Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 14 listopada 2008 r.
II PZ 34/08
Odrzucenie przez sąd drugiej instancji zażalenia na postanowienie sądu
pierwszej instancji nie jest rozpoznaniem zażalenia w rozumieniu art. 3941
§ 2
k.p.c.
Przewodniczący SSN Romualda Spyt, Sędziowie SN: Małgorzata Gersdorf,
Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 listopa-
da 2008 r. sprawy z powództwa Zenona P. przeciwko L. Maszyny Budowlane Spółce
z o.o. w W., B.D. SA w W. o rentę uzupełniającą, zwrot kosztów leczenia, uznanie
odpowiedzialności za wszelkie koszty wypadku przy pracy, na skutek zażalenia po-
woda na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2008 r.
[...]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 19 listopada 2007 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych dla Warszawy - Żoliborza w Warszawie odrzucił na podstawie
art. 1302
§ 3 k.p.c. - jako nienależycie opłaconą - apelację pełnomocnika powoda z
dnia 12 listopada 2007 r. od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych dla Warszawy - Żoliborza w Warszawie z dnia 2 października 2007 r.
Powyższe postanowienie Sądu Rejonowego zaskarżył zażaleniem z dnia 29 listopa-
da 2007 r. pełnomocnik powoda.
Postanowieniem z dnia 6 grudnia 2007 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych dla Warszawy - Żoliborza w Warszawie odrzucił na podstawie art.
1302
§ 3 k.p.c. zażalenie pełnomocnika powoda wobec nieuiszczenia opłaty od za-
żalenia w wymaganej prawem wysokości.
2
Pełnomocnik powoda zaskarżył powyższe postanowienie zażaleniem, wno-
sząc o jego uchylenie. Zarzucił naruszenie przez Sąd pierwszej instancji art. 1302
§ 3
k.p.c.
Postanowieniem z dnia 11 lutego 2008 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w War-
szawie odrzucił na podstawie art. 370 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. oraz z art.
373 zdanie pierwsze k.p.c. zażalenie pełnomocnika powoda na postanowienie Sądu
Rejonowego z dnia 6 grudnia 2007 r. Sąd Okręgowy stwierdził, że profesjonalny peł-
nomocnik powoda nie uiścił opłaty od zażalenia w wymaganej prawem wysokości i
zgodnie z art. 1302
§ 3 k.p.c. zostały spełnione przesłanki do odrzucenia zażalenia.
W dniu 15 kwietnia 2008 r. pełnomocnik powoda wniósł zażalenie do Sądu
Najwyższego na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 11 lutego 2008 r.
Postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2008 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w War-
szawie na podstawie art. 3941
§ 2 k.p.c. w związku z art. 397 k.p.c. w związku z art.
370 k.p.c. odrzucił zażalenie pełnomocnika powoda na postanowienie Sądu Okręgo-
wego-Sądu Pracy w Warszawie z dnia 11 lutego 2008 r. Sąd Okręgowy stwierdził, że
zażalenie jest niedopuszczalne, gdyż zostało wniesione na postanowienie Sądu dru-
giej instancji wydane w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie Sądu pierw-
szej instancji. Pełnomocnik powoda zaskarżył bowiem postanowienie Sądu Okręgo-
wego (Sądu drugiej instancji) z dnia 11 lutego 2008 r. wydane w wyniku rozpoznania
zażalenia na postanowienie Sądu Rejonowego (Sądu pierwszej instancji) z dnia 6
grudnia 2007 r. Wobec tego - stosownie do treści art. 3941
§ 2 k.p.c. - zażalenie do
Sądu Najwyższego na postanowienie Sądu drugiej instancji wydane w wyniku rozpo-
znania zażalenia na postanowienie Sądu pierwszej instancji jest niedopuszczalne i
podlegało odrzuceniu.
Zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 24 kwietnia 2008 r.
wniósł do Sądu Najwyższego pełnomocnik powoda domagając się uchylenia zaskar-
żonego postanowienia w całości. Zdaniem wnoszącego zażalenie skarżone posta-
nowienie Sądu Okręgowego z dnia 24 kwietnia 2008 r. jest postanowieniem Sądu
drugiej instancji kończącym postępowanie, wydanym w sprawie, w której przysługuje
skarga kasacyjna i nie jest postanowieniem wydanym w wyniku rozpoznania zażale-
nia na postanowienie Sądu pierwszej instancji. Wobec tego przysługuje od niego za-
żalenie do Sądu Najwyższego na podstawie art. 3941
§ 2 k.p.c. Podobnie postano-
wienie Sądu Okręgowego z dnia 11 lutego 2008 r. również nie było wydane w wyniku
rozpoznania zażalenia na postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 6 grudnia 2007 r.
