Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 sierpnia 2009 r.
III ZS 2/09
Uchwała rady izby komorniczej sprzeciwiająca się wykonaniu uchwały
Krajowej Rady Komorniczej jest sprzeczne z art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (jednolity tekst: Dz.U. z
2006 r. Nr 167, poz. 1191 ze zm.).
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Korzeniowski, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2009 r.
sprawy ze skargi Ministra Sprawiedliwości na uchwałę Rady Izby Komorniczej w W.
[...] z dnia 5 listopada 2008 r.,
u c h y l i ł zaskarżoną uchwałę.
U z a s a d n i e n i e
Minister Sprawiedliwości, działając na podstawie art. 68 ust. 1 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (jednolity tekst: Dz.U. z 2006
r. Nr 167, poz. 1191 ze zm.), wniósł o uchylenie z powodu sprzeczności z prawem
uchwały [...] Rady Izby Komorniczej w W., podjętej dnia 5 listopada 2008 r. Według
tej uchwały „zlecenie wizytacji kancelarii komorników sądowych należy wyłącznie do
zakresu działania poszczególnych rad izb, a uchwała Krajowej Rady Komorniczej z
dnia 11 maja 2008 r. jest nieskuteczna wobec członków Izby Komorniczej w W.”. W
uzasadnieniu zaskarżonej uchwały podniesiono, że wymieniona w niej uchwała Kra-
jowej Rady Komorniczej z dnia 11 maja 2008 r. [...] w § 6 pkt 2 i 3 daje tej Radzie
prawo zlecania wizytacji kancelarii komorniczych. Ponieważ według art. 93 ust. 1 pkt
5 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji zlecanie wizytacji kancelarii komorni-
ków sądowych należy wyłącznie do zakresu działania poszczególnych rad izb ko-
morniczych, to nie może ona być uznana za wiążącą wobec tych rad. Rada Izby Ko-
morniczej w W. wezwała komorników należących do tej Izby, aby postępowali zgod-
2
nie z art. 93 ust. 1 pkt 5 powołanej ustawy i udostępniali do wglądu akta komornikom
- wizytatorom legitymującym się zleceniem przeprowadzenia kontroli wydanym przez
właściwą radę izby komorniczej.
We wniosku o uchylenie tej uchwały Minister Sprawiedliwości podniósł, że na-
rusza ona art. 65 ust.1 i 3 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, przewidujący
sprawowanie nadzoru nad komornikami przez Krajową Radę Komorniczą. Nadzór
ten jest niezależny od nadzoru sprawowanego przez Ministra Sprawiedliwości i pre-
zesów sądów. Zdaniem Ministra Sprawiedliwości podstawowym instrumentem nad-
zoru sprawowanego przez Krajową Radę Komorniczą są wizytacje dokonywane
przez komorników - wizytatorów, wyznaczonych przez tę Radę dla poszczególnych
izb komorniczych na podstawie upoważnienia z art. 65 ust. 2 tej ustawy. Kompeten-
cja Krajowej Rady Komorniczej w zakresie wyznaczania komorników - wizytatorów
nie stanowi jedynej formy nadzoru tej Rady, a przyjęcie odmiennego stanowiska czy-
niłoby nadzór Rady Krajowej iluzorycznym. Trzeba mieć przy tym na uwadze, że art.
85 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji w zakresie opisu kompetencji
Krajowej Rady Komorniczej używa zwrotu „w szczególności”, czyli że nie jest to ka-
talog wyczerpujący. Przepis art. 93 ust. 1 pkt 5 tej ustawy, zaliczający do zakresu
działania rady izby komorniczej zlecanie komornikom - wizytatorom dokonania wizy-
tacji wyznaczonej kancelarii komorniczej w istocie rzeczy przenosi uprawnienia nad-
zorcze zastrzeżone dla Krajowej Rady Komorniczej na niższy poziom, to jest na po-
ziom rady izby. Zdaniem Ministra Sprawiedliwości niedopuszczalne jest przyjęcie
konkurencyjnej uchwały przez radę izby komorniczej, której celem jest wyłączenie
skuteczności uchwały Krajowej Rady Komorniczej, będącej reprezentantem wszyst-
kich komorników. Rada Izby Komorniczej w W., przedstawiając inny pogląd prawny
niż wyrażony w uchwale Rady Krajowej, mogła jedynie podjąć działania prawne
zmierzające do jej uchylenia z powodu sprzeczności z prawem.
