Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 lutego 2009 r.
III PO 7/08
Decyzja Prokuratora Generalnego o przeniesieniu prokuratora w stan
spoczynku, gdy z powodu choroby lub utraty sił został uznany przez lekarza
orzecznika ZUS za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków prokuratora,
powinna co do zasady określać przejście w stan spoczynku z datą jej doręcze-
nia zainteresowanemu. Wyjątkowo przeniesienie prokuratora w stan spoczynku
może nastąpić wstecznie, z datą umożliwiającą zachowanie ciągłości świad-
czeń wynikających ze stosunku służbowego (wynagrodzenia za pracę i upo-
sażenia w stanie spoczynku).
Przewodniczący SSN Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Józef Iwulski (sprawoz-
dawca), Roman Kuczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lutego 2009 r. sprawy
z odwołania Tomasza K. od decyzji Prokuratora Generalnego z dnia 23 września
2008 r. [...] w przedmiocie przeniesienia w stan spoczynku z dniem 29 sierpnia 2008
r.
u c h y l i ł zaskarżoną decyzję w zakresie określenia daty przeniesienia od-
wołującego się w stan spoczynku i w tej części przekazał sprawę Prokuratorowi Ge-
neralnemu do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 23 września 2008 r. [...] Prokurator Generalny przeniósł z
dniem 29 sierpnia 2008 r. prokuratora Prokuratury Okręgowej w J.G. Tomasza K. w
stan spoczynku. W uzasadnieniu decyzji Prokurator Generalny podał, że na podsta-
wie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia 29 sierpnia 2008 r. Tomasza K.
uznano za trwale niezdolnego z powodu choroby do pełnienia obowiązków prokura-
tora.
2
W odwołaniu od tej decyzji prokurator Tomasz K. wniósł o jej zmianę w zakre-
sie określenia daty przeniesienia w stan spoczynku. Wywiódł, że decyzja Prokuratora
Generalnego miała charakter retroaktywny, bowiem ukształtowała jego status prawny
z datą wsteczną. Jednak z żadnego przepisu ustawy o prokuraturze ani Prawa o
ustroju sądów powszechnych nie wynika, by datą przeniesienia prokuratora w stan
spoczynku była data wydania przez lekarza orzecznika ZUS orzeczenia o niezdolno-
ści do pracy. Tymczasem wydanie przedmiotowej decyzji z mocą wsteczną nie było
dla odwołującego się korzystne, bowiem spowodowało skutek negatywny w postaci
utraty przez niego „normalnego" wynagrodzenia za wrzesień 2008 r. Powołując się
na to, że nie przebywał na zwolnieniu lekarskim przez okres dłuższy niż rok i że nie
utracił z tego tytułu prawa do wynagrodzenia, odwołujący się podniósł, iż zasady de-
mokratycznego państwa prawnego sprzeciwiają się wydaniu w jego przypadku uzna-
niowej decyzji retroaktywnej, mającej niewątpliwie charakter krzywdzący. Odwołujący
się dodał, że argumentem za dopuszczalnością retroaktywnego charakteru decyzji o
przeniesieniu w stan spoczynku prokuratora nie może być chęć wyeliminowania sytu-
acji polegających na tym, że niezdolny do pełnienia obowiązków prokurator wykonuje
jeszcze przez jakiś czas obowiązki zawodowe, skoro do dnia doręczenia decyzji nic
nie stoi na przeszkodzie, by do tego dnia prokurator wykonywał obowiązki służbowe.
Odwołujący się podkreślił także, że przebywał nieprzerwanie od 4 lipca 2008 r. na
zwolnieniu lekarskim, wobec czego nie istniała „groźba" pełnienia przez niego - po-
mimo niezdolności do pracy - obowiązków prokuratorskich. Przeniesienie go w stan
spoczynku z mocą wsteczną spowodowało natomiast „sytuację kuriozalną", gdyż we
wrześniu 2008 r., czyli w okresie, w którym - według treści decyzji - nie był czynny
zawodowo, uzyskał kolejne zwolnienie lekarskie, które przedłożył w prokuraturze.
Wskazując na powyższe wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji
poprzez określenie, że został przeniesiony w stan spoczynku „z datą wydania decy-
zji, tj. z dniem 23 września 2008 r.".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odwołanie jest uzasadnione, dlatego decyzja Prokuratora Generalnego w za-
skarżonej części podlegała uchyleniu, a sprawa przekazaniu do ponownego rozpo-
znania. Zgodnie z art. 62a ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze
(jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.) w związku z art. 73 § 2 ustawy z
3
dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070
ze zm.; dalej Prawo o u.s.p.), od decyzji Prokuratora Generalnego w sprawie prze-
niesienia prokuratora w stan spoczynku przysługuje odwołanie do Sądu Najwyższe-
go. Stosownie do art. 62a ust. 1 ustawy o prokuraturze w związku z art. 70 § 1 Prawa
o u.s.p., prokuratora przenosi się w stan spoczynku na jego wniosek albo na wniosek
właściwego prokuratora przełożonego, jeżeli z powodu choroby lub utraty sił uznany
został przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale nie-
zdolnego do pełnienia obowiązków prokuratora. W sprawie przeniesienia prokuratora
w stan spoczynku decyzję podejmuje Prokurator Generalny, na wniosek zaintereso-
wanego prokuratora, prokuratora nad nim przełożonego albo Prokuratora General-
nego (art. 62a ust. 1 ustawy o prokuraturze w związku z art. 73 § 1 Prawa o u.s.p.).
