Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 228/08
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Andrzej Wróbel (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca)
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa J. K.
przeciwko Uniwersytetowi […]
o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 25 czerwca 2009 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych […]
z dnia 10 lipca 2008 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 22 stycznia 2008 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo J. K.
przeciwko Uniwersytetowi […] w sprawie o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia
stosunku pracy.
2
Sąd ustalił, że J. K. była zatrudniona u pozwanego w Bibliotece Instytutu
Geografii Ekonomicznej i Organizacji Przestrzeni Uniwersytetu od dnia 1 maja 1994
r. na stanowisku bibliotekarza. Powódka została mianowana z dniem 1 kwietnia
1999 r., na podstawie art. 77 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 roku o
szkolnictwie wyższym (Dz.U. nr 65, poz. 385 ze zm.) na stanowisko starszego
bibliotekarza na czas nieokreślony. W dniu 6 kwietnia 2007 r. powódka ukończyła
60 lat, osiągnęła wiek emerytalny oraz nabyła prawo do emerytury, której
pobieranie zostało zawieszone z uwagi na jej zatrudnienie u pozwanego.
Biblioteka geograficzna podlega organizacyjnie bibliotece głównej, która
pracowała w zautomatyzowanym zintegrowanym systemie komputerowym
„Horizon", do którego trzeba było w odpowiedni sposób wprowadzać dane
dotyczące książek oraz dane dotyczące czytelników. W bibliotece geograficznej
pracowało 4 bibliotekarzy łącznie z powódką, a także jedna osoba, która
obsługiwała mapiarnię. W bibliotece przeszkolono wszystkich współpracowników
powódki w zakresie modułu katalogowania, a kolejnym etapem szkolenia miało być
opanowanie przez pracowników modułu udostępniania systemu „Horizon".
Powódka nie nabyła umiejętności posługiwania się systemem komputerowym
„Horizon", ani też obsługi baz czasopism, a propozycje zajęcia się systemem i
katalogowaniem nie były przez nią przyjmowane, co uzasadniała planowanym
odejściem na emeryturę. Powódka nie przeszła żadnego szkolenia, nie ma
opanowanego modułu udostępniania, ani też modułu katalogowania. Nie poznała
też zasad przydziału rzeczowego, obowiązującego w katalogach elektronicznych.
W notatce służbowej z dnia 18 czerwca 2007 r. bezpośrednia przełożona
powódki wniosła do dyrektora biblioteki M. W.j o rozwiązanie z powódką stosunku
pracy z powodu braku wystarczających kwalifikacji m.in. nieuzupełnienia wiedzy
dotyczącej nowego programu komputerowego „Horizon", a także w związku z
osiągnięciem przez powódkę wieku emerytalnego i nabyciem praw do emerytury.
Do powyższego wniosku bezpośredniej przełożonej przychyliła się dyrekcja
biblioteki, zwracając uwagę, iż konieczne jest zatrudnienie pracownika pracującego
w systemie „Horizon".
Pismem z dnia 10 sierpnia 2007 r. pozwany pracodawca wręczył powódce
wypowiedzenie stosunku pracy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu
3
wypowiedzenia. Jako przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie wskazał brak
odpowiedniego wykształcenia w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej
oraz spełnienie przez powódkę warunków do nabycia emerytury. Uchwałą nr 195,
podjętą w dniu 25 czerwca 2007 r. senat Uniwersytetu wyraził zgodę na
rozwiązanie z powódką stosunku pracy w związku z osiągnięciem przez nią wieku
emerytalnego i nabyciem prawa do emerytury, oceniając kwalifikacje merytoryczne
powódki z uwagi na system komputerowy.
W świetle powyższego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie
powódki nie jest zasadne. Rozpoznając niniejszą sprawę sąd zajął się przede
wszystkim ustaleniem zasadności pierwszej przyczyny podanej powódce we
wręczonym jej wypowiedzeniu, a więc brakiem odpowiedniego wykształcenia w
zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, natomiast nie rozpatrywał
zarzutu dotyczącego spełnienia przez powódkę warunków do nabycia emerytury,
albowiem przyczyna ta nie była kwestionowana przez stronę powodową, która
przyznała, iż posiada zarówno wiek emerytalny, jak i ustalone prawo do emerytury,
a i pozwany przyznał również tę okoliczność.
Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało zdaniem
sądu, iż podana przyczyna wypowiedzenia posiadała walor prawdziwości i
rzeczywistości oraz nie powinna budzić wątpliwości interpretacyjnych. Nie chodziło
w niej bowiem o kwalifikacje formalne powódki jak: ukończone studia wyższe,
odpowiedni staż pracy w bibliotece naukowej i praktykę zawodową w tym zakresie,
które oczywiście powódka posiada. Zarzut dotyczący powódki wymieniony w
wypowiedzeniu dotyczył oceny jej kwalifikacji merytorycznych. Powyższa
okoliczność została podniesiona m.in. w notatce służbowej z dnia 18 czerwca 2007
r. sporządzonej przez bezpośrednią przełożoną powódki J. F..
Pomimo tego, że pozwana użyła zwrotu „brak odpowiedniego wykształcenia
w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej", co literalnie sugerować by
mogło wyżej opisane kwalifikacje formalne, to jednak zdaniem Sądu Rejonowego
zgromadzony w niniejszej sprawie całokształt materiału dowodowego pozwalał na
stwierdzenie, iż jedynie trafne i zasadne jest przyjęcie, że w przypadku powódki
chodziło oczywiście o jej kwalifikacje merytoryczne polegające na braku chęci do
szkolenia się w nowym systemie komputerowym. Sąd Rejonowy podkreślił ponadto,
4
iż wypowiedzenie umowy o pracę jest normalnym trybem rozwiązania stosunku
pracy, nie wymagającym stwierdzenia winy pracownika, a wystarczy potwierdzenie
przy wielości przyczyn choćby jednej z nich, aby podana przyczyna okazała się
uzasadniona, zaś powódka nie kwestionowała w toku procesu drugiej przyczyny -
posiadania wieku emerytalnego oraz prawa do emerytury.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2005 r Prawo o szkolnictwie
wyższym (Dz.U. nr 164, poz. 1365 ze zm.) powódka jest pracownikiem
niebędącym nauczycielem akademickim. Jednakże przepis art. 264 ust. 7 ww.
ustawy stanowi, iż osoba zatrudniona przed dniem wejścia w życie ustawy na
stanowisku starszego bibliotekarza na podstawie mianowania pozostaje
mianowana na tym samym stanowisku i na tych samych zasadach, co oznacza, że
z powódką można było rozwiązać stosunek pracy na podstawie art. 125 ustawy -
po uzyskaniu zgody senatu - organu kolegialnego wskazanego w statucie uczelni.
Sposób wypowiedzenia powódce stosunku pracy na podstawie art. 125 ustawy z
dnia 27 lipca 2005 r Prawo o szkolnictwie wyższym jest zatem zgodny z
przepisami, a nawet, gdyby przyjąć iż przyczyna dotycząca kwalifikacji powódki nie
jest uzasadniona, to i tak aktualna zostaje prawdziwość i konkretność przyczyny
związanej z wiekiem emerytalnym powódki.
Na skutek apelacji powódki wyrokiem z dnia 10 lipca 2008 r. Sąd Okręgowy,
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżony wyrok przywracając J.
K. do pracy na Uniwersytecie na poprzednich warunkach pracy i płacy oraz
zasądzając na jej rzecz 2.249 zł tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez
pracy pod warunkiem podjęcia pracy oraz oddalając apelację w pozostałej części.
Sąd ustalił, że bezspornym jest, że w niniejszej sprawie powódka, jako
starszy bibliotekarz była pracownikiem niebędącym nauczycielem akademickim.
Jednakże przepis art. 264 ust. 7 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie
wyższym (Dz.U. nr 164, poz. 1365 ze zm.) stanowi, iż osoba zatrudniona przed
dniem wejścia w życie ustawy, na stanowisku starszego bibliotekarza na podstawie
mianowania, pozostaje mianowana na tym samym stanowisku i na tych samych
zasadach. Powódka zatem traktowana była jak pracownik dydaktyczny, a więc i
nauczyciel akademicki.
