Karty Nauczyciela” wskutek uznania wypowie-
dzenia „umowy o pracę” za zgodne z prawem mimo zaniechania konsultacji związ-
kowej. Zgodnie z art. 20 ust. 5a Karty Nauczyciela, dodanym do tej ustawy z mocą
obowiązującą od 31 sierpnia 2004 r., o zamiarze wypowiedzenia nauczycielowi sto-
7
sunku pracy z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 2 dyrektor szkoły zawiadamia repre-
zentującą nauczyciela zakładową (międzyzakładową) organizację związkową, która
w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia może zgłosić na piśmie dyrektorowi
szkoły umotywowane zastrzeżenia. Wprawdzie w pozwie powódka zarzuciła w tym
zakresie brak konsultacji związkowej z art. 38 k.p., którego - zdaniem Sądu pierwszej
instancji - pozwany nie naruszył, bo powódka „nie wykazała w niniejszej sprawie, że
należy do związku zawodowego, bądź też jest osobą reprezentowaną przez organi-
zację związkową”, tyle że temu Sądowi powinno być znane odrębne uregulowanie
zawarte w art. 20 ust. 5a Karty Nauczyciela dotyczące obowiązkowej konsultacji
związkowej zamiaru wypowiedzenia stosunku pracy nauczyciela z przyczyn określo-
nych w art. 20 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, tj. w razie częściowej likwidacji szkoły albo w
razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole
lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w
pełnym wymiarze zajęć. Ponieważ tego rodzaju przyczyny często wiążą się z wybo-
rem nauczyciela do zwolnienia, to konsultacja związkowa jest procedurą przydatną
przy ocenie zastosowanych kryteriów zwolnienia z pracy nauczycielskiej, bo może
potencjalnie prowadzić do innego ukształtowania kryteriów i wyboru (wskazania)
konkretnych nauczycieli do zwolnienia z pracy. Tymczasem tego przepisu Sąd
pierwszej instancji nie objął weryfikacją procesową, orzekając bezzasadnie z
uwzględnieniem art. 38 k.p., a Sąd drugiej instancji w ogóle nie skontrolował zarzutu
naruszenia obligatoryjnego trybu związkowej konsultacji zamiaru wypowiedzenia sto-
sunku pracy z art. 20 ust. 5a Karty Nauczyciela, który mógł mieć zastosowanie przy
rozwiązywaniu z powódką stosunku pracy, przez co w konsekwencji naruszył reguły
prawidłowego uzasadnienia zaskarżonego wyroku (art. 328 § 1 w związku z art. 391
§ 1 k.p.c.).
Ponadto w zakresie przynależności związkowej skarżącej brak jest jakichkol-
wiek ustaleń, poza stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, że powódka tego nie
udowodniła, a pozwany nie naruszył art. 38 k.p., który w sprawie nie miał zastosowa-
nia. Tymczasem w pismach procesowych, np. z dnia 11 grudnia 2007 r. [...] skarżąca
utrzymywała, iż „okoliczność, że powódka jest członkiem Związku Nauczycielstwa
Polskiego nie była przez pozwanego kwestionowana”, a w skardze kasacyjnej pod-
dano pod osąd twierdzenie, że w dacie wypowiedzenia skarżącej stosunku pracy
pozwany „dysponował pismem Związku Nauczycielstwa Polskiego informującym o
członkach tego związku korzystających z obrony i w wykazie tym skarżąca nie była
8
wymieniona lub zwolniony został od współdziałania z organizacją związkową wobec
nie udzielenia odpowiedzi”, utrzymując, że pozwany przyznał, iż nie zawiadamiał na
piśmie związku zawodowego o zamiarze wypowiedzenia skarżącej stosunku pracy,
ale nie zaprzeczył, aby jej przynależność związkowa nie była mu znana, ograniczając
swoje wyjaśnienia do stwierdzenia, że „związki zawodowe znały sytuację, gdyż była
omawiana na radach pedagogicznych”. Tymczasem bez wyjaśnienia i odniesienia
się do kwestii, czy skarżącej przysługiwała ochrona związkowa z art. 20 ust. 5a Karty
Nauczyciela, wydanie zaskarżonego wyroku było przedwczesne, skoro Sąd Okręgo-
wy nie wyjaśnił motywów stanowiska, które zadecydowały o pominięciu tego przepi-
su przy osądzeniu sprawy.
W ocenie Sądu Najwyższego, obligatoryjna uprzednia związkowa konsultacja
zamiaru wypowiedzenia nauczycielowi stosunku pracy z przyczyn: częściowej likwi-
dacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby
oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnia-
nie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć (art. 20 ust. 5a w związku z ust. 1 pkt 2
Karty Nauczyciela) nie jest zachowana w razie zaniechania tej procedury konsultacji
związkowej w stosunku do nauczyciela, który w dacie podjęcia obowiązkowych pro-
cedur zmierzających do zwolnienia z pracy w trybie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczy-
ciela korzystał z przysługującej mu związkowej reprezentacji w indywidualnych spra-
wach ze stosunku pracy (art. 20 ust. 5a tej ustawy). Ewentualne uchybienia dotyczą-
ce wskazania lub przysługiwania reprezentacji związkowej w indywidualnych spra-
wach ze stosunku pracy nie mogą obarczać nauczyciela, któremu takie prawo przy-
sługuje z tytułu członkostwa w zakładowej (międzyzakładowej) organizacji związko-
wej w dacie podjęcia obowiązkowych procedur zmierzających do zwolnienia nauczy-
ciela z pracy w trybie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela a nie z tytułu wskazania
go przez określoną organizację związkową. Oznacza to, że w stosunku do nauczy-
ciela będącego członkiem związku zawodowego pracodawca zawsze ponosi ryzyko
niedochowania obligatoryjnej uprzedniej konsultacji związkowej zamiaru wypowie-
dzenia stosunku pracy z przyczyn określonych w art. 20 ust. 1 pkt 2 w związku z art.
