Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 24 lutego 2009 r.
I BU 9/08
Sąd Najwyższy w trybie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia nie rozpoznaje ponownie sprawy, lecz ocenia, czy
objęte skargą orzeczenie jest niezgodne z przepisami, których naruszenie sta-
nowi podstawę skargi (art. 42410
k.p.c.).
Przewodniczący SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Beata Gudowska, Jolanta Strusińska-Żukowska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 lutego
2009 r. sprawy z odwołania Antoniego F. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Spo-
łecznych-Oddziałowi w O.W. o wysokość emerytury, na skutek skargi ubezpieczone-
go o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - wyroku Sądu
Apelacyjnego w Łodzi z dnia 13 kwietnia 2007 r. [...]
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Antoni F. wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku Sądu
Apelacyjnego w Łodzi z 13 kwietnia 2007 r., którym oddalono jego apelację od wy-
roku oddalającego jego odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziału w O.W. z 2 lutego 2006 r., którą odmówiono mu przeliczenia emerytury we-
dług zarobków z innego okresu, gdyż wskaźnik wysokości podstawy wymiaru był niż-
szy niż dotychczasowy. W sprawie tej ustalono, że skarżący ma emeryturę od 1
kwietnia 1991 r. obliczoną według zarobków z 12 miesięcy, z wskaźnikiem wysokości
podstawy wymiaru 151,30 %. W 2006 r. wystąpił o przeliczenie podstawy wymiaru
według zarobków z lat 1970-79. Był wówczas zatrudniony między innymi jako na-
czelnik gminy i jego wynagrodzenie było wolne od podatku od wynagrodzeń i potrą-
ceń na składkę emerytalną - zgodnie z § 17 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z
30 listopada 1972 r. w sprawie zakresu działania naczelnika gminy. W zaświadczeniu
2
o zarobkach z lat 1972-77 jego wynagrodzenia podano w kwotach „netto”. Wskaźnik
wysokości podstawy wymiaru był niższy i wyniósł 150,82 %, co zdecydowało o od-
daleniu odwołania od decyzji odmawiającej przeliczenia emerytury oraz apelacji
skarżącego przez Sądy pierwszej i drugiej instancji (art. 111 w związku z art. 15
ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS).
Skargę oparto na obu podstawach (art. 4244
k.p.c.) i zarzucono: 1. naruszenie
art. 111 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz § 1 i 2 rozporządzenia z 31
sierpnia 1972 r. w sprawie ustalania podstawy wymiaru emerytury lub renty pracow-
nikom otrzymującym wynagrodzenie zwolnione od podatku od wynagrodzeń na cele
emerytalne i rozporządzenia z 22 listopada 1990 r. w sprawie przygotowania do re-
waloryzacji emerytur i rent - przez przyjęcie za podstawę wymiaru emerytury kwoty
zarobków netto zamiast ustawowych kwot ryczałtowych; 2. naruszenie przepisów
postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik postępowania, a w szcze-
gólności art. 385 i art. 386 § 4 i 6 k.p.c.
W uzasadnieniu skarżący wskazał, że wyrok objęty skargą pomija, iż jego za-
robki netto należało przeliczyć na brutto „techniką” wskazaną w rozporządzeniu z 31
sierpnia 1972 r., co dałoby wskaźnik za lata 1970-79 164,01 %. Odmowa przelicze-
nia emerytury jest zatem niezgodna z prawem i zaniża jego emeryturę na kwotę nie
niższą niż 6.000 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawy skargi nie uzasadniają stwierdzenia, że zaskarżone orzeczenie jest
niezgodne z prawem. Sąd Najwyższy w trybie skargi o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia nie rozpoznaje ponownie merytorycznie sprawy,
gdyż było to przedmiotem sporu pomiędzy stronami sprawy pierwotnej, lecz ocenia,
czy objęte skargą orzeczenie jest niezgodne z przepisami, których naruszenie zarzu-
ca skarżący w podstawach skargi (art. 42410
k.p.c.). Zachodzi przy tym związanie
ustalonym stanem faktycznym leżącym u podstaw poprzedniej sprawy (art. 42412
k.p.c. w związku z art. 39813
§ 2 k.p.c.).
Zarzuty podstawy procesowej skargi są nieuprawnione z tej przyczyny, że
przepisy art. 385 i art. 386 § 4 i 6 k.p.c. nie zostały naruszone. Sąd Apelacyjny odda-
lił apelację i dlatego zastosował art. 385 k.p.c. Natomiast art. 386 § 4 k.p.c. dotyczy
nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej a nie drugiej instancji. Poza tym,
3
skoro zastosowano art. 385 k.p.c., to znaczy, że Sąd drugiej instancji rozpoznał
sprawę merytorycznie i nie zachodziły podstawy do stosowania art. 386 § 4 i 6 k.p.c.
