Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 7 PAŹDZIERNIKA 2009 R.
IV KK 174/09
Odpowiedzialności za przestępstwo określone w art. 230 § 1 k.k.
podlega osoba powołująca się na wpływy także w krajowej jednostce orga-
nizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, podejmująca się pośrednic-
twa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą al-
bo jej obietnicę.
Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki.
Sędziowie: SN J. Grubba, SA (del. do SN) Z. Puszkarski (spra-
wozdawca).
Prokurator Prokuratury Krajowej: D. Barski.
Sąd Najwyższy w sprawie Mariusza L., Roberta S. i Krystiana W.,
oskarżonych z art. 230 § 1 k.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 7 października 2009 r., kasacji, wniesionej – na niekorzyść – przez
prokuratora od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 stycznia 2009 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S. z dnia 12 maja 2008 r.,
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę p r z e k a z a ł Sądowi Okręgowemu
w K. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Z u z a s a d n i e n i a :
Mariusz L., Robert S. i Krystian W. stanęli pod zarzutem tego, że: „w
miesiącu listopadzie 2003 r. w S., działając wspólnie i w porozumieniu, po-
2
wołując się na swoje wpływy w jednostce organizacyjnej dysponującej
środkami publicznymi w postaci Dyrekcji Kopalni Węgla Kamiennego „W.”
w M., podjęli się pośrednictwa w załatwieniu spłaty wierzytelności w wyso-
kości 1 miliona złotych na rzecz firmy O. z siedzibą w S., w zamian za ko-
rzyść majątkową stanowiącą 10 % w/w kwoty, to jest 100 tysięcy złotych”,
tj. popełnienia przestępstwa z art. 230 § 1 k.k.
Robertowi S. nadto zostało zarzucone przestępstwo z art. 263 § 2
k.k.
Sąd Rejonowy w S., wyrokiem z dnia 12 maja 2008 r., uznał oskar-
żonych za winnych popełnienia wyżej opisanego występku określonego w
art. 230 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył Mariuszowi L.
i Krystianowi W. kary po roku i 3 miesięce pozbawienia wolności, a Rober-
towi S. karę roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności, warunkowo zawiesza-
jąc wykonanie tych kar: Mariuszowi L. i Krystianowi W. na okres próby 4
lat, Robertowi S. na okres próby 5 lat. Na mocy art. 33 § 2 i 3 k.k. orzekł
kary grzywny: wobec Mariusza L. i Krystiana W. po 200 stawek dziennych,
a wobec Roberta S. 250 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej
stawki na kwotę 50 zł w odniesieniu do każdego z oskarżonych; na poczet
tych kar zaliczył oskarżonym okresy pozbawienia wolności, przyjmując, że
jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny 2 stawkom grzywny.
Roberta S. Sąd uniewinnił od zarzutu popełnienia czynu z art. 263 § 2 k.k.
Apelacje od tego wyroku wnieśli obrońcy oskarżonych, przy czym
obrońca Roberta S. zaskarżył wyrok w części skazującej tego oskarżone-
go. We wszystkich apelacjach został podniesiony zarzut naruszenia prawa
materialnego – art. 230 § 1 k.k. Różnie formułowane wywody skarżących
sprowadzały się do tego, że chociaż wymieniona w wyroku Kopalnia może
być traktowana jako dysponująca, w pewnym zakresie, środkami publicz-
nymi, to jest krajową jednostką organizacyjną, takiej zaś wspomniany prze-
3
pis swoją dyspozycją nie obejmuje, w odróżnieniu od dysponującej środ-
kami publicznymi zagranicznej jednostki organizacyjnej.
Zarzut naruszenia prawa materialnego można uznać za wiodący; po-
za tym podniesiono zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych oraz obrazy
prawa procesowego. Obrońcy zgodnie wnosili o zmianę zaskarżonego wy-
roku i uniewinnienie oskarżonych od popełnienia zarzucanego im czynu,
względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpo-
znania Sądowi pierwszej instancji.
