Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 438/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 maja 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A.B.
przeciwko „I.” Spółce z o.o.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 maja 2009 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 9 maja 2008 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 3 stycznia 2008 r. utrzymał w mocy
nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 25 lipca 2007 r., którym
zasądził od strony pozwanej I. Sp. z o.o. na rzecz powoda A.B. kwotę 153 720 zł z
odsetkami ustawowymi. Sąd ten ustalił, że strony w dniu 22 sierpnia 2006 r.
zawarły umowę, na podstawie której powód pełnił obowiązki inwestora zastępczego
podczas realizacji budynku mieszkalno-usługowego. Za wykonywanie tych
obowiązków powód miał pobierać wynagrodzenie w wysokości 14 000 zł netto
miesięcznie. Strona pozwana miała prawo wypowiedzieć umowę ze skutkiem
natychmiastowym w przypadku, gdyby powód wykonywał swoje obowiązki w
sposób nienależyty i nie zmienił sposobu ich wykonywania, pomimo dodatkowego
wezwania. Strona pozwana nie zapłaciła 9 faktur obejmujących wynagrodzenie
powoda za okres od września 2006 r. do maja 2007 r., pomimo ich podpisania bez
zastrzeżeń. Obejmowały one kwotę łącznie 153 720 zł. W początkowym okresie
powód współpracował z projektantem przy sporządzeniu projektu budowlanego i
uzyskaniu pozwolenia na budowę. Termin sporządzenia projektu budowlanego
uzgodniony przez projektanta i stronę pozwaną został przez projektanta
przekroczony o kilkanaście tygodni. Wniosek o pozwolenie na budowę został
złożony ostatecznie w kwietniu 2006 r., a pozwolenie na budowę zostało wydane
24 maja 2006 r. Powód doprowadził do wyłonienia wykonawcy przełożenia sieci
ciepłowniczej przebiegającej przez plac budowy, nadzorował prace w tym zakresie i
doprowadził do ich zakończenia. Na przełomie marca i kwietnia 2007 r. sporządził
zestawienie kosztów inwestycji, szacując ich wartość na ponad 7 mln zł. Wysłał
również do 12 wykonawców robót budowlanych zaproszenia do wzięcia udziału w
przetargu na generalne wykonawstwo inwestycji. Następnie prowadził negocjacje z
3 firmami, które złożyły oferty na kwoty ponad 9 mln zł. W okresie współpracy
strony pozwanej z powodem odbyło się 10 protokołowanych spotkań, a nadto
strony spotykały się w trybie roboczym. Po jej zakończeniu strona pozwana
zawarła umowę z nowym inwestorem zastępczym i w ciągu 2 miesięcy doszło do
wyłonienia wykonawcy inwestycji za kwotę 7 mln zł. Sąd Okręgowy uznał, że
powód w okresie obowiązywania umowy spełniał na rzecz strony pozwanej
3
czynności zastępstwa inwestycyjnego. Niezadowolenie strony pozwanej z wyników
pracy powoda nie mogło być podstawą do odmowy wypłaty uzgodnionego
wynagrodzenia, gdyż było ono uzależnione od wykonywania przez powoda
czynności przewidzianych umową, a nie od rezultatów pracy powoda.
Apelacja strony pozwanej została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego z
dnia 9 maja 2008 r., który podzielił ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i
jego ocenę prawną. Sąd Apelacyjny podkreślił, że strona pozwana nie wykazała
zasadności swojego zarzutu, że powód czynności przewidziane dla inwestora
zastępczego wykonywał bez dochowania należytej staranności. Uznał również, że
wbrew stanowisku strony pozwanej harmonogramu czynności z dnia 17 listopada
2007 r. sporządzonego przez powoda nie można traktować jako aneksu do umowy.
Dla osiągnięcia takiego skutku wymagane było zgodne wyrażenie woli przez obie
strony umowy z zachowaniem zastrzeżonej formy, co nie miało miejsca.
