Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 16 GRUDNIA 2008 R.
SNO 91/08
Przewodniczący: sędzia SN Jerzy Steckiewicz.
Sędziowie SN: Stanisław Dąbrowski, Mirosław Bączyk (sprawozdawca).
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y bez udziału Zastępcy
Rzecznika Dyscyplinarnego, z udziałem protokolanta w sprawie sędziego Sądu
Okręgowego po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2008 r. zażalenia sędziego na uchwałę
Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w B. z dnia 28 lipca 2008 r., sygn. akt
(...), w przedmiocie zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej
u c h w a l i ł :
1. u t r z y m a ć w m o c y zaskarżoną u c h w a ł ę ;
2. kosztami postępowania dyscyplinarnego obciążyć Skarb Państwa.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uchwałą z dnia 28 lipca 2008 r. zezwolił na
pociągnięcie sędziego Sądu Okręgowego do odpowiedzialności karnej sądowej za to,
że w dniu 24 grudnia 2007 r. w A. kierował on samochodem osobowym marki „Honda
Civic” nr rej. (...) w stanie nietrzeźwości, tj. za czyn z art. 178a § 1 k.k. Na mocy art.
129 § 2 i 3 u.s.p. zawieszono obwinionego w czynnościach służbowych i obniżono mu
wynagrodzenie o 25 %, poczynając od dnia 30 sierpnia 2008 r.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny ustalił, że w dniu 24 grudnia 2007 r. około
godziny 1750
, obwiniony – kierując samochodem osobowym – nie zatrzymał się na
czerwonym świetle, bezpośrednio wjechał na skrzyżowanie i uderzył w lewą przednią
część samochodu osobowego, którym kierowała inna osoba (pokrzywdzony).
Obwiniony wjechał na skrzyżowanie z prędkością około 30 km/h. W wyniku
zderzenia niewielkiemu uszkodzeniu uległy dwa samochody, pokrzywdzony uzyskał
odszkodowanie ubezpieczeniowe i używa obecnie samochodu po naprawie.
Obwiniony i pokrzywdzony nie doznali obrażeń ciała. Pokrzywdzony i przybyły na
miejsce kolizji drogowej świadek P. C. poczuli woń alkoholu z ust obwinionego.
Wobec wezwanych przez pokrzywdzonego dwóch policjantów obwiniony
odmówił poddania się badaniom zawartości alkoholu w organizmie i wyjaśnił, że jest
sędzią Sądu Okręgowego. Poddał się takim badaniom dopiero po rozmowie
telefonicznej z Prezesem tego Sądu. Alkomat (A 2.0 nr 233/94), mający ważne
świadectwo legalizacji, wykazał u obwinionego o godz. 1937
w wydychanym
2
powietrzu wynik 0,30 mg/l alkoholu. Dokonany o godz. 1951
pomiar drugi ujawnił
wynik 0,32 mg/l. Pokrzywdzony był trzeźwy.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny przyjął, że wspomniane wyniki badań
wskazują na to, że obwiniony, kierując samochodem osobowym, był w stanie
nietrzeźwości w rozumieniu art. 115 § 16 k.k. Obwiniony kwestionował prowadzenie
pojazdu w stanie nietrzeźwości, przyznał natomiast, że wcześniej spożył jedną puszkę
piwa „Heinnekeen” o poj. 0,5 l; po wypiciu piwa czuł się dobrze, a uzyskany wynik
jest nieadekwatny do wypitej przez niego ilości alkoholu.
Według obwinionego, opinia Instytutu Ekspertyz Sądowych, z której wynika stan
nietrzeźwości obwinionego kierującego pojazdem, jest niepełna, niejasna i
teoretyczna, ponieważ pominięto w niej tzw. fazę wchłaniania alkoholu, przyjmując
dla obwinionego wariant najbardziej niekorzystny. Nie kwestionował wyników
wykazywanych przez alkomat, gdyż wydawały mu się one prawdopodobne; nie
domagał się także badania krwi na zawartość alkoholu.
