Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 25 lutego 2009 r.
II PK 185/08
Roszczenie pracownika o zaległe wynagrodzenie za pracę może być czę-
ściowo - stosownie do okoliczności - uznane za sprzeczne z zasadami współży-
cia społecznego (art. 8 k.p.), jeżeli strony pozostawały we wspólności konku-
benckiej a będący pracodawcą konkubent pokrywał koszty wspólnego pożycia
a także wydatki osobiste pracownika.
Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie: SN
Małgorzata Gersdorf, SA Maciej Pacuda.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 lutego
2009 r. sprawy z powództwa Marianny M. przeciwko Władysławowi S. o sprostowa-
nie świadectwa pracy, wynagrodzenie za pracę, premię regulaminową i zapłatę
ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy z dnia 27
marca 2008 r. [...]
o d d a l i ł skargę kasacyjną.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2008 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Lubinie w
sprawie z powództwa Marianny M. przeciwko Władysławowi S. o sprostowanie świa-
dectwa pracy, wynagrodzenie za pracę, premię regulaminową oraz zapłatę ekwiwa-
lentu za urlop wypoczynkowy, zasądził od pozwanego na rzecz powódki: w pkt I
kwotę 15.657,50 zł netto wraz z skapitalizowanymi odsetkami w kwocie 8.190, 50 zł
liczonymi za okres od dnia 2 lipca 2003 r. do dnia 18 października 2007 r. i dalej idą-
cymi odsetkami od odsetek od dnia 19 października 2007 r. do dnia zapłaty - tytułem
zaległego wynagrodzenia za pracę za okres od dnia 1 czerwca 2003 r. do dnia 31
maja 2006 r., w pkt II kwotę 2. 253 zł netto wraz ze skapitalizowanymi odsetkami w
kwocie 224,30 zł liczonymi za okres od dnia 7 grudnia 2006 r. do dnia 18 październi-
2
ka 2007 r. i dalej idącymi odsetkami od odsetek liczonymi od dnia 19 października
2007 r. do dnia zapłaty - tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczyn-
kowy za lata 2003, 2004 i 2005, w pkt III kwotę 13.353,75 zł wraz ze skapitalizowa-
nymi odsetkami w kwocie 6.549,70 zł liczonymi za okres od dnia 2 października 2003
r. do dnia 18 października 2007 r. i dalej idącymi odsetkami od odsetek liczonymi od
dnia 19 października 2007 r. do dnia zapłaty - tytułem premii regulaminowej za okres
od września 2003 r. do maja 2006 r.; dalej idące powództwo oddalił.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka świadczyła u pozwanego pracę na stano-
wisku księgowej i wykonywała wszystkie obowiązki wynikające z umowy o pracę.
Zgłoszone w pozwie roszczenia należało w zasadniczej części uwzględnić, gdyż
strona pozwana, pomimo kwestionowania twierdzeń powódki, że nie otrzymała ona
dochodzonych świadczeń, nie przedstawiła na tę okoliczność żadnych dowodów.
Pozwany nie przedłożył na żądanie Sądu akt osobowych powódki, list płac za sporny
okres ani też nie przedstawił wyliczenia należności dochodzonej pozwem na wypa-
dek jej zasadności. Pomimo kilkakrotnego zobowiązania pozwanego do złożenia
wniosków dowodowych na poparcie swoich twierdzeń pozwany ograniczył się jedy-
nie do wniosku o przesłuchanie swoich dzieci, które nie wnosiły nic do postępowania.
W konsekwencji Sąd Rejonowy, uznając twierdzenia powódki za przyznane
uwzględnił żądanie powódki co do zaległego wynagrodzenia, ekwiwalentu za niewy-
korzystany urlop wypoczynkowy oraz premii regulaminowej.
Wyrokiem z dnia 27 marca 2008 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Legnicy po rozpoznaniu apelacji pozwanego: I. zmienił zaskarżony
wyrok w punkcie I, II i III w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki
kwotę 15.000 zł netto z ustawowymi odsetkami od dnia 27 marca 2008 r. do dnia
zapłaty tytułem wynagrodzenia za pracę, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wy-
poczynkowy i skapitalizowanych odsetek za cały okres zatrudnienia powódki u po-
zwanego; oddalił powództwo w pozostałym zakresie; II. oddalił apelację w pozostałej
części.