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 30 stycznia 2009 r. zmienił wy-
rok w zaskarżonej części w ten sposób, że uniewinnił oskarżonych od po-
pełnienia zarzucanego im czynu z art. 230 § 1 k.k.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu odwoławczego wniósł Pro-
kurator Okręgowy w K. Zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść Mariusza
L., Roberta S. i Krystiana W., zarzucając:
„1. rażące naruszenie prawa materialnego, a to art. 230 § 1 k.k., mające
istotny wpływ na treść opisanego wyżej orzeczenia, polegające na wyraże-
niu przez sąd odwoławczy błędnego poglądu prawnego, iż powoływanie się
na wpływy w krajowej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami pu-
blicznymi nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 230 § 1 k.k., gdy
tymczasem zarówno wykładnia językowa jak i celowościowa jednoznacznie
wskazują, iż przepis art. 230 § 1 k.k. penalizuje powoływanie się na wpływy
tak w krajowych, jak i zagranicznych jednostkach organizacyjnych dyspo-
nujących środkami publicznymi,
2. rażące i mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie
przepisów prawa karnego procesowego, a to art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art.
424 § 1 pkt 1 k.p.k., poprzez niewskazanie w uzasadnieniu kwestionowa-
nego wyroku powodów, dla których ustalenia faktyczne dokonane przez
sąd pierwszej instancji oraz zapatrywania prawne wyrażone przez ten sąd
uznane zostały za błędne, jak również odstąpienie od należytego wskaza-
4
nia, jakie fakty uznane zostały przez sąd okręgowy za udowodnione lub
nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie
uznał dowodów przeciwnych, pomimo wydania w postępowaniu odwoław-
czym orzeczenia odmiennego co do istoty sprawy”.
W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania w postępo-
waniu odwoławczym.
Pisemną odpowiedź na kasację złożył obrońca Krystiana W. Wniósł o
jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej oraz o zasądzenie na rzecz
oskarżonego zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. Kasację poparł
natomiast występujący na rozprawie kasacyjnej prokurator Prokuratury
Krajowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługiwała na uwzględnienie, trafnie bowiem w niej zakwe-
stionowano dokonaną przez Sąd Okręgowy wykładnię prawa – przepisu
art. 230 § 1 k.k. Analizując treść tego przepisu Sąd odwoławczy uznał, po-
dzielając w tej materii stanowisko obrońców, że przedmiotem jego ochrony
jest działalność instytucji państwowej, samorządowej, organizacji między-
narodowej i krajowej, a także zagranicznej jednostki organizacyjnej dyspo-
nującej środkami publicznymi, ich prawidłowe i bezinteresowne funkcjono-
wanie. Nie jest natomiast przedmiotem ochrony działalność krajowej jed-
nostki organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, a tego rodzaju
jednostką organizacyjną jest Kopalnia Węgla Kamiennego „W.”. Zatem po-
woływanie się w niej na wpływy nie rodzi odpowiedzialności karnej. Według
Sądu odwoławczego, do tego „nieodpartego” wniosku prowadzi wykładnia
językowa przepisu art. 230 § 1 k.k. Mianowicie, ustawodawca wymienia
instytucje, których ochrona stanowi przedmiot tego przepisu i czyni to uży-
wając sformułowania „Kto, powołując się na wpływy:
5
 w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej
albo krajowej lub
 w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicz-
nymi”.
Wywodzi dalej Sąd odwoławczy, że użyte w przepisie wyrazy „albo”,
„lub” stanowią, zgodnie z zasadami logiki, alternatywę rozłączną. Wyrazami
tymi łączymy zdania lub wyrażenia, by powiedzieć, że spośród wskazanych
przez nie sytuacji możliwa jest tylko jedna. W przeciwieństwie do innych
spójników szeregowych, „lub” nie występuje przed pierwszym z łączonych
zdań lub wyrażeń, natomiast użyty w przepisie art. 230 § 1 k.k. pierwszy
spójnik szeregowy „albo” łączy wyrażenia „organizacji międzynarodowej”
albo „krajowej” wskazując, że jest tylko możliwa jedna sytuacja: „organiza-
cja międzynarodowa” albo „organizacja krajowa”. Użyty w tym przepisie
drugi spójnik szeregowy „lub” łączy wyrażenia „w instytucji państwowej,
samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej” lub „w zagra-
nicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi”.