W ocenie Sądu, wyjaśnienia obwinionego kwestionujące kierowanie
samochodem w stanie nietrzeźwości, nie znalazły potwierdzenia w świetle zebranych
dowodów. Okazały się bowiem sprzeczne z wynikami użycia alkomatu, opinią
Instytutu Ekspertyz Sądowych, z zeznaniami kilku bezpośrednich świadków kolizji
drogowej, którzy czuli woń alkoholu z ust obwinionego. Faktu spożycia alkoholu nie
kwestionował też sam obwiniony, twierdził jedynie, że wynik badania na zawartość
alkoholu w jego organizmie był nieadekwatny do wypitej przez niego ilości piwa.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny stwierdził, że o ilości spożytego przez
obwinionego alkoholu świadczą wyniki pomiaru przy użyciu alkomatu i opinia
Instytutu Ekspertyz Sądowych. Uzasadniają one wniosek, że obwiniony kierował
pojazdem w stanie nietrzeźwości (art. 115 § 16 k.k.). Urządzenie pomiarowe miało
legalizację i było sprawne. Ustosunkowując się do zarzutu obwinionego, że opinia
biegłej była nierzetelna, niepełna i niejasna, wniosku obwinionego o konieczności
przeprowadzenia ekspertyzy uzupełniającej, Sąd Dyscyplinarny nie uznał za
niezbędne skorzystania z takiej ekspertyzy. Według Sądu, biegła udzieliła
wyczerpującej odpowiedzi na postawione jej pytania.
Ostatecznie Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny przyjął, że zachodzi
dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez obwinionego przestępstwa z
art. 178 a § 1 k.k., ponieważ zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje na
wysoki stopień uprawdopodobnienia czynu. Istniały zatem wystarczające podstawy do
przyjęcia, że obwiniony w dniu 24 grudnia 2007 r. w A. kierował samochodem
osobowym w stanie nietrzeźwości i tym samym dopuścił się czynu określonego w art.
178 a § 1 k.k.
W zażaleniu obwinionego sędziego podnoszono zarzuty obrazy przepisów
postępowania karnego, mające mieć wpływ na treść przyjętej uchwały, tj. art. 2 § 2
3
k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 6 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p., art. 80 § 2
u.s.p., art. 201 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 i 2 k.p.k. i w zw. z art. 128 u.s.p. oraz art.
111 u.s.p. w zw. z art. 110 § 4 u.s.p. Na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 128
u.s.p. obwiniony sędzia wnosił o zmianę zaskarżonej uchwały przez nieuwzględnienie
wniosku prokuratora o zezwolenie na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej
wobec braku dostatecznego uzasadnienia podejrzenia popełnienia przez obwinionego
przestępstwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej uchwały i przekazanie sprawy
Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Według obwinionego, z treści protokołu losowania składu sędziów do
rozpoznania niniejszej sprawy dyscyplinarnej z dnia 11 lipca 2008 r. wynika, że
losowaniem nie objęto – wbrew regulacji ustawowej – szerszego kręgu osób.
Stosownie do art. 111 § 4 u.s.p., skład sądu dyscyplinarnego wyznacza się w drodze
losowania z listy wszystkich sędziów danego sądu z wyjątkiem prezesa sądu,
wiceprezesów sądów oraz rzecznika dyscyplinarnego. Nie można podzielić sugestii
obwinionego, że treść protokołu losowania sędziów, sporządzonego w dniu 11 lipca
2008 r., wskazuje na to, że losowaniem nie objęto wszystkich sędziów sądu poza
sędziami, którzy ex lege nie mogą być objęci losowaniem. Użyta w tym protokole
formuła – „z wyłączeniem sędziów wylosowanych w pięciu ostatnich losowaniach”
[k. 6 – 8 akt ASDo (...)] nie może świadczyć o tym, że ogólnym losowaniem nie
objęto wszystkich sędziów Sądu Apelacyjnego w B. Obrazuje ona tylko sam sposób
(procedurę) przebiegu losowania. W protokole z dnia 11 lipca 2008 r. zamieszczono
ponadto pełną listę sędziów biorących udział w losowaniu [k. 7 akt ASDo (...)]. Nie
sposób zatem podzielić zarzutu obwinionego, że omawiane losowanie odbyło się
wbrew regule przewidzianej w art. 111 § 4 u.s.p.
W toku posiedzenia Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w dniu 28
listopada 2008 r. obwiniony złożył wniosek o przesłuchanie biegłej C. Ś. w celu
uzupełnienia opinii ustnej w zakresie, w jakim nie wypowiedziała się ona na piśmie.
Sąd Dyscyplinarny postanowił nie uwzględniać tego wniosku, bowiem – jak stwierdził
– „na obecnym etapie postępowania dyscyplinarnego opinia biegłej jest jasna, pełna i
nie zachodzi konieczność jej uzupełnienia” [k. 47 akt ASDo (...)]. W zażaleniu
obwiniony formułuje zarzut naruszenia przez Sąd Dyscyplinarny art. 201 k.p.k. w zw.
z art. 170 § 1 i § 2 k.p.k. i w zw. z art. 128 u.s.p. i podnosi, że nieuwzględnienie jego
wniosku dowodowego nastąpiło „z powołaniem się na nieistniejącą dla takiego
rozstrzygnięcia podstawę prawną”.