3
Postanowieniem z dnia 11 lutego 2008 r. nie rozpoznano merytorycznie zażalenia
powoda z dnia 17 grudnia 2007 r. i nie oddalono, lecz odrzucono zażalenie z powo-
łaniem się na „rzekomo” istniejące przyczyny formalne (nieopłacenie zażalenia w
pełnej wysokości).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W zażaleniu została zakwestionowana ocena prawna zaskarżonego postano-
wienia dotycząca określonego w art. 3941
§ 2 k.p.c. warunku przysługiwania zażale-
nia do Sądu Najwyższego. Stosownie do tego przepisu w odniesieniu do postano-
wienia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie - co nie jest
przedmiotem kontrowersji - warunkiem dopuszczalności zażalenia jest to, że nie
może dotyczyć postanowienia wydanego w wyniku rozpoznania zażalenia na posta-
nowienie sądu pierwszej instancji.
W zaskarżonym postanowieniu Sąd Okręgowy - Sąd Pracy w Warszawie błęd-
nie ocenił postanowienie tego Sądu z dnia 11 lutego 2008 r. jako postanowienie wy-
dane w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji w
rozumieniu powołanego wyżej art. 3941
§ 2 k.p.c. Tymczasem postanowienie z dnia
11 lutego 2008 r. nie wynikało z rozpoznania zarzutów zażalenia i w jakimkolwiek
stopniu nie odnosiło się do podstaw (legalności i zasadności) zaskarżonego posta-
nowienia Sądu pierwszej instancji. Postanowienie z dnia 11 lutego 2008 r. „nie roz-
poznawało” zażalenia jako środka weryfikacji zaskarżonego nim postanowienia, za-
trzymując się wyłącznie na ocenie warunków formalnych samego zażalenia, że nie
zostało ono należycie opłacone. Trzeba więc zobaczyć i podkreślić te podstawy po-
stanowienia Sądu drugiej instancji, które nie dotyczą w ogóle kontroli („rozpoznania”)
postanowienia Sądu pierwszej instancji. W tym funkcjonalnym sensie, odnoszącym
się do kontroli instancyjnej (zasady weryfikacji orzeczeń w dwuinstancyjnym postę-
powaniu) postanowienie Sądu drugiej instancji odrzucające zażalenie na postano-
wienie Sądu pierwszej instancji nie wynika z rozpoznania zażalenia, to jest jego za-
rzutów i wniosków w odniesieniu do zaskarżonego postanowienia. Z tego punktu wi-
dzenia odrzucenie zażalenia jest rozstrzygnięciem, które chociaż pochodzi od Sądu
drugiej instancji, to nie opiera się na właściwości tego Sądu do instancyjnej weryfika-
cji postanowienia Sądu pierwszej instancji ale wynika wyłącznie z przesłanek po raz
pierwszy rozpatrzonych przez Sąd drugiej instancji, przesłanek odnoszących się wy-
4
łącznie do tego co zaistniało już po wydaniu postanowienia przez Sąd pierwszej in-
stancji. Można więc uważać, że w powyższym istotnym z punktu widzenia kontroli
instancyjnej znaczeniu, postępowanie Sądu drugiej instancji o odrzuceniu zażalenia
jest co do takiego rozstrzygnięcia dla zainteresowanej strony dopiero pierwszą „wy-
powiedzią” Sądu, która powinna podlegać kontroli weryfikacyjnej przez Sąd Najwyż-
szy.
Patrząc na konstrukcję zaskarżalności postanowień sądu drugiej instancji do
Sądu Najwyższego, konstrukcję zbudowaną w art. 3941
§ 2 k.p.c., należy zwrócić
uwagę na jej fundament określony w zdaniu pierwszym tego przepisu. Jest nim za-
sada, że w sprawach, w których przysługuje skarga kasacyjna, stronie przysługuje
zażalenie na postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępowanie w spra-
wie. Natomiast to, co jest w zdaniu drugim art. 3941
§ 2 k.p.c. jest wyjątkiem od za-
sady, który powinien być - w analizach interpretacyjnych - rozpatrywany z uwzględ-
nieniem wymaganej ostrożności, ażeby nie uszczuplić znaczenia zasady bez wystar-
czających do tego racji. Jak już to wyżej powiedziano powodem odstępstwa od zasa-
dy jest to, że postanowienie sądu drugiej instancji jest formą instancyjnej kontroli po-
stanowienia sądu pierwszej instancji. W takim bowiem wypadku nie zachodzi potrze-
ba angażowania Sądu Najwyższego do weryfikacji postanowienia już poddanego
właściwej kontroli instancyjnej. Racje te nie dotyczą przypadku - takiego jak w spra-
wie rozpoznawanej - postanowienia Sądu drugiej instancji odrzucającego zażalenie z
powodu niewniesienia wymaganej opłaty (por. także podobne stanowisko Sądu Naj-
wyższego wyrażone w uzasadnieniach postanowienia z dnia 24 kwietnia 2007 r., I
BP 16/07, OSNP 2008 nr 11-12, poz. 168 oraz postanowienia z dnia 6 czerwca 2007
r. II CZ 27/07 - LEX nr 3476311).
Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy postanowił stosownie do art. 39815
§ 1
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
========================================