Zdaniem Sądu Okręgowego, użyty przedrostek „w” określa, że ustawodaw-
ca penalizuje działania polegające na powoływaniu się na wpływy właśnie
„w” wymienionych przepisem instytucjach, posługując się przy tym spójni-
kami szeregowymi (wytłuszczenia SO). Gdyby ustawodawca chciał spena-
lizować powoływanie się na wpływy w krajowej jednostce organizacyjnej
dysponującej środkami publicznymi, wówczas przed wyrazem krajowej
użyłby przedrostka „w”, a po spójniku szeregowym „lub” nie użyłby przed-
rostka „w” oraz zmieniłby kolejność spójników szeregowych. Przepis wtedy
miałby brzmienie: „Kto, powołując się na wpływy w instytucji państwowej,
samorządowej, organizacji międzynarodowej lub w krajowej albo zagra-
nicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi …”.
Przytoczenie praktycznie całego wywodu Sądu odwoławczego ułatwi
wykazanie, że nie jest on poprawny. Pomijając nieprawidłowość w nazew-
6
nictwie gramatycznym (w każdym wydawnictwie słownikowym jednolitero-
wy zwrot „w” jest określany jako przyimek, a nie przedrostek), poważny
błąd w zaprezentowanym rozumowaniu polega na utożsamieniu spójników
„albo” oraz „lub” i uznaniu, że oba stanowią alternatywę rozłączną. Tym-
czasem zasady logiki stanowią co innego. O ile pierwszy z tych spójników
jest funktorem alternatywy rozłącznej, to drugi z nich jest funktorem alterna-
tywy nierozłącznej (zob. np. Z. Ziembiński: Logika praktyczna, Warszawa
1997, s. 86  87), zatem nie jest słuszne twierdzenie, że użycie w wypo-
wiedzi spójnika „lub” każe przyjąć, iż „spośród wskazanych sytuacji możli-
wa jest tylko jedna”. W konsekwencji, oparty na błędnej przesłance wnio-
sek nie może zyskać aprobaty. Warto wspomnieć, że w piśmiennictwie za-
leca się ostrożność w odczytywaniu sensu przepisu przez pryzmat spójni-
ków wyrażających alternatywę, bowiem prawodawcy bardzo często zdarza
się niekonsekwencja w ich użyciu, co prowadzi do niejednoznaczności tek-
stu i związanych z tym trudności interpretacyjnych (zob. A. Malinowski: Re-
dagowanie tekstu prawnego. Wybrane wskazania logicznojęzykowe,
Warszawa 2008, s. 72). W każdym razie, odczytując art. 230 § 1 k.k. wy-
pada raczej przyjąć, że spójnik „albo” oddziela dwie części zdania, z któ-
rych druga mówi o krajowej lub zagranicznej jednostce organizacyjnej,
chociaż nie jest pozbawione racji spostrzeżenie, iż umieszczenie przyimka
„w” nie przed wyrazem „krajowej”, ale przed wyrazem „zagranicznej” spra-
wiło, iż przepis nie jest dość klarowny i daje asumpt do takiej interpretacji
przepisu, jak uczynił to Sąd odwoławczy. Interpretacja ta zdaje się pojawiać
w piśmiennictwie prawniczym, np. A. Barczak-Oplustil, nie twierdząc
wprost, że art. 230 § 1 k.k. nie obejmuje krajowych jednostek organizacyj-
nych, jako jednostki objęte dyspozycją tego przepisu wymienia: instytucje
państwowe, instytucje samorządowe, organizacje krajowe, organizacje
międzynarodowe oraz te zagraniczne jednostki organizacyjne, które dys-
ponują środkami publicznymi (w: A. Zoll red.: Kodeks karny. Część szcze-
7
gólna. Komentarz, t. II, Kraków 2008, s. 997  998). Na gruncie art. 230a §
1 k.k., tożsamego co do katalogu instytucji z art. 230 § 1 k.k., takie samo
wyliczenie, również bez wzmianki, że musi ono pomijać krajowe jednostki
organizacyjnych inne niż organizacje, przeprowadził R. A. Stefański: Prze-
stępstwo czynnej płatnej protekcji (art. 230a k.k.), Prok. i Pr. 2004, nr 5, s.
10 – 12.
W piśmiennictwie przeważa jednak pogląd, że przepis art. 230 § 1
k.k. nie pozostawia poza zakresem penalizacji, przy spełnieniu innych
znamion przestępstwa, powoływania się na wpływy w krajowej jednostce
organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi. Np. L. Gardocki wska-
zuje, że „przestępstwo płatnej protekcji (art. 230 k.k.) godzi w prawidłowe i
bezstronne funkcjonowanie instytucji państwowych, samorządowych, orga-
nizacji międzynarodowych oraz krajowych i zagranicznych jednostek orga-
nizacyjnych dysponujących środkami publicznymi” (Prawo karne, Warsza-
wa 2006, s. 274). Według O. Górniok, „krąg instytucji (…) przepis zakreśla
szeroko. Obok instytucji państwowych i samorządowych wymienia organi-
zacje międzynarodowe oraz krajowe lub zagraniczne jednostki organiza-
cyjne dysponujące środkami publicznymi (w: A. Wąsek red.: Kodeks karny.