Sąd drugiej instancji podzielił dokonane przez Sąd pierwszej instancji ustale-
nie, że za pracę świadczoną na rzecz pozwanego powódka nie otrzymywała wyna-
grodzenia ani nie wykorzystała przysługującego jej urlopu wypoczynkowego. Podzie-
lił także stanowisko Sądu pierwszej instancji w zakresie uznania za niedopuszczalne
- stosownie do art. 84 k.p. - zawarcie ugody ze zrzeczeniem się powódki wynagro-
dzenia ponad kwotę 11.000 zł. Sąd drugiej instancji podkreślił, że zakaz zrzeczenia
3
się prawa do wynagrodzenia przez pracownika jest bezwarunkowy, nie obejmuje
jednak zrzeczenia się prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia.
Odsetki za opóźnienie, nawet jeśli powstały „na bazie” wynagrodzenia za pracę,
mają bowiem odmienny od niego charakter prawny. W konsekwencji - Sąd drugiej
instancji stwierdził, że o ile za niedopuszczalną należało uznać zawartą między stro-
nami ugodę dotyczącą wynagrodzenia za pracę oraz ekwiwalentu za niewykorzysta-
ny urlop i premii regulaminowej, o tyle zrzeczenie się roszczenia dotyczącego odse-
tek za opóźnienie w zapłacie wskazanych należności było dopuszczalne i nie naru-
szało art. 84 k.p.
Zdaniem Sądu drugiej instancji Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo
uwzględnił żądania powódki uzasadniając to tym, że pozwany kwestionując twier-
dzenia powódki nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych, przez co twierdzenia
powódki należało przyjąć za przyznane. Według Sądu drugiej instancji w sytuacji,
gdy strona nie wypowie się co do faktów przytoczonych przez stronę przeciwną, sąd
nie może tylko z tej przyczyny uznać tych faktów za przyznane, ponieważ zastoso-
wanie przepisu art. 230 k.p.c. jest możliwe tylko wówczas, gdy sąd weźmie pod
uwagę wynik całej rozprawy. Oznacza to, że Sąd musi powziąć - na podstawie wyni-
ku całej rozprawy, czyli wszystkich okoliczności sprawy, całego materiału proceso-
wego - przekonanie, że strona nie zamierzała i nie zamierza zaprzeczyć istnieniu
faktów przytoczonych przez stronę przeciwną. W razie wątpliwości nie można stoso-
wać przepisu art. 230 k.p.c. Niewypowiedzenie się jednej strony co do twierdzeń
strony przeciwnej nie może samo przez się stanowić podstawy do uznania faktów za
przyznane. Sąd pierwszej instancji pominął okoliczność, że pomiędzy stronami to-
czyło się odrębne postępowanie sądowe przez Sądem Rejonowym w Lubinie [...],
które wskutek cofnięcia pozwu i zrzeczenia się roszczenia zostało prawomocnie
umorzone. W tym umorzonym postępowaniu dokonano zrzeczenia się roszczenia co
do kwoty ponad 11.000 zł objętej ugodą pozasądową. Biorąc pod uwagę to, że po-
wódka w umorzonym postępowaniu dochodziła odsetek za opóźnienie w kwocie
9.462,52 zł oraz kwoty 39.552,40 zł tytułem wynagrodzenia za pracę, Sąd drugiej
instancji przyjął, że powódka skutecznie zrzekła się jedynie roszczenia o zapłatę od-
setek. Skuteczność takiego zrzeczenia nie może być zakwestionowana na podstawie
art. 84 k.p. W pozostałym zakresie zrzeczenie jako sprzeczne z art. 84 k.p. jest nie-
ważne. Według Sądu drugiej instancji, Sąd pierwszej instancji nie miał podstawy do
zaakceptowania sposobu wyliczenia skapitalizowanych odsetek przedstawionego
4
przez powódkę, co doprowadziło do ich znacznego zawyżenia w sposób sprzeczny z
art. 481 k.c.
Rozpoznając roszczenie o wynagrodzenie za pracę Sąd drugiej instancji wziął
pod uwagę okoliczności w jakich powódka świadczyła pracę na rzecz pozwanego.