Podstawą przeniesienia prokuratora w stan spoczynku z powodu choroby jest
orzeczenie lekarza orzecznika ZUS. W rozpoznawanej sprawie skarżący został prze-
niesiony w stan spoczynku z datą wydania orzeczenia lekarskiego (29 sierpnia 2008
r.), lecz Prokurator Generalny wydał decyzję po upływie blisko jednego miesiąca od
daty tego orzeczenia (23 września 2008 r.), czyli przejście w stan spoczynku odwołu-
jącego się nastąpiło ze skutkiem wstecznym względem daty decyzji. W przypadku
skarżącego, określenie daty przeniesienia w stan spoczynku wcześniejszej niż data
wydania decyzji było niekorzystne, bowiem uposażenie w stanie spoczynku stanowi
75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, które skarżący pobie-
rałby w okresie nieobecności w pracy z powodu choroby, gdyż nie wyczerpał jeszcze
okresu roku określonego w art. 51 ust. 1 ustawy o prokuraturze. Nie budzi wątpliwo-
ści, że decyzja Prokuratora Generalnego przenosząca prokuratora w stan spoczynku
ma charakter konstytutywny (prawokształtujący), gdyż powoduje zmianę statusu
prawnego prokuratora ze stanu czynnego w stan spoczynku. Decyzja Prokuratora
Generalnego przenosząca prokuratora w stan spoczynku wywiera (podobnie, jak w
przypadku sędziego) podwójny skutek: po pierwsze pozbawia prokuratora możliwości
wykonywania prokuratorskich czynności zawodowych, do których upoważniają prze-
pisy o ustroju prokuratury, po drugie zaś kończy stosunek pracy łączący prokuratora
z jednostką organizacyjną prokuratury, w której pełni służbę. Z uwagi na ten drugi
skutek należy do decyzji Prokuratora Generalnego stosować odpowiednio zasady
dotyczące składania jednostronnych oświadczeń woli (por. uzasadnienie wyroku
Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2006 r., III PO 2/06, OSNP 2007 nr 11-12, poz.
178). Oznacza to, że skuteczność złożenia tego oświadczenia należy rozpatrywać z
4
uwzględnieniem art. 61 § 1 k.c., co prowadzi do wniosku, że przeniesienie prokura-
tora w stan spoczynku powinno nastąpić z chwilą, gdy zainteresowany uzyskał rze-
czywistą możliwość zapoznania się z treścią decyzji. Taka decyzja powinna więc za-
sadniczo wywierać skutek na przyszłość, bowiem dopiero z chwilą wydania i dorę-
czenia jej odpisu zainteresowanemu prokuratorowi (a nie z momentem wydania orze-
czenia lekarskiego) powstaje skutek prawny w postaci przejścia prokuratora w stan
spoczynku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2007 r., III KRS 6/06,
OSNP 2008 nr 3-4, poz. 52). Nie można wprawdzie wykluczyć, że niektóre decyzje
prawokształtujące w odniesieniu do prokuratorskich stosunków służbowych mogą
mieć skutek wsteczny, ale pogląd ten należy odnieść tylko do sytuacji wynikających z
prawa materialnego, a w szczególności do sytuacji, w których zastosowanie takiego
skutku odbędzie się z korzyścią dla zainteresowanego (por. wyrok Sądu Najwyższe-
go z dnia 14 lutego 2007 r., III KRS 7/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 86). Nie można
więc wyłączyć możliwości przeniesienia prokuratora w stan spoczynku (podobnie, jak
sędziego) z datą wsteczną w razie, gdy upłynął już roczny okres niepełnienia obo-
wiązków służbowych z powodu choroby lub okres przebywania na płatnym urlopie
dla poratowania zdrowia. W takiej sytuacji, wsteczne przeniesienie prokuratora w
stan spoczynku jest wynikiem zachowania ciągłości trwania stosunku służbowego
(przekształcenia stosunku służbowego obejmującego stosunek pracy w stosunek
służbowy istniejący w stanie spoczynku), co umożliwia prokuratorowi zachowanie
ciągłości świadczeń wynikających ze stosunku służbowego (wynagrodzenia za pracę
i uposażenia w stanie spoczynku). Inaczej rzecz ujmując, wyklucza to istnienie
okresu, w którym prokuratorowi nie będzie przysługiwało żadne z tych świadczeń,
mimo ciągłości trwania stosunku służbowego.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 73 § 2 Prawo o u.s.p. i art.
13 ust. 5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr
100, poz. 1082 ze zm.) w związku z art. 62a ust. 1 ustawy o prokuraturze orzekł jak w
sentencji wyroku.
========================================