5
Dla takich osób przepis art. 124 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym
określa zamknięty katalog przyczyn, które mogą stanowić podstawę rozwiązania
stosunku pracy za wypowiedzeniem. Zgodnie jednak z art. 125 ww. ustawy,
stosunek pracy mianowanego nauczyciela akademickiego może być rozwiązany
również z „innych ważnych przyczyn”. W ocenie sądu pomimo tak brzmiącego
zapisu w art. 125 ustawy, należy jednoznacznie podkreślić, że przepis ten nie
pozwala, by katalog przyczyn uzasadniających wypowiedzenie stosunku pracy
mianowanego nauczyciela, został poszerzony.
Sąd wskazał następnie, że istotne znaczenie ma okoliczność, że
wypowiedzenie stosunku pracy w oparciu o art. 125 ustawy Prawo o szkolnictwie
wyższym może nastąpić wyłącznie po uzyskaniu zgody organu kolegialnego uczelni
wskazanego w statucie. Zgoda ta jest warunkiem sine qua non skuteczności
dokonanego wypowiedzenia. Powyższe uregulowania służą ochronie trwałości
stosunku pracy mianowanego nauczyciela akademickiego i dlatego pojęcie „ważnej
przyczyny", zawarte w art. 125 ustawy należy zdecydowanie odróżnić od
sformułowanego w art. 45 k.p. wymogu, aby przyczyna wypowiedzenia umowy o
pracę była uzasadniona.
Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy przyjął, że w rozpoznawanej
sprawie, sąd pierwszej instancji błędnie uznał, że wypowiedzenie powódce
stosunku pracy w oparciu o art. 125 ustawy jest normalnym trybem rozwiązania
tegoż stosunku pracy, nie wymagającym stwierdzenia winy pracownika, zaś przy
wielości podanych przyczyn wystarczy, aby tylko jedna z nich okazała się
prawdziwa.
Sąd Okręgowy przywołał także poglądy Sądu Najwyższego, który w
wyrokach z dnia 27 czerwca 2006 r. (I PK 102/06) oraz z dnia 22 lutego 2008 r. (I
PK 225/07) uznał, że „inne ważne przyczyny" to przyczyny, które uniemożliwiają
dalsze zatrudnienie nauczyciela mianowanego na czas nieokreślony na
zajmowanym stanowisku, gdy inne przepisy ustawy nie przewidują odrębnych
konsekwencji takiej przyczyny. A zatem jego zdaniem negatywna ocena
merytoryczna nie może stanowić „innej ważnej przyczyny", gdyż powódka
podlegała w innym trybie takiej ocenie. Przyczyny takiej, tym bardziej, nie może
6
stanowić osiągnięcie przez powódkę wieku emerytalnego, gdyż nie jest to
okoliczność uniemożliwiająca dalsze jej zatrudnienie.
W ocenie sądu drugiej instancji kluczowe znaczenie w rozpoznawanej
sprawie miała jeszcze jedna okoliczność. Otóż organ kolegialny - senat
Uniwersytetu, do obowiązków którego należało rozpoznanie wniosku o rozwiązanie
z powódką stosunku pracy i zajęcie w tym przedmiocie konkretnego stanowiska,
podjął w dniu 25 czerwca 2007 r. uchwałę nr 195. Z jej treści wynika, że Senat
wyraził zgodę na rozwiązanie stosunku pracy z powódką, z dniem 30 września
2007 r., w związku z osiągnięciem przez nią wieku emerytalnego i nabyciem prawa
do emerytury. W uchwale tej nie ma mowy o innej ważnej przyczynie
wypowiedzenia. W ogóle nie ma mowy o jakichkolwiek innych przyczynach.