Istotnie Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny wskazał niewłaściwą podstawę
prawną nieuwzględnienia wspomnianego wniosku dowodowego obwinionego, skoro
powołał się na przepis art. 193 § 1 k.p.k., określający sytuację, w której możliwe
4
byłoby zasięgnięcie opinii biegłego lub biegłych. Zwrócić należy uwagę na to, że
zamieszczona w protokole posiedzenia z dnia 28 lipca 2008 r. motywacja
nieuwzględnienia wniosku dowodowego obwinionego odpowiada jednak
przewidzianej w art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. podstawie oddalenia wniosku o
przeprowadzeniu dowodu w postępowaniu karnym. W przepisie tym stwierdzono
bowiem, że oddala się wniosek dowodowy wówczas, jeżeli wniosek taki w sposób
oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania. Podobna myśl wynika także
pośrednio z uzasadnienia zaskarżonej uchwały, w którym Sąd Dyscyplinarny „nie
uznał za konieczne przeprowadzenie uzupełniającej opinii zgodnie z wnioskiem
obwinionego” (s. 4 uzasadnienia uchwały). Zarzut naruszenia art. 170 § 1 i § 2 k.p.k.
w zw. z art. 128 u.s.p. należało zatem uznać za bezpodstawny.
Eksponując zarzuty naruszenia przepisów Kodeksu postępowania karnego,
dotyczących reguł prowadzenia postępowania dowodowego (zarzuty ujęte pod pkt. a
zażalenia), obwiniony stara się wykazać, że obiektywnie niewystarczający materiał
dowodowy, jakim dysponował Sąd Dyscyplinarny, nie tworzył dostatecznych podstaw
do przyjęcia popełnienia przez niego przestępstwa określonego w art. 178 a § 1 k.k. W
związku z tym obwiniony starał się wskazywać na niepełną sprawność urządzenia
pomiarowego (w każdym razie – zbyt wąski zakres kontroli technicznej tego
urządzenia, ujawnionej w treści świadectwa legalizacji) oraz niezbadanie przez Sąd
warunków użytkowania urządzenia. Z dłuższych wywodów obwinionego wynika
ogólna sugestia braku dostatecznych podstaw do przyjęcia stanu nietrzeźwości
obwinionego w rozumieniu art. 115 § 16 k.k. w czasie prowadzenia samochodu i
kolizji drogowej.
Zgodnie z art. 80 § 2a u.s.p., sąd dyscyplinarny wydaje uchwałę zezwalającą na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej, jeżeli zachodzi dostatecznie
uzasadnione podejrzenie popełnienia przez niego przestępstwa. Przepis ten wytycza
jednocześnie cel i zasięg prowadzonego postępowania dowodowego przed sądem
dyscyplinarnym, na co trafnie zwrócono uwagę w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały.
W oparciu o zebrany materiał dowodowy sąd dyscyplinarny ma tylko stwierdzić, czy
zachodzi dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia określonego przestępstwa
przez obwinionego sędziego.
W ocenie Sądu Najwyższego, Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny dysponował
jednak wystarczającym materiałem dowodowym dla przyjęcia stanowiska, że
obwiniony sędzia popełnił przestępstwo przewidziane w art. 178a § 1 k.k. Obwiniony
potwierdził, że spożywał alkohol przed kolizją drogową (określał także rodzaj i czas
spożycia). Kilku świadków wyczuło woń alkoholu z ust obwinionego bezpośrednio po
kolizji. Dwukrotnie dokonane pomiary alkomatem po kolizji wskazywały na
przekroczenie poziomu stężenia alkoholu przewidzianego w art. 115 § 16 pkt 2 k.k.,
przy czym urządzenie pomiarowe miało odpowiednie, ważne świadectwo legalizacji
5
(k. 22 akt Ds 97/08). Sporządzone zostały odpowiednie opinie (podstawowa i
uzupełniająca) Instytutu Ekspertyz Sądowych (k. 38 i 48 – akt Ds 97/08).
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny uznał
zażalenie obwinionego sędziego za nieuzasadnione i utrzymał zaskarżoną uchwałę w
mocy.