Natomiast to czy błędnie zastosowano art. 385 k.p.c., gdyż apelacja według skarżą-
cego nie była bezzasadna, wymagałoby jej oceny z takiej pozycji jak dokonana przez
Sąd Apelacyjny w poprzedniej sprawie, co nie jest możliwe, gdyż jak zauważono w
trybie obecnej skargi nie rozpoznaje się ponownie sprawy (apelacji) merytorycznie.
Ta sama ocena odnosi się do zarzutu naruszenia art. 386 § 4 i 6 k.p.c., gdyż w tym
postępowaniu nie można stwierdzić, że w poprzednim postępowaniu Sąd pierwszej
instancja nie rozpoznała istoty sprawy.
Skargę wniesiono od orzeczenia Sądu drugiej instancji z twierdzeniem, że to
orzeczenie jest niezgodne z prawem i wyrządza skarżącemu szkodę (art. 4241
§ 1
k.p.c.). Chodzi więc o naruszenie prawa materialnego przez ten Sąd, a nie o stwier-
dzenie, że powinien on uchylić sprawę do ponownego rozpoznania. Orzeczenie na
podstawie art. 386 § 4 i 6 k.p.c. wykluczałoby obecną skargę.
Zarzucane naruszenia prawa materialnego nie uzasadniają stwierdzenia nie-
zgodności z nimi wyroku objętego skargą, gdyż skarżący wskazał na przepisy nie-
obowiązujące już w chwili wystąpienia z wnioskiem o przeliczenie podstawy wymiaru
emerytury w trybie art. 111 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
FUS. Otóż rozporządzenie Ministra Pracy, Płacy i Spraw Socjalnych z 31 sierpnia
1972 r. w sprawie ustalania podstawy wymiaru emerytury lub renty pracownikom
otrzymującym wynagrodzenie zwolnione od podatku od wynagrodzeń i składki na
cele emerytalne utraciło moc 1 maja 1977 r. (zob. § 4 rozporządzenia z 2 kwietnia
1977 r., Dz.U. Nr 11, poz. 48). Z kolei rozporządzenie Rady Ministrów z 22 listopada
1990 r. w sprawie przygotowania do rewaloryzacji emerytur i rent utraciło moc (wy-
gasło) 31 grudnia 1990 r. Skarżący w 2006 r. wystąpił o przeliczenie podstawy wy-
miaru emerytury i wówczas oba wskazane w skardze rozporządzenia już nie obowią-
zywały. Inaczej ujmując, Sąd Apelacyjny mógł stwierdzić, że przepisy rozporządzeń
nie miały zastosowania do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury skarżącego.
Natomiast przeciwne twierdzenie skarżącego w obecnej sprawie musiałoby wskazy-
wać regulację prawną, według której podane w podstawie skargi przepisy obu rozpo-
rządzeń miałyby nadal zastosowanie. Takiej regulacji w podstawie skargi skarżący
nie wskazał (art. 42410
k.p.c.). W konsekwencji nie może zasadnie twierdzić, że ob-
jęty skargą wyrok był niezgodny z prawem, gdyż podstawa wymiaru (zarobki na sta-
nowisku naczelnika) winny być obliczone z zastosowaniem reguł wynikających ze
4
wskazanych rozporządzeń z 31 sierpnia 1972 r. i z 22 listopada 1990 r. Skoro skarga
naruszenie art. 111 ustawy o emeryturach i rentach z FUS łączy z przepisami już
nieobowiązujacymi, to nie można stwierdzić, że objęty skargą wyrok jest niezgodny z
prawem. Skarżący pomija, że art. 111 ustawy o emeryturach i rentach odwołuje się
do art. 15 tej ustawy. Ten przepis stanowi aktualnie punkt wyjścia dla ustalenia pod-
stawy wymiaru świadczeń emerytalnych i ich przeliczania. Skarżący nie zarzuca na-
ruszenia tego przepisu. Podstawa wymiaru według art. 15 ustawy emerytalnej oparta
jest na regule, że podstawę wymiaru stanowi przeciętna podstawa wymiaru składek
na ubezpieczenia społeczne. Nie koreluje więc z założeniem skarżącego, gdyż we-
dług rozporządzenia z 30 listopada 1972 r. w sprawie zakresu działania naczelnika
gminy jego wynagrodzenie było wolne od podatku i potrąceń na składkę emerytalną.
Inaczej rzecz ujmują, brak jest aktualnie obowiązującego przepisu, a przynajmniej
skarżący go nie wskazuje (takiego jak w rozporządzeniu z 22 listopada 1990 r. w
sprawie przygotowania do rewaloryzacji emerytur i rent) według którego istniałby
obowiązek szczególnego „ubruttowienia” wynagrodzenia naczelnika.
W tej sprawie nie chodzi też o rozstrzygnięcie kwestii wysokości wynagrodze-
nia jako podstawy wymiaru emerytury, lecz tylko o to, że podstawa skargi nie wska-
zuje przepisów, z którymi objęty nią wyrok jest niezgodny.
Z tych motywów orzeczono jak w sentencji, stosownie do art. 42411
§ 1 k.p.c.
========================================