Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 sierpnia 2009 r.
III ZS 1/09
Przepis art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach są-
dowych i egzekucji (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 ze zm.) nie
upoważnia walnego zgromadzenia komorników izby komorniczej do podjęcia
uchwały zobowiązującej radę izby komorniczej do wystąpienia z określonym
wnioskiem do Krajowej Rady Komorniczej.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Korzeniowski, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2009 r.
sprawy ze skargi Ministra Sprawiedliwości na uchwały [...] Zwyczajnego Walnego
Zgromadzenia Komorników Sądowych Izby Komorniczej w W. z dnia 20 marca 2009
r.
u c h y l i ł zaskarżone uchwały.
U z a s a d n i e n i e
Na podstawie art. 68 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komorni-
kach sądowych i egzekucji (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 ze zm.)
Minister Sprawiedliwości złożył wniosek o uchylenie jako sprzecznych z prawem
uchwał [...] Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Komorników Sądowych Izby Ko-
morniczej w W., podjętych dnia 20 marca 2009 r. w B.
Według uchwały [...] „zobowiązuje się Radę Izby Komorniczej w W. do wystą-
pienia do Krajowej Rady Komorniczej z wnioskiem o umieszczenie w Regulaminie
Wizytacji zaleceń zwracania szczególnej uwagi przy dokonywaniu wizytacji w kan-
celariach komorniczych na przestrzeganie przez komorników przepisu art. 53a
ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, tj. prowadzenie poszukiwania majątku
rozumianego jako dokonywanie wszelkich zapytań kierowanych do urzędów i innych
instytucji w celu ujawnienia majątku dłużników lub ich źródeł dochodu na podstawie
2
przepisu art. 7971
k.p.c. tylko na zlecenie wierzyciela i po uiszczeniu opłaty, o której
mowa w art. 53a ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Przestrzegania przez
komorników sądowych przepisów dotyczących zasad przyznawania pełnomocnikom
wierzycieli wynagrodzenia za zastępstwo w postępowaniu egzekucyjnym”. Natomiast
zgodnie z uchwałą [...] „Zwyczajne Walne Zgromadzenie Komorników Izby Komorni-
czej w W. przyjmuje stanowisko, że poszukiwaniem majątku dłużnika jest kierowanie
wszelkich zapytań do urzędów i instytucji zmierzających do ustalenia składników
majątku, bądź źródeł dochodu dłużnika. Powyższe, za wyjątkiem spraw w których
komornik zobligowany jest do działania z urzędu winno być dokonywane wyłącznie
na zlecenie wierzyciela w trybie art. 7971
k.p.c. i po uiszczeniu opłaty stałej z art. 53a
ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Walne zgromadzenie stoi na stanowi-
sku, że dokonywanie powyższych ustaleń bez opłaty stanowi naruszenie § 16 pkt 2
lit. b i d Kodeksu Etyki Zawodowej Komornika”.
Zaskarżonym uchwałom Minister Sprawiedliwości zarzucił ich podjęcie z prze-
kroczeniem właściwości walnego zgromadzenia komorników izby, wynikającej z art.
89 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, a także błędną interpretację
art. 53a tej ustawy i art. 7971
k.p.c.
W odpowiedzi na wniosek Izba Komornicza w W. wniosła o jego oddalenie.
Zdaniem Izby uchwała [...] ma charakter techniczny, dotyczy korespondencji między
Radą Izby Komorniczej w W. i Krajową Radę Komorniczą i nie można jej zarzucić
sprzeczności z prawem. Natomiast uchwała [...] dokonuje prawidłowego podziału
obowiązków komornika na wynikające z art. 7971
k.p.c. oraz na mające podstawę w
innych przepisach. W odniesieniu do dopuszczalności podjęcia tej uchwały, w odpo-
wiedzi na wniosek Izba podniosła, że określa ona sposób rozumienia art. 7971
k.p.c.
przez komorników Izby W. i skierowana jest tylko do członków tej Izby, co przemawia
za jej dopuszczalnością. Podstawę do jej podjęcia stanowi art. 89 ust. 1 ustawy o
komornikach sądowych i egzekucji. Stanowi on w punkcie 8, że do kompetencji
zgromadzenia należy „opiniowanie innych spraw dotyczących komorników, o które
zwróci się Minister Sprawiedliwości”. Skoro w art. 89 ust. 1 punkty 1-7 regulują kom-
petencje zgromadzenia niedotyczące opiniowania a pkt 8 mówi o „opiniowaniu in-
nych spraw dotyczących komorników” to znaczy, że ustawodawca przewiduje ogólną
kompetencję zgromadzenia do opiniowania spraw dotyczących komorników poza
przypadkami, gdy wystąpi o to Minister Sprawiedliwości. W przeciwnym razie zwrot
„innych” byłby zbędny. Skoro zadaniem rady izby jako organu wykonawczego jest
3
nadzór nad przestrzeganiem przez komorników powagi i godności zawodu (art. 93
ust. 1 pkt 4 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji), to nie można organowi
stanowiącemu - zgromadzeniu komorników izby - odmówić kompetencji wyrażania
opinii na temat prawidłowego stosowania prawa, z których będzie mogła korzystać
rada izby (art. 93 ust. 1 pkt 9 i 11 tej ustawy).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek Ministra Sprawiedliwości jest uzasadniony z uwagi na brak kompe-
tencji walnego zgromadzenia komorników izby do podejmowania uchwał dotyczą-
cych zagadnień będących przedmiotem zaskarżonych uchwał [...] Zwyczajnego Wal-
nego Zgromadzenia Komorników Sądowych Izby Komorniczej w W., podjętych dnia
20 marca 2009 r. Kompetencje walnego zgromadzenia komorników izby są wyczer-
pująco określone w art. 89 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.