Chociaż nie otrzymywała umówionego wynagrodzenia, to odprowadzała od niego
należne składki na ubezpieczenie oraz zaliczki na podatek dochodowy. Świadczenia
te finansował pozwany. Powódka korzystała także z pomocy finansowej pozwanego.
W miejscu świadczenia pracy prowadziła własną działalność gospodarczą korzysta-
jąc z infrastruktury biurowej pozwanego, minimalizując przez to koszty jakie ponio-
słaby, gdyby taką działalność prowadziła w innym miejscu. Powyższe okoliczności,
według Sądu drugiej instancji, powinny mieć znaczenie przy ustaleniu wysokości na-
leżnych powódce świadczeń, gdyż pozwalały jej na minimalizowanie kosztów zwią-
zanych z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej oraz dokonywanie
oszczędności związanych z zaspokajaniem potrzeb dotyczących życia codziennego.
Powódka nie partycypowała w kosztach prowadzenia wspólnego z pozwanym go-
spodarstwa domowego, w tym kosztów wspólnych wyjazdów. Brak finansowego za-
angażowania powódki we wskazane wyżej sprawy przy pełnym finansowaniu wymie-
nionych wydatków w całości przez pozwanego powinien być traktowany jako sposób
finansowania przez pozwanego świadczenia przez powódkę u niego pracy. Gdyby
bowiem powódka sama dokonywała wspomnianych wydatków oraz poniosła koszty
związane z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej, to należne jej wyna-
grodzenie uległoby odpowiedniemu uszczupleniu i nie dysponowałaby pełną kwotą
stanowiącą sumę osiągniętych u niego zarobków. W świetle tych okoliczności żąda-
nie powódki zasądzenia całego wynagrodzenia Sąd uznał za nadużycie prawa (art. 8
k.p.). Przy ocenie zasadności roszczenia powódki Sąd drugiej instancji wziął także
pod uwagę brak dokumentacji koniecznej dla szczegółowego wyliczenia dłużnych
kwot oraz brak materiału dowodowego umożliwiającego ustalenie w sposób ścisły
wysokości kwot, jakie pozwany przeznaczał na finansowanie prowadzonego wspól-
nie z powódką gospodarstwa domowego. W oparciu o zebrany w sprawie materiał
dowodowy nie jest też możliwe dokładne określenie tego ile powódka oszczędziła w
związku z tym, że prowadziła własną działalność gospodarczą w biurze pozwanego.
W konsekwencji Sąd drugiej instancji zastosował art. 322 k.p.c. i zasądził od
pozwanego na rzecz powódki kwotę 15.000 zł tytułem wszystkich dochodzonych
przez nią świadczeń wraz z odsetkami liczonymi od dnia 27 marca 2008 r. Zasądzo-
5
na kwota, łącznie z otrzymaną - w wyniku wykonania przez pozwanego pozasądowej
ugody - kwotą 11.500 zł, stanowi górną granicę oszczędności, jakie powódka mogła
poczynić w okresie objętym pozwem po zaspokojeniu swoich potrzeb bytowych. Za
podstawę rozstrzygnięcia w zakresie określenia należności powódki Sąd drugiej in-
stancji przyjął art. 322 k.p.c.
Powyższy wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyła powódka w jego części odda-
lającej powództwo ponad kwotę 15.000 zł tytułem wynagrodzenia za pracę, ekwiwa-
lentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, skapitalizowanych odsetek za cały
okres zatrudnienia, odsetek dalej idących oraz tytułem premii regulaminowej. Skar-
żąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej
instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i
oddalenie apelacji pozwanego od wyroku Sądu pierwszej instancji w całości oraz o
zasądzenie w obydwu przypadkach od pozwanego na rzecz powódki kosztów postę-
powania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm prze-
pisanych.