Tymczasem Rektor Uniwersytetu, w piśmie z dnia 10 sierpnia 2007 r. wypowiedział
powódce stosunek pracy na podstawie art. 125 ustawy, ale z innych przyczyn niż te,
na które wyraził zgodę Senat Uczelni. Powódce zarzucono mianowicie brak
odpowiedniego wykształcenia w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej.
Dopiero jako drugą przyczynę wskazano spełnienie przez powódkę warunków do
nabycia emerytury.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając go
w części dotyczącej przywrócenia do pracy oraz zasądzenia wynagrodzenia za
czas pozostawania bez pracy oraz wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu .
Skarga kasacyjna została oparta na zarzucie naruszenia prawa materialnego
przez błędną jego wykładnię, a mianowicie art. 125 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r.
Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. nr 164, poz. 1365 ze zm.), przez przyjęcie, że
osiągnięcie wieku emerytalnego i uzyskanie uprawnień emerytalnych przez
powódkę nie stanowi „ważnej przyczyny" wypowiedzenia, w rozumieniu tego
przepisu, a także przyjęcie że wypowiedzenie zostało dokonane z innych przyczyn
niż te, na które wyraził zgodę Senat oraz art. 45 § 1 k.p. oraz 47 k.p. w związku z
art. 136 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, przez błędne przyjęcie, że
wypowiedzenie narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę.
Ponadto skarżący wskazał na naruszenie przepisów postępowania, które
mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 328 § 2 k.p.c., w
7
związku z art. 391 k.p.c. poprzez oparcie się Sądu Okręgowego przy rekonstrukcji
stanu faktycznego w uzasadnieniu na ustaleniach wewnętrznie sprzecznych, co
uniemożliwiło prawidłowe zastosowanie norm prawa materialnego i miało istotny
wpływ na wynik sprawy, gdyż było podstawą wydania skarżonego orzeczenia.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania został uzasadniony
występowaniem w sprawie istotnego zagadnienie prawnego oraz istnieniem
potrzeby wykładni art. 125 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, którego treść
budzi poważne wątpliwości.
W ocenie skarżącego na tle niniejszej sprawy i obecnie obowiązującej
ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym powstaje problem dopuszczalności
wypowiadania stosunków pracy nauczycielom akademickim z powodu nabycia
uprawnień emerytalnych. Rozstrzygnięcie tego problemu ma precedensowe
znaczenie także dla innych spraw tego rodzaju, bowiem uczelnia jako pracodawca
na co dzień spotyka się z problemami rozwiązywania stosunków pracy w
przypadku nabycia uprawnień emerytalnych przez pracownika. Niedoskonałości
ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym w art. 125 powodują, ze powstaje wiele
wątpliwości interpretacyjnych co do pojęcia „inna ważna przyczyna", które to
pojęcie jako klauzula generalna wymaga bliższego sprecyzowania. Konieczne
wydaje się także wyjaśnienie przez Sąd Najwyższy, czy ocena „ważności”
przyczyny w rozumieniu art. 125 ustawy pozostawiona jest organowi kolegialnemu,
czy też stosując to pojęcie uczelnia winna kierować się innymi przesłankami.
W uzasadnieniu skargi skarżący podniósł, że ustawa Prawo o szkolnictwie
wyższym reguluje w art. 124 i 125 kwestie dotyczące wypowiedzenia stosunku
pracy pracownikom mianowanym uczelni. Zamknięty katalog przyczyn
wypowiedzenia stosunku pracy wynikający z art. 124 ustawy został uzupełniony
możliwością wypowiedzenia także z „innych ważnych przyczyn”, jednak warunkiem
takiego wypowiedzenia jest uzyskanie zgody organu kolegialnego wskazanego w
statucie uczelni, który w przypadku pozwanego jest jej senat.
Skarżący zauważył, że w rozpoznawanej sprawie senat uczelni w uchwale nr
193 z dnia 25 czerwca 2007 r., podjętej po przeprowadzeniu szerokiej dyskusji
wyraził zgodę na wypowiedzenie powódce J. K. stosunku pracy „ w związku z
osiągnięciem wieku emerytalnego i nabyciem prawa do emerytury", traktując to
8
jako „inną ważną przyczynę" z art. 125 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.