Część szczególna. Komentarz, t. II, Warszawa 2006, s. 80). Z kolei A. Ma-
rek pisze, że „płatna protekcja polega na podjęciu się pośrednictwa w zała-
twieniu sprawy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji mię-
dzynarodowej albo jednostce organizacyjnej dysponującej środkami pu-
blicznymi w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę”
(nie różnicuje więc usytuowania jednostki organizacyjnej pod względem
kraju pochodzenia), natomiast w odniesieniu do art. 230a k.k. wyraźnie już
wskazuje, że chodzi w tym przepisie o przekupstwo pośrednika, „polegają-
ce na udzieleniu mu korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za po-
średnictwo w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, samorządowej,
organizacji międzynarodowej albo w krajowej lub zagranicznej jednostce
8
organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi” (Kodeks karny. Komen-
tarz, 4. wyd., s. 435). Wątpliwości w tej materii zdaje się nie mieć B. Mik,
która twierdzi, że „punktem odniesienia własnych lub cudzych wpływów, o
których mowa w art. 230 k.k., jest obecnie, oprócz instytucji państwowej,
każda jednostka samorządowa, a także organizacja międzynarodowa oraz
krajowa lub zagraniczna jednostka organizacyjna dysponująca środkami
publicznymi” (Nowela antykorupcyjna. Wprowadzenie, Kraków 2003, s.
164). Podobnie ujmuje tę kwestię J. Skorupka, wskazując, że „przedmio-
tem ochrony w przestępstwie płatnej protekcji jest powaga i dobre imię in-
stytucji państwowych i samorządu terytorialnego oraz organizacji między-
narodowej, a także krajowej lub zagranicznej jednostki organizacyjnej dys-
ponującej środkami publicznymi” (Typy przestępstw korupcyjnych po nowe-
li kodeksu karnego z 13 czerwca 2003 r. Nowe kodyfikacje prawa karnego,
Wrocław 2004, t. XV, s. 153). Według J. Potulskiego, „dyspozycja zakazu
karnego przewidzianego w art. 230 § 1 k.k. zawiera aż 28 typów czynu za-
bronionego”, w tym „powoływanie się na wpływy w krajowej jednostce or-
ganizacyjnej dysponującej środkami publicznymi i podjęcie się pośrednic-
twa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą al-
bo jej obietnicę” (Komentarz do ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zmia-
nie ustawy – Kodeks karny …, LEX/el. 2004). Niewątpliwie, wszystkie te
wypowiedzi nie pojawiłyby się, gdyby proste odczytanie przepisu prowadzi-
ło do „nieodpartego” wniosku, że przedmiotem jego ochrony nie jest dzia-
łalność krajowej jednostki organizacyjnej dysponującej środkami publicz-
nymi.
W przypadku niektórych autorów interpretacja omawianego przepisu
(także art. 230a k.k.) wydaje się być niekonsekwentna. M. Kulik wskazuje,
że „przedmiotem ochrony jest powaga i dobre imię instytucji państwowych,
samorządowych organizacji międzynarodowych, a także krajowych lub za-
granicznych jednostek organizacyjnych dysponujących środkami publicz-
9
nymi”, jednak wymieniając podmioty objęte ochroną pomija, tak jak A. Bar-
czakOplustil, krajowe jednostki organizacyjne (w: M. Mozgawa red.: Ko-
deks karny. Praktyczny komentarz, 2. wyd., s. 456  457). Podobnie M.
Szwarczyk twierdzi, że wprowadzona ustawą z dnia 13 czerwca 2003 r.
zmiana treści art. 230 § 1 k.k. polegała na uzupełnieniu tego przepisu o
sformułowania: „organizacja międzynarodowa albo krajowa”, „zagraniczna
jednostka organizacyjna dysponująca środami publicznymi”, natomiast w
odniesieniu do zawierającego taki sam katalog instytucji art. 230a k.k.
wskazuje, że przedmiotem ochrony jest „powaga i dobre imię instytucji
państwowych, samorządowych, organizacji międzynarodowych, a także
krajowych lub zagranicznych jednostek organizacyjnych dysponujących
środkami publicznymi” (w: T. Bojarski red.: Kodeks karny. Komentarz, War-
szawa 2009, s. 493  494, 496).
