IV CZ 102/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:27-01-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 102/09
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa J. P.
przeciwko S.R. i in. ,
o ochronę dóbr osobistych i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 listopada 2009 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 25 sierpnia 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
J. P. od wyroku Sądu Okręgowego w G., oddalającego w całości jego powództwo o
ochronę dóbr osobistych, którego przedmiotem były roszczenia niemajątkowe
(złożenie oświadczenia określonej treści i zaniechanie określonych wypowiedzi w
przyszłości) oraz roszczenie majątkowe o zadośćuczynienie w kwocie 20 tysięcy zł.
Wyrok ten powód zaskarżył w całości i uiścił opłatę od skargi kasacyjnej,
obejmującą opłatę stałą w zakresie dotyczącym roszczeń niemajątkowych oraz
opłatę stosunkową w zakresie dotyczącym roszczenia majątkowego.
Postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powoda w części dotyczącej roszczenia majątkowego o zapłatę 20000
zł z takim uzasadnieniem, że przewidziane w art. 3982
§ 1 k.p.c. wyłączenie
dopuszczalności skargi w sprawach o prawa majątkowe o wartości przedmiotu
zaskarżenia niższej niż 50 tysięcy zł dotyczy również sytuacji, w których powód
dochodzi obok roszczenia majątkowego także roszczenia o charakterze
niemajątkowym.
W zażaleniu na to postanowienie powód zakwestionował przyjętą przez Sąd
Apelacyjny wykładnię art. 3982
§ 1 k.p.c., powołując się na odmienne w tej kwestii
orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz poglądy wyrażane w piśmiennictwie. Wniósł
o uchylenie postanowienia i przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
w odrzuconej części, a także o zasądzenie kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Sąd Apelacyjny poprzestał na wyrażeniu przytoczonej wyżej oceny, nie
przedstawiając motywów, które stanowiły jej podstawę. Nie jest zatem wiadome,
jakie argumenty skłoniły Sąd do zajęcia stanowiska odmiennego od
przyjmowanego zgodnie, na co trafnie zwraca uwagę skarżący, w judykaturze Sądu
Najwyższego i w piśmiennictwie.
Jeszcze po rządem art. 425 § 1 kodeksu postępowania cywilnego z 1932 r.
(„W sprawach o roszczenia majątkowe skarga kasacyjna służy tylko wówczas, gdy
wartość przedmiotu zaskarżenia przenosi 500 zł”) Sąd Najwyższy stał na
3
stanowisku, że ograniczenie to nie dotyczy spraw, w których dochodzone są łącznie
roszczenia majątkowe i niemajątkowe (por. orzeczenie z dnia 15 stycznia 1935 r.,
II C 2246/34, Zb.Urz. 1935, nr 7, poz. 293).
Tak też przyjmował Sąd Najwyższy pod rządem art. 393 k.p.c., w brzmieniu
obowiązującym przed dniem 1 lipca 2000 r., stwierdzając, że w razie zgłoszenia
roszczeń majątkowych i niemajątkowych, wysokość spornego zadośćuczynienia nie
może wpływać na dopuszczalność kasacji i podkreślając, że przepisy ograniczające
dopuszczalność kasacji muszą być wykładane ściśle (postanowienie z dnia
11 stycznia 2001 r., V CKN 1852/00, niepublikowane).
Tak również wypowiedział się Sąd Najwyższy na tle obowiązującego art.
3982
§ 1 k.p.c., stwierdzając, że przewidziane w tym przepisie ograniczenia dotyczą
jedynie spraw o prawa majątkowe i nie odnoszą się do spraw mających za
przedmiot zarówno roszczenia majątkowe, jak i niemajątkowe (wyrok z dnia
9 stycznia 2008 r., II CSK 363/07, niepublikowany).
W pełnej zgodzie ze stanowiskiem judykatury pozostają poglądy wyrażane
w tej kwestii w piśmiennictwie.
Stanowisko to jest prawidłowe i podziela je Sąd Najwyższy rozpoznający
zażalenie.
Art. 3982
§ 1 k.p.c. jest ujęty w sposób negatywny, tj. wymienia sprawy,
w których skarga kasacyjna nie jest dopuszczalna. Taka konstrukcja przepisu
wzmacnia ogólnie przyjmowaną zasadę, że ograniczenia w zakresie
dopuszczalności środków odwoławczych lub środków zaskarżenia powinny
wyraźnie wynikać z przepisu oraz że przepisów takich nie należy wykładać
rozszerzająco.
Z brzmienia przepisu wynika dostatecznie jasno, że odnosi się on jedynie do „spraw
o prawa majątkowe”. Także wykładnia funkcjonalna uzasadnia takie rozumienie art.
3982
§ 1 k.p.c., że kryterium dopuszczalności skargi kasacyjnej w postaci wartości
przedmiotu zaskarżenia dotyczy spraw, których przedmiotem są tylko prawa
majątkowe. Jeżeli sprawa dotyczy praw majątkowych i niemajątkowych, a skargę
kasacyjną skierowano przeciwko orzeczeniu zarówno w zakresie praw
4
majątkowych, jak i niemajątkowych, to będzie ona dopuszczalna bez względu na
wartość objętego zaskarżeniem roszczenia majątkowego.
