Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 96/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
Protokolant Katarzyna Jóskowiak
w sprawie z powództwa "D. D." SA w D.
przeciwko Wytwórni Wódek Gatunkowych "P." SA o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 3 czerwca 2009 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 września 2008 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w pkt 1 (pierwszym) w części
oddalającej apelację pozwanej oraz w pkt 2 (drugim), i w tym
zakresie sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 26 września 2008 r. oddalił apelację
pozwanej Wytwórni Wódek Gatunkowych „P.” S.A. od wyroku Sądu Okręgowego w
E., którym ten Sąd wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2008 r. zasądził od pozwanej na
rzecz D. D. S.A. kwotę 104813,83 zł tytułem wynagrodzenia za wykonane
zdobienie bliżej określonych butelek. Sąd Apelacyjny pominął zarzuty apelacji
pozwanej w zakresie nie uwzględnionego przez Sąd pierwszej instancji zarzutu
przedawnienia. Uznał, że pozwana straciła prawo zgłoszenia tego zarzutu w toku
postępowania przed tym Sądem, gdyż nie uczyniła tego w sprzeciwie od nakazu
zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawach gospodarczych. Na
tej podstawie stwierdził, że rozpoznanie zarzutu przedawnienia przez Sąd pierwszej
instancji nastąpiło z naruszeniem art. 47914a
w zw. z art. 47914
k.p.c.
Skarga kasacyjna pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego – oparta na
podstawie drugiej z art. 3983
k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 378, 382, 316,
47914a
w zw. z art. 47914
k.p.c., i zmierza do uchylenia tego wyroku w zaskarżonym
zakresie i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd pierwszej instancji rozpoznający sprawę w wyniku sprzeciwu od nakazu
zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym w sprawie gospodarczej
uwzględnił wszelkie twierdzenia i zarzuty oraz wnioski dowodowe zgłoszone przed
tym sądem na poparcie zarzutu przedawnienia, choć w sprzeciwie zarzut ten nie
został zgłoszony. Powódka nie zgłosiła zastrzeżenia do protokołu, zgodnie z art.
162 k.p.c., dotyczącego uchybienia, w ocenie Sądu Apelacyjnego, polegającego na
ich uwzględnieniu pomimo prekluzji wynikającej z art. 47914a
w zw. z art. 47914
k.p.c.
Istota skargi kasacyjnej sprowadza się do twierdzenia, że Sąd Apelacyjny
przyjął, z przekroczeniem granic apelacji, iż Sąd pierwszej instancji z naruszeniem
art. 47914a
w zw. z art. 47914
k.p.c. rozpoznał zarzut przedawnienia. W konsekwencji
nie ocenił w ramach kontroli instancyjnej zasadności tego zarzutu.
Według Kodeksu postępowania cywilnego sąd drugiej instancji w zakresie
naruszeń prawa postępowania bierze pod uwagę z urzędu jedynie nieważność
postępowania (art. 378 § 1 k.p.c.). Oznacza to, że jeśli np. strona nie podniesie
zarzutu naruszenia prawa procesowego przez sąd pierwszej instancji w apelacji,
3
a nie będzie to naruszenie skutkujące nieważnością postępowania, to również tego
naruszenia sąd drugiej instancji nie musi brać pod uwagę z urzędu, choćby miało
ono wpływ na wynik sprawy. To strona postępowania decyduje o tym, jakie zarzuty
dotyczące uchybień procesowych sądu pierwszej instancji podnieść w apelacji
(art. 368 § 1 pkt 2 i 3 k.p.c.) lub w toku postępowania apelacyjnego; jeśli nie
podniesie pewnych zarzutów, a nie będą one dotyczyły naruszeń skutkujących
nieważnością postępowania, to tym samym z nich w sposób dorozumiany
zrezygnuje i nie będą musiały być one rozpatrywane przez sąd drugiej instancji.
Przechodząc do kwestii, czy przyjęte przez Sąd Apelacyjny naruszenie art.
47914a
w zw. z art. 47914
k.p.c. sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu,
to wystarczy przypomnieć, że w doktrynie zgodnie przyjmuje się, iż przez przepisy,
których naruszenie sąd powinien brać pod rozwagę z urzędu, rozumie się takie
przepisy, których naruszenie powoduje nieważność postępowania (art. 379 i art.
1099 k.p.c.) oraz inne przepisy, wskazane w art. 202 zd. 3 k.p.c. Nie należy do tych
przepisów art. 47914a
w zw. z art. 47914
§ 2 k.p.c.
Poza tym, uszedł uwagi Sądu Apelacyjnego art. 162 k.p.c. przewidujący
prekluzję zarzutów dotyczących niektórych naruszeń prawa procesowego. Z jego
treści oraz z jednolitych wypowiedzi piśmiennictwa i judykatury wynika, że skutkiem
niepodniesienia przez stronę zarzutu naruszenia przepisów postępowania
w sposób określony w tym przepisie jest bezpowrotna utrata tego zarzutu
w dalszym toku postępowania, a więc także w postępowaniu wywołanym
wniesieniem zażalenia oraz w postępowaniu apelacyjnym i kasacyjnym, chyba że
chodzi o przepisy prawa procesowego, których naruszenie sąd powinien wziąć pod
rozwagę z urzędu, albo że strona nie zgłosiła zastrzeżeń bez swej winy (por.
uzasadnienie uchwał Sądu Najwyższego z dnia: 27 października 2005 r., III CZP
55/05 OSNC 2006, nr 9, poz. 144, 27 czerwca 2008 r., III CZP 50/08 dotąd
niepubl.). Stanowisko to dotyczy także sytuacji, która wystąpiła w niniejszej sprawie
– uchybienie sądu pierwszej instancji miało polegać na rozpoznaniu zarzutu
przedawnienia, w tym uwzględnieniu wniosków dowodowych wskazanych
na poparcie tego zarzutu, zgłoszonego przed sądem pierwszej instancji po
wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym
w sprawie gospodarczej.
4
Skoro Sąd Apelacyjny nie miał powyższego na uwadze, z tych już tylko
przyczyn wyrok tego Sądu w zaskarżonym zakresie nie mógł się ostać.
Dlatego Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
/tp/
jz