Skarga kasacyjna ma dwie podstawy. W ramach podstawy naruszenia przepi-
sów prawa materialnego skarga zarzuca: a) błędne zastosowanie art. 8 k.p. w
związku z art. 84 k.p. w związku z art. 171 § 1 k.p., przez zmniejszenie należnych
powódce świadczeń w postaci wynagrodzenia za pracę (w tym premii regulamino-
wej) oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, pomimo że są to świadczenia, któ-
rych pracownik nie może się zrzec, a ponadto brak jest jakichkolwiek przesłanek do
oceny żądań powódki jako czynienia ze swego prawa użytku sprzecznego z zasa-
dami współżycia społecznego; b) błędną wykładnię art. 84 k.p. w związku z art. 481
k.c. oraz art. 482 k.c. i przyjęcie, że roszczenie o odsetki jest roszczeniem odmien-
nym od roszczenia o wynagrodzenie za pracę; c) błędną wykładnię art. 58 § 1 i § 3
k.c., przez przyjęcie, że ugoda sprzeczna z art. 84 k.p. zachowuje swoją moc w sto-
sunku do innych roszczeń, pomimo braku w ugodzie postanowień, które zachowa-
łyby moc prawną; d) art. 65 k.c. w związku z art. 58 § 3 k.c., przez przyjęcie, że w
ugodzie, którą strony zawarły w dniu 23 sierpnia 2006 r., powódka zrzekłaby się sa-
mych odsetek od dochodzonych roszczeń pracowniczych bez powiązania ich z wy-
nagrodzeniem, premią regulaminową i ekwiwalentem za niewykorzystany urlop,
pomimo że Sądy obu instancji nie poczyniły żadnych ustaleń co do zgodnego zamia-
ru stron i celu umowy, a także że strony zawarłyby tę ugodę, gdyby nie zawierała ona
postanowień odnośnie zrzeczenia się roszczeń o wynagrodzenie za pracę.
6
W ramach podstawy mającego istotny wpływ na wynik sprawy naruszenia
przepisów postępowania skarga zarzuca naruszenie: 1) art. 203 k.p.c., przez przyję-
cie, że jeżeli dochodzi do cofnięcia pozwu po rozpoczęciu rozprawy, to jest to auto-
matycznie powiązane ze zrzeczeniem się roszczeń. Według skarżącej z brzmienia
tego przepisu wynika, że konieczne jest złożenie stosownego oświadczenia, a takie-
go powódka nie złożyła; 2) art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c., przez
niewskazanie w uzasadnieniu wyroku, dlaczego zmieniając wyrok Sądu pierwszej
instancji Sąd drugiej instancji oddalił w całości powództwo w zakresie premii regula-
minowej, a w pozostałym zakresie jedynie zmniejszył zasądzoną kwotę na postawie
art. 8 k.p. i „art. 203 k.c.”, a także przez sprzeczność między częścią dyspozytywną
wyroku, a jego uzasadnieniem w zakresie odsetek; 3) art. 299 k.p.c., przez niezarzą-
dzenie przez Sąd drugiej instancji dowodu z uzupełniającego przesłuchania stron co
do ustalenia zgodnego zamiaru stron i celu ugody pozasądowej, jaką strony zawarły
w dniu 23 sierpnia 2006 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Koncentrując uwagę na zasadniczych elementach podstaw zaskarżonego wy-
roku, szczegółowo przedstawionych w uzasadnieniu tego wyroku, dostrzec można
dwie główne przesłanki, którymi kierował się Sąd drugiej instancji. Pierwsza, najogól-
niej ją ujmując, polega na wyciągnięciu określonych konsekwencji z sytuacji faktycz-
nej pomiędzy powódką i pozwanym, sytuacji złożonej na którą składał się stosunek
pracy między bliskimi osobami pozostającymi we wspólnocie, wyrażającej się wspól-
nym zamieszkaniem, gospodarstwem domowym i wyjazdami na wypoczynek. Po
ustaleniu, że powódka nie otrzymywała umówionego wynagrodzenia (co należy ro-
zumieć jako fakt niewypłacania powódce pieniędzy) Sąd drugiej instancji uznał, że jej
roszczenie o zapłatę całego wynagrodzenia (także określonych świadczeń ze sto-
sunku pracy oraz odsetek za opóźnienie w ich zapłacie) podlega określonemu zmiar-
kowaniu (zmniejszeniu) ze względu na ustalony fakt pokrywania przez pozwanego
wydatków związanych ze stosunkiem pracy (składek na ubezpieczenie społeczne i
zaliczki na podatek dochodowy) oraz związanych ze wspólnym pożyciem, a także
udostępnieniem powódce biura na prowadzenie przez nią jej własnej, odrębnej od
zatrudnienia u pozwanego, działalności gospodarczej.