Podstawę wyrażenia zgody przez Senat stanowiły przesłanki zawarte w protokole z
posiedzenia Senatu dotyczące konieczności zatrudnienia w Bibliotece
Geograficznej, gdzie pracowała powódka, pracownika merytorycznie
przygotowanego do obsługi systemu informatycznego „Horizon". Z tych względów,
w wypowiedzeniu obok przyczyny nabycia uprawnień emerytalnych wskazano
również przyczynę braku kwalifikacji, rozumianą jako brak kwalifikacji w sensie
merytorycznym do obsługi sytemu „Horizon", nie zaś brak kwalifikacji w sensie
formalnym. Wprawdzie przyczyna ta nie była zawarta w samej tezie uchwały
senatu, ale znalazła swój wyraz w załączonym do uchwały wyciągu z protokołu
posiedzenia senatu z dnia 25 czerwca 2007 r., który łącznie z tą uchwałą stanowi
integralną część zgody senatu na wypowiedzenie powódce stosunku pracy.
Skarżący podkreślił, że we wręczonym powódce wypowiedzeniu zostały
wskazane faktyczne podstawy wypowiedzenia zawarte zarówno w tezie uchwały
jak i w protokole. Sąd Okręgowy zatem bezzasadnie uznał, że wypowiedzenie
powódce stosunku pracy nastąpiło z innych przyczyn, niż te na które wyraził zgodę
senat, czym naruszył - w ocenie skarżącego - art. 125 ustawy oraz art. 45 § 1 k.p.
oraz 47 k.p. w związku z art. 136 ustawy, bowiem nie wskazał w jaki sposób
skarżący naruszył przepisy o wypowiadaniu umów o pracę.
Skarżący nie zgodził się także z oceną, że „osiągnięcie wieku emerytalnego i
nabycie prawa do emerytury" nie może być uznane za „inną ważną przyczynę”
umożliwiającą dokonanie wypowiedzenia. W jego ocenie odbieranie senatowi
uczelni jako organowi statutowemu możliwości oceniania „ważności" przyczyny
wypowiedzenia prowadziłoby do sytuacji, w której uczelnia jako pracodawca przez
wiele lat nie mogłaby się rozstać z pracownikiem uprawnionym do emerytury i tym
samym byłaby pozbawiona możliwości racjonalizacji zatrudnienia i doboru kadry
naukowej. Wydaje się, że nie było to intencją ustawodawcy przy tworzeniu art. 125
ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.
Skarżący zauważył także, że pojęcie „inne ważne przyczyny" w rozumieniu art.
125 ustawy, było wprawdzie przedmiotem orzeczeń Sądu Najwyższego, jednak
publikowane orzeczenia nie mają odniesienia do stanu faktycznego w niniejszej
9
sprawie, bowiem nie wskazywano w nich jako „innej ważnej przyczyny"
wypowiedzenia osiągnięcia wieku emerytalnego i nabycia prawa do emerytury.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Powódka była zatrudniona u skarżącego na stanowisku starszego
bibliotekarza. Od dnia 1 kwietnia 1999 r. została mianowana na czas nieokreślony,
na podstawie art. 77 ust. 2 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 12 września 1990
r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385, ze zm.). Wypowiedzenie zostało
dokonane w dniu 10 sierpnia 2007 r., na podstawie art. 125 ( z innych ważnych
przyczyn) nowej ustawy z dnia 25 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym
(Dz.U. Nr 164, poz. 1365, ze zm.). Przepis ten odnosi się do mianowanych
nauczycieli akademickich. Sądy obu instancji trafnie przyjęły, że art. 125 ustawy ma
zastosowanie do rozwiązania stosunku pracy powódki. Wynika to z przepisu art.