Z powyższego wynika, że nie znajduje potwierdzenia zawarta w od-
powiedzi na kasację teza obrońcy oskarżonego Krystiana W., iż wyrok Są-
du Okręgowego jest poparty „ustaloną linią orzecznictwa i poglądów dok-
tryny” (żadnego orzeczenia sądu, względnie wypowiedzi przedstawicieli
nauki prawa autor tych słów zresztą nie przytoczył). W każdym razie, bazu-
jąca na regułach semantycznych oraz gramatycznych wykładnia językowa
nie prowadzi do odrzucenia tezy, że brzmienie art. 230 § 1 k.k. daje możli-
wość karania za zachowanie polegające na powoływaniu się na wpływy w
krajowej jednostce organizacyjnej. Wątpliwości wynikające z wykładni języ-
kowej przemawiają jednak za przeprowadzeniem w tej materii dalszych
rozważań, w tym z odwołaniem się do wykładni systemowej i funkcjonalnej.
Warto wspomnieć, że w piśmiennictwie prawniczym wspomina się nawet o
zakazie ustalania znaczenia literalnego przepisu z pominięciem kontekstu
systemowego i funkcjonalnego oraz o możliwości zakwestionowania usta-
leń interpretacyjnych z tego powodu, iż dokonano ich w izolacji, tj. nie bio-
rąc pod uwagę trzech relewantnych kontekstów: językowego, systemowe-
10
go i funkcjonalnego (L. Morawski: Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2008,
s. 145).
Dostrzec zatem należy, że art. 230 nie może być rozpatrywany w
oderwaniu od umiejscowionych w tym samym rozdziale Kodeksu karnego
art. 228 i 229 (na związek płatnej protekcji z przestępstwem łapownictwa
wskazuje O. Górniok, op. cit., s. 78), jak też od wprowadzonych nowelą z
13 czerwca 2003 r. (ustawa o zmianie ustawy – Kodeks karny …, Dz. U. Nr
111, poz. 1061) przepisów art. 115 § 19 oraz art. 230a k.k., zwłaszcza że
ta sama nowela wprowadziła, będące przedmiotem sporu, zmiany w art.
230 k.k. Ścisły związek przestępstwa płatnej protekcji z przestępstwem ła-
pownictwa (biernego i czynnego) wynika choćby z tego, że pierwsze z nich
nader często poprzedza drugie – podejmujący się pośrednictwa w zała-
twieniu sprawy udziela następnie korzyści osobie pełniącej funkcję publicz-
ną. W świetle art. 115 § 19 k.k. osobą tą jest m. in. osoba zatrudniona w
jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi (niewykonu-
jąca wyłącznie czynności usługowych). Trudno zatem przyjąć, że w sytua-
cji, gdy przepis ten mówi o krajowej jednostce organizacyjnej, przepis art.
230 k.k. jednostkę tę pomija, ograniczając się do zagranicznej jednostki
organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi. Inaczej mówiąc, nie-
spójne byłoby rozwiązanie uznające, z jednej strony, za bezkarne określo-
ne w art. 230 § 1 k.k. zachowanie polegające na powoływaniu się na wpły-
wy w krajowej jednostce organizacyjnej, z drugiej zaś strony uznające za
przestępstwo udzielenie korzyści osobie pełniącej funkcję publiczną, tj. za-
trudnionej w krajowej jednostce organizacyjnej. W jeszcze większym po-
wiązaniu przepis art. 230 k.k. pozostaje z przepisem art. 230a k.k., skoro
drugi z nich jest niejako symetryczny do pierwszego, penalizując czynną
stronę handlu wpływami, tj. przekupstwo pośrednika, o którym mowa w art.
230 k.k. Warunkiem odpowiedzialności za przestępstwo z art. 230a § 1 k.k.
jest udzielenie, względnie obietnica udzielenia korzyści majątkowej lub
11
osobistej, w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy, polegające na
bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie osoby
pełniącej funkcję publiczną. Jak wspomniano, chodzi o osobę zdefiniowaną
w art. 115 § 19 k.k., zatem trzeba przyjąć, że przepis art. 230a k.k. nie mo-
że pomijać osób zatrudnionych w krajowych jednostkach organizacyjnych
dysponujących środkami publicznymi. Analogicznie, osób tych nie może
pomijać przepis art. 230 k.k.