7
Druga z zasadniczych przesłanek zaskarżonego wyroku dotyczy ustalenia, że
ścisłe udowodnienie wysokości żądania było niemożliwe, a w szczególności, pomija-
jąc kwotę wypłaconą powódce w ramach ugody pozasądowej, niemożliwe było za-
równo „wyliczenie dłużnych kwot”, jak i dokładne oszacowanie uzyskiwanych przez
powódkę od pozwanego świadczeń. Te trudności wyjaśnienia w sprawie tego co się
powódce należało z uwzględnieniem świadczeń otrzymywanych, Sąd drugiej instan-
cji rozwiązał przez zastosowanie art. 322 k.p.c., to jest zasądził „odpowiednią sumę
według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy”. Do tych
rozważonych w trybie art. 322 k.p.c. okoliczności należało także ustalenie, że zasą-
dzona kwota łącznie z otrzymaną już przez powódkę kwotą 11.500 zł, „stanowić mają
górną granicę oszczędności jakie powódka mogła poczynić w okresie objętym po-
zwem po zaspokojeniu swoich potrzeb bytowych”. Ta ostatnia okoliczność stanowi
jak gdyby klamrę oceny dokonanej na podstawie art. 322 k.p.c., bo - według Sądu
drugiej instancji - oszacowana przez Sąd wielkość owych „zaoszczędzeń” powódki,
stanowi różnicę pomiędzy tym co się powódce należało z tytułu zatrudnienia, a tym,
co otrzymywała i co podlegało uwzględnieniu, zakreślając granicę zasadności jej żą-
dania.
Skarga kasacyjna powódki nie podważa powyższych podstaw rozstrzygnięcia
sprawy przez Sąd drugiej instancji, przy czym co do zastosowania art. 322 k.p.c. nie
przedstawia zarzutu. Wobec niekwestionowania w skardze prawidłowości zastoso-
wania art. 322 k.p.c. stwierdzić należy, że nie podlegały rozpatrzeniu w postępowa-
niu kasacyjnym (por. art. 39813
§ 1 i § 2 k.p.c.) wskazane w uzasadnieniu zaskarżo-
nego wyroku przesłanki zastosowania tego przepisu, że udowodnienie wysokości
żądania jest niemożliwe (nader utrudnione) i że zasądzona suma stanowi wynik na-
leżącego stosownie do tego przepisu - prawa Sądu dokonania oceny opartej na
rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy; prawidłowości tej oceny nie zakwestio-
nowano.
Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że przyjęte przez Sąd drugiej
instancji założenie co do bezpodstawności domagania się przez powódkę całego
wynagrodzenia za pracę, ekwiwalentu za urlop i premii, stanowi konsekwencję
oceny, iż ustalone świadczenia, które powódka otrzymywała w ramach „związku z
pozwanym”, powinny być traktowane „jako sposób finansowania przez pozwanego
świadczenia przez powódkę u niego pracy”. Sąd drugiej instancji uznał jednocześnie,
że całą tę sytuację należy ocenić w świetle art. 8 k.p., że powódka - korzystając „w
8
związku z pozwanym” z określonych świadczeń mających charakter podobny do
częściowego zaspakajania zobowiązania z tytułu zatrudnienia - nadużywa prawa w
rozumieniu art. 8 k.p., domagając się mimo to całości wszystkich należności z tytułu
zatrudnienia.