264 ust. 7 ustawy w zw. z art. 77 ust. 2 ustawy z 1990 r. Przepis art. 264 ust. 7
ustawy stanowi bowiem, że osoba zatrudniona przed dniem wejścia w życie
ustawy, na stanowisku starszego bibliotekarza na podstawie mianowania,
pozostaje na tym samym stanowisku i na tych samych zasadach. Natomiast
przepis art. 77 ust. 2 poprzedniej ustawy stanowił, że do starszych bibliotekarzy
miały odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące pracowników dydaktycznych
(nauczycieli akademickich). Z powyższych względów do wypowiedzenia stosunku
pracy (z mianowania) powódki należało zastosować art. 125 ustawy.
Należy wyraźnie podkreślić, że ustawa prawo o szkolnictwie wyższym jest
pragmatyką pracowniczą. Jej przepisy mają charakter szczególny. Przepisy
kodeksu pracy mogą więc być stosowane tylko w sprawach dotyczących stosunku
pracy pracowników uczelni, nieuregulowanych w ustawie (art. 136 ust. 1 ustawy).
Przepis art. 125 ustawy stanowi, że stosunek pracy z mianowanym
nauczycielem akademickim może być rozwiązany również z innych ważnych
przyczyn, po uzyskaniu zgody organu kolegialnego wskazanego w statucie uczelni.
Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano brak odpowiedniego wykształcenia w
zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej oraz spełnienie przez powódkę
warunków do nabycia emerytury.
10
Statut pozwanego jako organ uprawniony do wyrażenia zgody na
rozwiązanie stosunku pracy wskazywał senat. Organ ten podjął uchwałę
wyrażającą zgodę na rozwiązanie stosunku pracy z powódką z powodu osiągnięcia
wieku emerytalnego i nabycia prawa do emerytury.
Można stwierdzić, że przepis art. 125 ustawy określa przyczyny
wypowiedzenia oraz tryb jego dokonania. W tym zakresie nie mają zastosowania
przepisy kodeksu pracy dotyczące wypowiadania umowy o pracę. Rozstrzygnięcie
w sprawie ewentualnego naruszenia art. 125 ustawy musi więc uwzględniać dwa
podstawowe, niezależne od siebie problemy, to jest ocenę przyczyny
wypowiedzenia i zachowania trybu. Jest oczywiste, że zarówno naruszenie trybu,
jak i wypowiedzenie z przyczyny, która nie jest „inną ważną przyczyną” w
rozumieniu art. 125 ustawy umożliwia dochodzenie roszczeń określonych w art. 45
§ 1 k.p. Zasadnicze znaczenie dla oceny naruszenia trybu ma w niniejszej sprawie
przyjęcie, iż zgoda organu kolegialnego musi dotyczyć tej przyczyny, która została
następnie wskazana w wypowiedzeniu. Tymczasem senat wyraził zgodę jedynie na
rozwiązanie stosunku pracy z powódką z powodu osiągnięcia przez nią wieku
emerytalnego i nabycia prawa do emerytury. Natomiast w wypowiedzeniu dodana
została jeszcze inna przyczyna – brak odpowiedniego wykształcenia. Bez
znaczenia dla rozstrzygnięcia mają ustalenia, iż nie chodziło tu o kwalifikacje
formalne (wykształcenie), a o kwalifikacje merytoryczne. Zdaniem Sądu
Najwyższego podanie innej przyczyny wypowiedzenia, o której nie stanowi uchwała
organu kolegialnego narusza przepisy art. 125 ustawy (tryb wypowiedzenia). W tej
sytuacji na podstawie art. 45 k.p. możliwe jest dochodzenie roszczeń w nim
przewidzianych. Nie można przyjąć, jak wywodzi w skardze kasacyjnej pozwany, że
integralną częścią uchwały (zgody) jest protokół z posiedzenia organu
kolegialnego. Na posiedzeniu organów kolegialnych mogą być bowiem
dyskutowane różne kwestie uwidocznione w protokole. Ostateczne stanowisko jest
jednak wyrażane w uchwałach. Z tego powodu decydujące znaczenie ma treść
podjętych uchwał, a nie przedmiot dyskusji w czasie posiedzenia organu
kolegialnego. Tylko z powyższego względu możliwe byłoby uznanie, że wyrok Sądu
Okręgowego odpowiada prawu, a skarga kasacyjna jest nieuzasadniona.
