Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 46/09
POSTANOWIENIE
Dnia 30 września 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Iwona Koper (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa B.L.
przeciwko A.C.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 30 września 2009 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego w Ś.
z dnia 27 lipca 2009 r., sygn. akt [...],
1) zmienia zaskarżone postanowienie w punkcie II (drugim)
w ten sposób, że pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego Sądowi pierwszej
instancji;
2) pozostawia Sądowi pierwszej instancji rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego przed Sądem
Najwyższym.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z dnia 1 czerwca 2009 roku odrzucił,
jako spóźniony sprzeciw pozwanego A.C. od nakazu zapłaty z dnia 8 grudnia 2008
r.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pozwany zarzucając
naruszenie przez Sąd Rejonowy art. 133 § 2a k.p.c. poprzez przyjęcie,
że doręczenie nakazu zapłaty na adres pozwanego wskazany w ewidencji
działalności gospodarczej nie będący jednocześnie jego miejscem zamieszkania
rozpoczyna bieg terminu na wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty.
Pozwany argumentował, że art. 133 § 2a k.p.c. dotyczy wyłącznie podmiotów
wpisanych do rejestru sądowego, a pozwany jako osoba fizyczna prowadząca
działalność gospodarczą wpisywany jest do ewidencji działalności gospodarczej,
wobec czego nakaz zapłaty nie został skutecznie doręczony, a tym samym nie
rozpoczął się bieg terminu na wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty.
Postanowieniem z dnia 27 lipca 2009 roku Sąd Okręgowy w Ś. uchylił
zaskarżone postanowienie oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę
837 zł (osiemset trzydzieści siedem złotych) tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
Sąd uznał za słuszny zarzut naruszenia art. 133 § 2a k.p.c. Wskazał,
że przepis ten ma zastosowanie wyłącznie do przedsiębiorców wpisanych do
rejestru sądowego, a tymczasem pozwany, jako osoba fizyczna prowadząca
działalność gospodarczą na postawie art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku
o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 zm.),
podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminy
właściwe ze względu na miejsce zamieszkania przedsiębiorcy (art. 7a ust. 1 ustawy
z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. z 1999 r.
Nr 101, poz. 1178 ze zm.). Ewidencje działalności gospodarczej nie są rejestrami
sądowymi, a więc do osób fizycznych będących przedsiębiorcami nie stosuje się
sankcji z art. 133 § 2a k.p.c. Z tych też względów Sąd uznał, że doręczenie
dokonane pod adres wskazany w ewidencji działalności gospodarczej, nie będący
3
jednocześnie miejscem zamieszkania pozwanego, nie było skuteczne i nie
rozpoczynało biegu terminu na wniesienie sprzeciwu, a zatem wniesiony przez
pozwanego sprzeciw od nakazu zapłaty nie mógł być odrzucony jako spóźniony.
W przedmiocie kosztów postępowania zażaleniowego Sąd Okręgowy w Ś.
oparł swoje rozstrzygnięcie na art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 1 i art. 397 § 2 k.p.c.
Powyższe postanowienie w przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania zażaleniowego (pkt II postanowienia) zaskarżyła powódka.
Podniosła, że Sąd Okręgowy zasądzając od powódki na rzecz pozwanego kwotę
837 złotych tytułem kosztów postępowania zażaleniowego dopuścił się naruszenia
art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie bowiem z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu,
obowiązek zwrotu kosztów procesu zależy od ostatecznego wyniku sprawy, a nie
od wyniku postępowania w poszczególnych instancjach. Z tych też względów
sąd drugiej instancji powinien pozostawić rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego sądowi pierwszej instancji stosując w drodze analogii
art. 108 § 2 k.p.c.
W konkluzji zażalenia powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
zażaleniowego (pkt II postanowienia) lub jego zmianę, poprzez pozostawienie
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego sądowi pierwszej instancji.
Wniosła także o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego,
w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 3941
§ 1 k.p.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 19 marca
2009 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2009 r. Nr
69, poz. 592), zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje także na postanowienie
sądu drugiej instancji dotyczące kosztów procesu, które nie były przedmiotem
rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Oznacza to, że od dnia wejścia w życie
przywołanej nowelizacji, tj. od dnia 22 maja 2009 roku, dopuszczalne jest
wniesienie do Sądu Najwyższego zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji
4
rozstrzygające w przedmiocie kosztów procesu, o ile te nie były przedmiotem
rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji.
Artykuł 98 § 1 k.p.c. kreuję zasadę, zgodnie z którą strona przegrywająca
sprawę zobowiązana jest do zwrotu stronie przeciwnej - na jej wniosek - kosztów
niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu). Oznacza to, że o obowiązku zwrotów
kosztów procesu decyduje ostateczny wynik sprawy (por. postanowienie SN z dnia
14 lutego 1968 r. sygn. akt l PZ 75/67, niepubl.; postanowienie SN z dnia
9 października 1967 r., sygn. akt l CZ 81/67, niepubl.; postanowienia SN z dnia
12 sierpnia 1965 r., sygn. akt l CZ 80/65, OSNC 1966, nr 3). Powyższa zasada
dotyczy wszystkich kosztów procesu niezbędnych do celowego dochodzenia praw
i celowej obrony poniesionych przez stronę wygrywającą sprawę, w tym także
kosztów jakie ta poniosła w związku z prowadzonymi w toku postępowania
w sprawie postępowaniami wpadkowymi (incydentalnymi). Obowiązek poniesienia
tychże kosztów spoczywa bowiem wyłącznie na stronie przegrywającej sprawę
(art. 98 § 1 k.p.c.) i to niezależnie od wyniku postępowania wpadkowego.
Rację ma skarżąca podnosząc, że ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie
obowiązku pokrycia kosztów postępowania zażaleniowego wszczętego
wniesieniem przez pozwanego zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji
o odrzuceniu sprzeciwu od nakazu zapłaty możliwe będzie dopiero po wydaniu
orzeczenia w przedmiocie żądania pozwu (rozstrzygnięciu w sprawie). Stronie
wygrywającej sprawę należy się bowiem od przeciwnika zwrot kosztów procesu,
w tym także zwrot kosztów postępowania incydentalnego, chociażby
w postępowaniu tym uległa przeciwnikowi. W sytuacji takiej o zakresie zwrotu
kosztów procesu decyduje ostateczny wynik sprawy (postanowienie SN z dnia
7 listopada 1966 roku, sygn. akt l PZ 66/66, OSP 1968, nr 1).
Uchylenie postanowienia sądu pierwszej instancji o odrzuceniu sprzeciwu
od nakazu zapłaty nie przesądza o ostatecznym rozstrzygnięciu w sprawie, stąd też
Sąd Okręgowy w Ś., rozpatrując zażalenie na postanowienie o odrzuceniu
sprzeciwu od nakazu zapłaty, nie był władny orzekać w przedmiocie obowiązku
zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego. O tym bowiem która, ze stron sporu
5
będzie stroną przegrywającą sprawę, zobowiązaną do ich zwrotu, decydować
będzie ostateczny wynik sprawy (art. 98 § 1 k.p.c.).
Z tych też względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji.
O kosztach postępowania zażaleniowego przed Sądem Najwyższym
orzeczono na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. w punkcie drugim sentencji.