Z omówionych względów Sąd Najwyższy uznał, że odrzucenie (częściowe)
skargi kasacyjnej było bezpodstawne i uwzględniając uzasadnione zażalenie,
zaskarżone postanowienie uchylił, stosownie do 3941
§ 3 i 39815
§ 1 zdanie
pierwsze (odpowiednio) k.p.c. Natomiast bezprzedmiotowy w zażaleniu był wniosek
„o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania w odrzuconej części”, a wniosek
o zasądzenie kosztów postępowania - przedwczesny.
db
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa J. P.
przeciwko S.R. i in. ,
o ochronę dóbr osobistych i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 listopada 2009 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 25 sierpnia 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
J. P. od wyroku Sądu Okręgowego w G., oddalającego w całości jego powództwo o
ochronę dóbr osobistych, którego przedmiotem były roszczenia niemajątkowe
(złożenie oświadczenia określonej treści i zaniechanie określonych wypowiedzi w
przyszłości) oraz roszczenie majątkowe o zadośćuczynienie w kwocie 20 tysięcy zł.
Wyrok ten powód zaskarżył w całości i uiścił opłatę od skargi kasacyjnej,
obejmującą opłatę stałą w zakresie dotyczącym roszczeń niemajątkowych oraz
opłatę stosunkową w zakresie dotyczącym roszczenia majątkowego.
Postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powoda w części dotyczącej roszczenia majątkowego o zapłatę 20000
zł z takim uzasadnieniem, że przewidziane w art. 3982
§ 1 k.p.c. wyłączenie
dopuszczalności skargi w sprawach o prawa majątkowe o wartości przedmiotu
zaskarżenia niższej niż 50 tysięcy zł dotyczy również sytuacji, w których powód
dochodzi obok roszczenia majątkowego także roszczenia o charakterze
niemajątkowym.
W zażaleniu na to postanowienie powód zakwestionował przyjętą przez Sąd
Apelacyjny wykładnię art. 3982
§ 1 k.p.c., powołując się na odmienne w tej kwestii
orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz poglądy wyrażane w piśmiennictwie. Wniósł
o uchylenie postanowienia i przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
w odrzuconej części, a także o zasądzenie kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Sąd Apelacyjny poprzestał na wyrażeniu przytoczonej wyżej oceny, nie
przedstawiając motywów, które stanowiły jej podstawę. Nie jest zatem wiadome,
jakie argumenty skłoniły Sąd do zajęcia stanowiska odmiennego od
przyjmowanego zgodnie, na co trafnie zwraca uwagę skarżący, w judykaturze Sądu
Najwyższego i w piśmiennictwie.
Jeszcze po rządem art. 425 § 1 kodeksu postępowania cywilnego z 1932 r.
(„W sprawach o roszczenia majątkowe skarga kasacyjna służy tylko wówczas, gdy
wartość przedmiotu zaskarżenia przenosi 500 zł”) Sąd Najwyższy stał na
3
stanowisku, że ograniczenie to nie dotyczy spraw, w których dochodzone są łącznie
roszczenia majątkowe i niemajątkowe (por. orzeczenie z dnia 15 stycznia 1935 r.,
II C 2246/34, Zb.Urz. 1935, nr 7, poz. 293).
Tak też przyjmował Sąd Najwyższy pod rządem art. 393 k.p.c., w brzmieniu
obowiązującym przed dniem 1 lipca 2000 r., stwierdzając, że w razie zgłoszenia
roszczeń majątkowych i niemajątkowych, wysokość spornego zadośćuczynienia nie
może wpływać na dopuszczalność kasacji i podkreślając, że przepisy ograniczające
dopuszczalność kasacji muszą być wykładane ściśle (postanowienie z dnia
11 stycznia 2001 r., V CKN 1852/00, niepublikowane).
Tak również wypowiedział się Sąd Najwyższy na tle obowiązującego art.
3982
§ 1 k.p.c., stwierdzając, że przewidziane w tym przepisie ograniczenia dotyczą
jedynie spraw o prawa majątkowe i nie odnoszą się do spraw mających za
przedmiot zarówno roszczenia majątkowe, jak i niemajątkowe (wyrok z dnia
9 stycznia 2008 r., II CSK 363/07, niepublikowany).
W pełnej zgodzie ze stanowiskiem judykatury pozostają poglądy wyrażane
w tej kwestii w piśmiennictwie.
Stanowisko to jest prawidłowe i podziela je Sąd Najwyższy rozpoznający
zażalenie.
Art. 3982
§ 1 k.p.c. jest ujęty w sposób negatywny, tj. wymienia sprawy,
w których skarga kasacyjna nie jest dopuszczalna. Taka konstrukcja przepisu
wzmacnia ogólnie przyjmowaną zasadę, że ograniczenia w zakresie
dopuszczalności środków odwoławczych lub środków zaskarżenia powinny
wyraźnie wynikać z przepisu oraz że przepisów takich nie należy wykładać
rozszerzająco.
Z brzmienia przepisu wynika dostatecznie jasno, że odnosi się on jedynie do „spraw
o prawa majątkowe”. Także wykładnia funkcjonalna uzasadnia takie rozumienie art.
3982
§ 1 k.p.c., że kryterium dopuszczalności skargi kasacyjnej w postaci wartości
przedmiotu zaskarżenia dotyczy spraw, których przedmiotem są tylko prawa
majątkowe. Jeżeli sprawa dotyczy praw majątkowych i niemajątkowych, a skargę
kasacyjną skierowano przeciwko orzeczeniu zarówno w zakresie praw
4
majątkowych, jak i niemajątkowych, to będzie ona dopuszczalna bez względu na
wartość objętego zaskarżeniem roszczenia majątkowego.
Z omówionych względów Sąd Najwyższy uznał, że odrzucenie (częściowe)
skargi kasacyjnej było bezpodstawne i uwzględniając uzasadnione zażalenie,
zaskarżone postanowienie uchylił, stosownie do 3941
§ 3 i 39815
§ 1 zdanie
pierwsze (odpowiednio) k.p.c. Natomiast bezprzedmiotowy w zażaleniu był wniosek
„o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania w odrzuconej części”, a wniosek
o zasądzenie kosztów postępowania - przedwczesny.
db