20 ust. 5a Karty Nauczyciela, bo związkowej ochrony na ogół nie powinny wyłączać
ewentualne uchybienia w powiadomieniu pracodawcy o jej przysługiwaniu, chyba że
co innego wynika z wyraźnego przepisu prawa, np. z art. 30 ust. 21
zdanie drugie
ustawy o związkach zawodowych, który przewiduje, że tylko „nieudzielanie w ciągu 5
dni informacji o pracownikach korzystających z ochrony w indywidualnych sprawach
9
ze stosunku pracy” zwalnia pracodawcę od obowiązku współdziałania z zakładową
organizacją związkową. W ocenie Sądu Najwyższego, interpretacja przepisów o ko-
rzystaniu przez nauczyciela-członka związku zawodowego z reprezentacji związko-
wej służącej ochronie jego praw pracowniczych w indywidualnych sprawach ze sto-
sunku pracy, w których przepisy prawa zobowiązują pracodawcę do współdziałania z
zakładową (międzyzakładową) organizacją związkową (art. 30 ust. 21
ustawy o
związkach zawodowych w związku z art. 20 ust. 5a Karty Nauczyciela), powinna
zmierzać do zagwarantowania korzystania z realnej ochrony przysługującej z tytułu
rzeczywistego członkostwa nauczyciela w określonej organizacji związkowej, istnie-
jącego w dacie uruchamiania obowiązkowych procedur wymaganych do zwolnienia
nauczyciela z pracy w trybie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela. Inaczej rzecz uj-
mując, jeżeli w postępowaniu sądowym okaże się (ujawni się), że pracownikowi z
tytułu członkostwa w zakładowej (międzyzakładowej) organizacji związkowej przy-
sługiwała z mocy prawa związkowa reprezentacja w indywidualnych sprawach ze
stosunku pracy, w których przepisy prawa zobowiązywały pracodawcę do współ-
działania z zakładową (międzyzakładową) organizacją związkową, to ryzyko niedo-
chowania obarczających pracodawcę ipso iure procedur współdziałania ze związka-
mi zawodowymi nie powinno być przenoszone na pracownika będącego członkiem
takiej struktury związkowej w dacie podjęcia procedur zmierzających do rozwiązania
stosunku pracy.
Równocześnie Sąd Najwyższy nie podzielił bezzasadnych argumentów konte-
stujących uchwałę z dnia 17 grudnia 2006 r., I PZP 4/06 (OSNP 2007 nr 7-8, poz.
89), która mogła być uwzględniona w przypadku skarżącej, będącej nauczycielem
mianowanym, bo przesądzała o tym, iż w przypadku istnienia podstaw do rozwiąza-
nia stosunku pracy z mianowanym nauczycielem z przyczyn wskazanych w art. 20
ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela nie stosuje się art. 41 k.p. Równocześnie, co bezpod-
stawnie imputuje skarżąca w treści skargi kasacyjnej, w żadnym miejscu uzasadnie-
nia tego stanowiska dotyczącego wyłącznie nauczycieli mianowanych, Sąd Najwyż-
szy nie wypowiadał się, jakoby w razie wystąpienia okoliczności (przyczyn) wskaza-
nych w art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela nauczycielowi zatrudnionemu na pod-
stawie umowy o pracę przysługiwała ochrona z art. 41 k.p. Przeciwnie art. 20 ust. 1
pkt 1 i 2 Karty Nauczyciela, który umożliwia dyrektorowi szkoły rozwiązanie stosunku
pracy w sposób oczywisty dotyczy rozwiązania każdego rodzaju (typu) nauczyciel-
skiego stosunku pracy, bez względu na podstawę prawną jego nawiązania, a zatem
10
odnosi się także do rozwiązania umownego stosunku pracy. Jako regulacja odrębna i
wyczerpująca (zupełna) nie może ona niweczyć lub ograniczać kompetencji dyrekto-
ra szkoły do rozwiązania każdego nauczycielskiego stosunku pracy, przy zachowa-
niu procedur i wymagań określonych wyłącznie w art. 20 Karty Nauczyciela, co w
tego rodzaju sprawach - wyczerpująco określonych w przepisach tej ustawy - prze-
kreśla możliwość i dopuszczalność posiłkowego stosowania przepisów Kodeksu
pracy, w tym jego art. 41.
Mając powyższe na uwadze, w tym usprawiedliwione podstawy i zarzuty
skargi kasacyjnej w ograniczonej części (opisanej na wstępie uzasadnienia), Sąd
Najwyższy wyrokował w zgodzie z art. 39815
k.p.c.
========================================