Powyższa ocena prawna może nie wydawać się w pełni konsekwentna. Czę-
ściowe „sfinansowanie” stanowiłoby wystarczającą podstawę do ustalenia bezpod-
stawności domagania się wynagrodzenia już zaspokojonego. W związku z tym na-
leży podkreślić, że Sąd dlatego powołał się na klauzulę nadużycia prawa z art. 8 k.p.,
iż - według jego ustaleń i oceny - sytuację ponoszenia przez pozwanego kosztów
wspólnego pożycia i ponadto określonych kosztów działalności gospodarczej powód-
ki nie można wprost określić jako wypełnienia obowiązku pracodawcy. Jednakże
świadczenia na rzecz powoda spełniały analogiczną funkcję, były jakąś pośrednią
formą współuczestniczenia przez powódkę w kosztach wspólnego pożycia. To wła-
śnie ze względu na tło wspólnego pożycia stron z przyjęciem przez obie strony zasa-
dy pokrywania kosztów przez pozwanego, wyprowadzona została przez Sąd oma-
wiana konstrukcja nadużycia prawa. Przeciwko tak rozumianej ocenie prawnej za-
skarżonego wyroku skarga kasacyjna nie wywiodła przekonujących zarzutów. Skar-
żący w ramach zarzutów materialno - prawnych nie może kwestionować ustaleń
faktycznych zaskarżonego wyroku o „finansowych” podstawach związku stron i isto-
cie tego związku. Niedopuszczalna jest zatem argumentacja zarzutu naruszenia art.
8 k.p. (w związku z art. 84 i art. 171 § 1 k.p.) opierająca się na twierdzeniach faktycz-
nych sprzecznych z ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego
wyroku (por. art. 39813
§ 2 k.p.c.). Nie podlegały rozpatrzeniu w postępowaniu kasa-
cyjnym nowe twierdzenia faktyczne dotyczące utrzymywania się przez powódkę z
własnej działalności i dotyczące wskazanego w skardze stylu pożycia stron, łącznie z
tym, że „powódka to co otrzymywała od powoda nieodpłatnie rekompensowała mu
wzajemnymi nieodpłatnymi świadczeniami”. Jeżeli nie podlegają uwzględnieniu oko-
liczności faktyczne, które nie zostały w sprawie ustalone, a badaniu Sądu Najwyż-
szego podlega zastosowanie art. 8 k.p. do sytuacji faktycznej stanowiącej podstawę
rozstrzygnięcia, to ocena wyroku nie budzi zastrzeżeń. Sprzeczność żądania powód-
ki z zasadami współżycia społecznego odnosi się do tej części jej żądania o wypłatę
wynagrodzenia, które zostało przez nią jakby „skonsumowane” w ramach pożycia,
określonego przez skarżącego związkiem konkubenckim. Zakwestionowana ocena,
wbrew temu jak ją przedstawia skarżący, stanowi przekonujący wynik dążenia Sądu,
9
ażeby zastosować zasady współżycia społecznego do związku konkubenckiego, w
znaczeniu tych zasad możliwie podobnym do relacji małżeńskich.
Bezzasadnie w skardze kasacyjnej kwestionuje się przypisanym przez Sąd
drugiej instancji skutkom zawartej umowy pozasądowej, z powołaniem się na którą
powódka skutecznie prawnie zrzekła się - w innej sprawie - roszczeń z tytułu odse-
tek. Nie ma racji skarżąca, że z art. 84 k.p. wynika zakaz zrzeczenia się roszczenia o
odsetki. Odsetki, chociaż dotyczą niewypłaconego w terminie wynagrodzenia za
pracę mają odmienny od niego charakter; stanowiąc rodzaj zryczałtowanego od-
szkodowania - nie mają żadnego elementu charakteryzującego wynagrodzenie za
pracę. Kwestia ta nie budzi wątpliwości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20
czerwca 2006 r., II PK 317/05, OSNP 2007 nr 13-14, poz. 185), skoro ochronie wy-
nagrodzenia za pracę, oprócz wynagrodzenia za pracę w sensie ścisłym, podlegają
należności przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów prawa pracy w ro-
zumieniu art. 9 § 1 k.p. i spełniające funkcje podobne wynagrodzeniu za pracę.