11
Kolejną kwestią jest ocena „innej ważnej przyczyny”. Nie powinno budzić
wątpliwości, że „ważna przyczyna” z art. 125 ustawy nie może być utożsamiana z
nieuzasadnioną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas
nieokreślony (art. 45 § 1 k.p.). Należy więc stwierdzić, że ustawa dopuszcza
wypowiedzenie stosunku pracy z mianowania w znacznie węższym zakresie niż
kodeks pracy. Pojęcie „innej ważnej przyczyny” jest zwrotem będącym klauzulą
generalną. Nie oznacza to jednak, że decydujące znaczenie mogą mieć oceny
(kwalifikacje) przez organy kolegialne uczelni wyższych. W każdym przypadku
ocena ważności innej przyczyny wypowiedzenia podlega ocenie organów
rozstrzygających spory ze stosunku pracy pracowników uczelni wyższych. Sąd
Najwyższy rozstrzygał w tej kwestii uznając, że przyczyną taką może być znaczny
niedobór zajęć, brak kwalifikacji czy trudna sytuacja finansowa wydziału uczelni. Ze
względu na wskazane wyżej powody (brak zgody) bez znaczenia pozostaje
wskazany w wypowiedzeniu brak kwalifikacji. Natomiast spełnienie przez powódkę
warunków nabycia prawa do emerytury jako jedynej przyczyny wypowiedzenia
musiało uwzględniać problem zakazu dyskryminacji. Problem ten został
rozstrzygnięty w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2009 r.,
II PZP 13/08. Stwierdzono w niej, że osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie
prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia
umowy o pracę przez pracodawcę (art. 45 § 1 k.p.). Sąd Najwyższy, rozstrzygając
o wypowiedzeniu z „innych ważnych przyczyn” wyraził aktualny pogląd, iż wybór
pracownika do zwolnienia nie może być dowolny lub dyskryminujący (wyrok z dnia
29 marca 2006 r., II PK 249/05, OSNP 2007, nr 5-6, poz. 72). Jedynie na
marginesie można tu zauważyć, iż ustawa prawo o szkolnictwie wyższym, w
odróżnieniu od innych pragmatyk, nie przewiduje możliwości rozwiązania stosunku
pracy z mianowania z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego. Przepisy stanowią
jedynie o wygaśnięciu stosunku pracy mianowanego nauczyciela akademickiego
zatrudnionego na stanowisku profesora z końcem roku akademickiego, w którym
ukończył on 70 rok życia. Nieuregulowanie tego problemu w stosunku do
pozostałych, mianowanych nauczycieli akademickich jest uznawane jako ewidentne
przeoczenie ustawodawcy (tak A. Dubowik: Wzmożona trwałość stosunku pracy z
mianowania, PiZS 2007, nr 9, s. 24). Wynika z tego, że wypowiedzenie stosunku
12
pracy z mianowania, na podstawie art. 125 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym,
wyłącznie z przyczyny nabycia przez pracownicę prawa do emerytury, stanowi
dyskryminację ze względu na płeć (art. 113
k.p.).
Należy stwierdzić, że ze sposobu uregulowania pojęcia „innej ważnej
przyczyny” nie wynika dopuszczalność jednoznacznego i ostatecznego
rozstrzygnięcia tego problemu przez organ kolegialny uczelni. Jego uchwała w
żadnym wypadku nie wiąże organów rozstrzygających spory ze stosunku pracy.
Inną kwestią jest to, że w przypadku klauzul generalnych nie jest możliwe
rozstrzygnięcie wszelkich trudności interpretacyjnych, tu związanych z pojęciem
„innej ważnej przyczyny”.
Na podstawie powyższych ustaleń Sąd Najwyższy uznał, że zarzuty skargi
kasacyjnej okazały się nieuzasadnione. Nie zostały bowiem naruszone, wskazane
w skardze przepisy: art. 125 ustawy oraz przepisy proceduralne.
Z tych względów, na podstawie art. 39814
k.p.c., orzeczono jak w sentencji
wyroku.
/tp/