Do podobnego wniosku prowadzi też wykładnia funkcjonalna i histo-
ryczna przepisu art. 230 k.k. Pierwotnie przepis ten penalizował płatną pro-
tekcję, polegającą na powoływaniu się na swoje wpływy tylko w instytucji
państwowej lub samorządu terytorialnego. Rządowy projekt ustawy o
zmianie ustawy – Kodeks karny i innych ustaw z dnia 10 września 2002 r.
przewidywał, że dyspozycja art. 230 § 1 k.k. otrzyma w początkowym
fragmencie brzmienie: „Kto, powołując się na wpływy w instytucji państwo-
wej, samorządowej lub jednostce organizacyjnej dysponującej środkami
publicznymi” oraz że analogiczna będzie treść nowo wprowadzonego art.
230a k.k. (zob. Sejm IV kadencji, druk nr 869 na stronach internetowych
Sejmu). Nie ulega wątpliwości, że projektodawca przewidywał objęcie pe-
nalizacją niekaranych dotychczas zachowań, przy czym pojęcie „jednostka
organizacyjna” odnosiło się do jednostki krajowej. W toku prac sejmowych
nie kwestionowano zasadności proponowanych w tym zakresie zmian,
uznano natomiast za konieczne takie zredagowanie przepisu, by odpowia-
dał on dążeniu do objęcia penalizacją korupcji w szeroko pojętym sektorze
publicznym, krajowym i międzynarodowym, również z uwagi na wymagania
ratyfikowanej przez Polskę Prownokarnej Konwencji Rady Europy o korup-
cji z dnia 27 stycznia 1999 r. – Dz. U. z 2002 r. Nr 126, poz. 1066 (wspomi-
na o tym ekspert Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach
A. Marek, op. cit., s. 437). Poczynione w toku prac sejmowych zmiany w
projekcie rządowym były efektem dążenia do uzupełnienia projektu o „ele-
12
ment” międzynarodowy, nie zaś starania, by katalog wymienionych w prze-
pisie podmiotów krajowych ograniczyć do instytucji państwowych, samo-
rządowych oraz organizacji. Prześledzenie toku procesu legislacyjnego za-
pewne sprawiłoby, iż Sąd Okręgowy, który neguje wolę ustawodawcy pe-
nalizowania powoływania się na wpływy w innej niż organizacja krajowej
jednostce organizacyjnej, do tego zagadnienia odniósłby się z większą
ostrożnością. Do takiej samej ostrożności we wnioskowaniu i odczytywaniu
intencji ustawodawcy powinno skłonić Sąd odwoławczy domniemanie ra-
cjonalności ustawodawcy. Nie sposób przecież wytłumaczyć, dlaczego
miałby uznać on za słuszne objęcie ochroną działalności zagranicznych
jednostek organizacyjnych dysponujących środkami publicznymi, zaś za
niezasługującą na ochronę działalność jednostek krajowych. Takie odczy-
tanie przepisu prowadziłoby do niemożliwego do zaakceptowania wniosku,
iż polski ustawodawca za przestępstwo, tj. za czyn szkodliwy społecznie
uznaje zachowanie godzące w prawidłowe i bezinteresowne funkcjonowa-
nie podmiotu zagranicznego, zaś za pozbawione szkodliwości godzenie w
funkcjonowanie podmiotu krajowego.
Przedstawione argumenty prowadzą do wniosku, że odpowiedzialno-
ści za przestępstwo określone w art. 230 § 1 k.k. podlega osoba powołują-
ca się na wpływy także w krajowej jednostce organizacyjnej dysponującej
środkami publicznymi, podejmująca się pośrednictwa w załatwieniu sprawy
w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę. W tym uję-
ciu, pojemne (zob. np. art. 33 i 331
§ 1 k.c.) określenie „krajowa jednostka
organizacyjna” obejmuje również organizację.
W konsekwencji należało przyjąć, że znalazł potwierdzenie zarzut z
pkt. 1 kasacji, iż ze strony Sądu Okręgowego doszło do rażącego
naruszenia prawa materialnego, mającego wpływ na treść wyroku;
skutkowało to uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego
rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. (...)