W odpowiedzi na wniosek Ministra Sprawiedliwości Rada Izby Komorniczej w
W. wniosła o jego nieuwzględnienie. Jej zdaniem uchwała Krajowej Rady Komorni-
czej z dnia 11 maja 2008 r. [...] jest sprzeczna z art. 65 ust. 2 i art. 85 ust. 1 pkt 8
ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, a także narusza art. 93 ust. 1 pkt 5 tej
ustawy przyznający prawo zlecania wizytacji kancelarii komorniczych wyłącznie ra-
dzie izby komorniczej. Mimo występujących sprzeczności z prawem Minister Spra-
wiedliwości nie wystąpił z wnioskiem o uchylenie tej uchwały, a wystąpienie Rady
Izby w W. do Krajowej Rady Komorniczej o jej zmianę było bezskuteczne. Zaskarżo-
3
na uchwała została wydana w celu usunięcia stanu niepewności, czy komornik w
razie wizytacji zleconej przez Radę Krajową ma postępować zgodnie z ustawą o ko-
mornikach sądowych i egzekucji, czy podporządkować się sprzecznej z nią uchwale
Rady Krajowej, przy czym postępowanie zgodne z ustawą mogłoby narazić go na
odpowiedzialność dyscyplinarną.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniosek Ministra Sprawiedliwości jest uzasadniony. W rozpoznawanej spra-
wie pierwszym zagadnieniem do rozstrzygnięcia jest zagadnienie kompetencji Rady
Izby Komorniczej w W. do podjęcia uchwały o takiej treści, jak uchwała zaskarżona
przez Ministra Sprawiedliwości. Dopiero w razie dokonania pozytywnego ustalenia w
tym zakresie, może pojawić się kwestia merytorycznej oceny zasadności zaskarżonej
uchwały.
Zdaniem Sądu Najwyższego Rada Izby Komorniczej w W. nie miała kompe-
tencji do podjęcia zaskarżonej uchwały. Uchwała ta wzywała bowiem komorników tej
Izby do niepodporządkowania się uchwale Krajowej Rady Komorniczej, co nie jest
dozwolone przez ustawę o komornikach sądowych i egzekucji. Nie ma wprawdzie
przepisu, który stanowiłby, że uchwały Krajowej Rady Komorniczej są wiążące dla
izb komorniczych - czyli dla komorników zrzeszonych w izbie i jej organów - ale wy-
nika to w sposób oczywisty z hierarchii tych podmiotów. Nie jest niezbędne regulo-
wanie tego w ustawie. Natomiast możliwość podjęcia przez radę izby komorniczej
uchwały odmawiającej podporządkowania się uchwale Rady Krajowej istniałaby tylko
wtedy, gdyby ustawa to przewidywała. Takiej regulacji jednak nie ma (zob. w szcze-
gólności art. 93 ustawy), stąd uchwała Rady Izby Komorniczej w W. jest podjęta
sprzecznie z prawem. Rada izby komorniczej, w przypadku, gdy uważa uchwałę
Rady Krajowej za sprzeczną z prawem, może tylko podjąć działania o charakterze
niewładczym, to jest zwrócić się do niej o ponowne rozważenie danej sprawy lub wy-
stąpić do Ministra Sprawiedliwości z wnioskiem o zaskarżenie takiej uchwały do
Sądu Najwyższego na podstawie art. 68 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i
egzekucji. Jeżeli te działania rady izby okażą się bezskuteczne, to jest ona zobowią-
zana do przestrzegania tej uchwały. Wynika stąd, że podjęcie przez radę izby ko-
morniczej uchwały sprzeciwiającej się wykonaniu uchwały Krajowej Rady Komorni-
czej jest sprzeczne z prawem.
4
Z tych względów orzeczono jak w sentencji.
========================================