Ze względu na przepisy chroniące wynagrodzenie za pracę Sąd uznał bezsku-
teczność ugody stron w zakresie zrzeczenia się wynagrodzenia za pracę i w tym
przedmiocie dokonał ustaleń z pominięciem zarówno tej ugody, jak i procesowego
znaczenia postępowania sądowego zakończonego umorzeniem postępowania na
skutek cofnięcia pozwu połączonego ze zrzeczeniem się roszczenia. Zarzuty prze-
ciwko tej ocenie zgłoszone w skardze kasacyjnej są bezzasadne także w płaszczyź-
nie wskazanego w skardze art. 58 § 1 i § 3 k.c., art. 65 k.c. oraz 203 k.p.c. Podziela-
jąc ocenę Sądu drugiej instancji - w związku z podniesioną w skardze argumentacją -
należy zauważyć, że w odrębnej sprawie sądowej (zakończonej wspomnianym wyżej
prawomocnym umorzeniem postępowania) powódka (reprezentowana przez facho-
wego pełnomocnika procesowego) zrzekła się roszczenia. Była więc - wbrew goło-
słownemu zarzutowi - wyraźna podstawa do odtworzenia oświadczenia woli powódki
w rozumieniu art. 65 i art. 58 § 3 k.p.c., oświadczenia woli obejmującego ugodę i
zrzeczenie się roszczenia z powodu spełnienia przez pozwanego określonego
świadczenia. Nie ma żadnej przesłanki, a w każdym razie skarga takiej nie powołuje,
z której można by wyprowadzić wniosek o tym, że powódka nie zrzekła się skutecz-
nie roszczeń odsetkowych, skoro została - co najmniej w ich zakresie - zaspokojona.
Jeżeli zostały te czynności prawne zakwestionowane przez Sąd w zakresie wyna-
grodzenia za pracę ze względu na ochronne co do tego znaczenie art. 84 k.p., to nie
zaistniały okoliczności, o których mowa w art. 58 § 3 k.c., z których wynikałoby, iż
10
bez tych postanowień dotkniętych nieważnością - czynności nie zostałyby dokonane.
Podkreślić należy, że chodzi tu o co najmniej dwie czynności prawne - ugodę sądo-
wą i zrzeczenie się roszczenia w sprawie między innymi o odsetki. Stwierdzić też
trzeba, że odnośnie do wskazanego w skardze art. 203 k.p.c. skarżący wyraża naj-
zupełniej zbytecznie uwagę, że po rozpoczęciu rozprawy cofnięcie pozwu bez ze-
zwolenia pozwanego wymaga zrzeczenia się roszczenia. Nie wiadomo dlaczego tak
odczytaną treść art. 203 k.p.c. przedstawiono jako zarzut przeciwko zaskarżonemu
wyrokowi, skoro w powołanej sprawie doszło właśnie do wyraźnego złożenia oświad-
czenia o zrzeczeniu się roszczenia.
Bezzasadne są także pozostałe zarzuty „procesowej” podstawy skargi kasa-
cyjnej. Zarzutu naruszenia art. 299 k.p.c. skarżąca nie uzasadniła adekwatną do
niego argumentacją, skoro nie wskazała przepisów procesowych, które zobowiązy-
wały Sąd drugiej instancji do przeprowadzenia z urzędu dowodu z uzupełniającego
przesłuchania stron, na okoliczności wskazane przez stronę dopiero w skardze.
Z kolei za naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. uważa skarżący to, że uzasadnienie
wyroku jest niezgodne z sentencją tego wyroku w zakresie oddalenia w całości rosz-
czenia z tytułu premii regulaminowej oraz w zakresie orzeczenia o odsetkach. O
pewnej niezgodności można by mówić wyłącznie w odniesieniu do roszczenia z ty-
tułu premii regulaminowej, które w pozwie było wyodrębnione obok roszczenia o wy-
nagrodzenie za pracę, natomiast w wyrażeniu z sentencji wyroku zostało ono po-
traktowane łącznie jako część „wynagrodzenia za pracę”. Nie jest to uchybienie
przepisu określającego „skład” uzasadnienia wyroku, ale raczej niedokładność jego
sentencji, której zarzucony przepis nie dotyczy. Natomiast bezzasadne jest zastrze-
żenie skarżącego co do tego, że skapitalizowane odsetki powinny być całkowicie
oddalone, a nie podlegać regule zmniejszenia należności powódki. W uzasadnieniu
wyroku wskazuje się bowiem na bezzasadność roszczenia o odsetki w zakresie, w
jakim objęte były przedmiotem postępowania w sprawie zakończonej postanowie-
niem o umorzeniu postępowania.
Z powyższych względów, wobec bezzasadności każdego z zarzutów obu pod-
staw skargi kasacyjnej Sąd Najwyższy orzekł w myśl art. 39814
k.p.c.
========================================