Skarga kasacyjna strony pozwanej została oparta o obie podstawy określone
w art. 3983
§ 1 k.p.c. Zarzucono w niej naruszenie art. 354 k.c. w zw. z art. 355 § 2
oraz art. 65§ 2 k.c. w wyniku ich błędnej wykładni oraz naruszenie art. 378 k.p.c.
przez „ uchylenie się od rzeczowego rozpoznania zarzutu pozwanej wskazującego
na niedochowanie przez powoda należytej staranności”. W oparciu o te podstawy
skargi kasacyjnej skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia art. 378 k.p.c. był nieuzasadniony. Sąd Apelacyjny wbrew
stanowisku skarżącego rozpoznał zawarte w apelacji zarzuty naruszenia art. 354
k.c., art. 355 § 2 k.c. i art.65 § 2 k.c. związane z twierdzeniem, że powód przy
wykonywaniu obowiązków inwestora zastępczego nie dołożył należytej staranności.
Wskazał zasadnie, że umowa łącząca strony nie uzależniała wynagrodzenia
powoda od osiągnięcia określonego rezultatu, odpowiednio do zakresu czynności
przewidzianych do zrealizowania przez powoda w umowie zawartej przez strony.
Powód wykonał część z tych czynności, a strona pozwana w ocenie Sądu
Apelacyjnego nie wykazała zasadności zarzutu, że działania powoda w tym
zakresie nie odpowiadały kryteriom należytej staranności. Podstawą tej oceny były
4
wyniki postępowania dowodowego, które stanowiły podstawę ustaleń faktycznych
dokonanych w sprawie. Nie dają one istotnie podstaw do przypisania powodowi
niestarannego działania. Dla dokonania takiej oceny nie było konieczne
skonstruowanie szczególnego wzorca należytej staranności inwestora zastępczego
i odwoływanie się do niego przy ocenie zachowania powoda. Wystarczające było
uwzględnienie ogólnych kryteriów należytej staranności (art. 355 k.c.) przy ocenie
poszczególnych czynności wykonanych przez powoda, składających się na zakres
jego obowiązków.
Oceniając staranność działania powoda nie można pominąć stwierdzenia, że
zakres przewidzianych dla niego zadań w ramach umowy o prowadzenie
zastępstwa inwestorskiego zakładał, że obejmie on cały etap zadania
inwestycyjnego, łącznie z końcowym odbiorem robót. Powód zrealizował jedynie
część przewidzianych dla niego prac z uwagi na rozwiązanie umowy jeszcze przed
wyłonieniem wykonawcy. Opóźnienie w stosunku do przewidzianego
harmonogramem tempa prac na tym etapie było zaś niewątpliwie wynikiem
przekroczenia terminu sporządzenia projektu budowlanego przez projektanta,
z którym umowę w tym zakresie zawarła strona pozwana. Bez projektu
budowlanego nie było między innymi możliwe uzyskanie pozwolenia na budowę
i sporządzenie kosztorysu robót. Ustalenia Sądu wskazują, że mimo ponaglania
projektanta do sfinalizowania prac projektowych przez powoda, uzgodniony termin
ich zakończenia został przekroczony o kilkanaście tygodni. W tych warunkach
opóźnienie w uzyskaniu pozwolenia na budowę i związane z tym opóźnienie
w wykonywaniu przez powoda innych czynności przewidzianych w umowie
łączącej strony nie świadczy o braku należytej staranności ze strony powoda.
Z tych względów nieuzasadnione były również zarzuty naruszenia prawa
materialnego - art. 354, 355 § 2 i 65 § 2 k.c. w wyniku ich błędnej wykładni co do
oceny zarzutu braku należytej staranności powoda. Dodatkowo wymaga zaś
podkreślenia, że Sąd Apelacyjny nie wyraził poglądu, że dla uznania, iż dłużnik
wykonuje zobowiązanie umowne należycie wystarczające jest stwierdzenie, że
podejmował on jakiekolwiek czynności mieszczące się w zakresie jego
obowiązków, bez potrzeby ich weryfikacji pod katem jego sumienności i rzetelności.
Na taką ocenę nie wskazuje bowiem odnoszące się do zarzutu apelacyjnego
5
stwierdzenie, że ocena Sądu pierwszej instancji w zakresie podstawy
przysługiwania powodowi wynagrodzenia, w związku z wykonywaniem przez niego
czynności objętych umową, odnosiła się do konkretnego przypadku i ustalonych
w sprawie okoliczności. Nie mógł zatem dokonać błędnej wykładni przywołanych
wyżej przepisów z przyczyny wskazanej przez skarżącego.
Z tych względów skarga kasacyjna była pozbawiona uzasadnionych
podstaw i podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c.