Punkty od 1 do 7 wymieniają uprawnienia walnego zgromadzenia izby o charakterze
stanowczym, natomiast pkt 8 odnosi się do uprawnień opiniodawczych. Żaden z
przepisów tego artykułu nie przewiduje możliwości zobowiązania rady izby przez
zgromadzenie izby do podjęcia czynności tego rodzaju, co określona w zaskarżonej
uchwale [...]. Nie wynika ona także z art. 93 ust. 1 pkt 9 tej ustawy stanowiącego, że
do zakresu działania rady izby komorniczej należy wykonywanie uchwał walnego
zgromadzenia komorników izby komorniczej. Nie odnosi się on bowiem do tych
uchwał, które zostały podjęte z przekroczeniem zakresu właściwości zgromadzenia
izby.
Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 8 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, do
kompetencji walnego zgromadzenia komorników izby komorniczej należy opiniowa-
nie innych spraw dotyczących komorników, o które zwróci się Minister Sprawiedliwo-
ści. Bezsporne jest, że Minister Sprawiedliwości nie zwrócił się do Walnego Zgroma-
dzenia Komorników Izby w W. o wyrażenie opinii w sprawie, która jest przedmiotem
zaskarżonej uchwały [...].
W odpowiedzi na wniosek Ministra Sprawiedliwości błędnie przyjęto, że z uży-
tego w art. 89 ust. 1 pkt 8 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wyrazu „in-
nych” wynika możliwość wyrażania przez zgromadzenie izby opinii we wszystkich
innych sprawach niż te, o które zwrócił się Minister. Ta wykładnia gramatyczna nie-
słusznie odnosi wyraz „innych” do wyrazu „opiniowania”, a nie do wyrazu „spraw”.
4
Żadne uprawnienie zgromadzenia izby, wymienione w art. 89 ust. 1 pkt 1-7 ustawy
nie ma bowiem charakteru opiniodawczego. Pomija ona także jednoznaczne wyma-
ganie, aby opinia była wyrażona na wniosek Ministra Sprawiedliwości. Pogląd o moż-
liwości wyrażania przez zgromadzenie izby opinii tylko na wniosek Ministra Sprawie-
dliwości znajduje potwierdzenie w regulacji uprawnień opiniodawczych Krajowej
Rady Komorniczej. W sprawach nieindywidualnych ma ona prawo wyrażania opinii
de lege lata tylko w sprawach dotyczących biurowości, rachunkowości i innych prze-
pisów regulujących organizację i funkcjonowanie komornika i kancelarii (art. 85 ust. 2
pkt 2 ) oraz w sprawach zmian przepisów dotyczących egzekucji, dokonywania za-
bezpieczenia i funkcjonowania komorników (art. 85 ust. 1 pkt 3), a więc opinii de lege
ferenda. Natomiast w odniesieniu do spraw niewymienionych w tych dwóch przepi-
sach, Krajowa Rada Komornicza wyraża opinię na wniosek Ministra Sprawiedliwości
lub organu samorządu komorniczego (art. 85 ust. 1 pkt 4). Izba komornicza nie może
więc wyrazić opinii bez wniosku Ministra Sprawiedliwości, lecz powinna zwrócić się o
to do Krajowej Rady Komorniczej. Ma to na celu uniknięcie sytuacji, w której po-
szczególne izby wyrażają opinie dotyczące stosowania prawa, obowiązujące na te-
renie ich właściwości, co mogłoby prowadzić do różnej interpretacji tych samych
przepisów obowiązujących na terenie całego kraju. Także więc wykładnia systemowa
potwierdza brak upoważnienia ustawowego do wydania przez Zgromadzenie Izby
Komorników w W. opinii dotyczącej stosowania art. 7971
k.p.c. oraz art. 53a ustawy o
komornikach sądowych i egzekucji. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w
zdaniu pierwszym tezy wyroku z dnia 8 listopada 1996 r., III SZ 3/96 (OSNAPiUS
1997 nr 11, poz. 204), przyjmując, że organy samorządu notarialnego nie są upraw-
nione do stanowienia wytycznych w sprawie stosowania taksy za czynności notarial-
ne. To samo stwierdził w tezie drugiej wyroku z dnia 26 lutego 2004 r., III SZ 2/03
(OSNP 2004 nr 22, poz. 395).
========================================