Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 7 STYCZNIA 2010 R.
V KK 177/09
Zarzut obrazy art. 439 § 2 k.p.k. jest immanentnie związany z uchy-
bieniami wymienionymi w art. 439 § 1 pkt 9-11 k.p.k., odnoszącymi się do
orzeczenia sądu pierwszej instancji. Nie wskazuje jednak na żadne z tych
uchybień jako obciążające prawomocne orzeczenie sądu odwoławczego.
Dlatego też nie jest dopuszczalne wniesienie przez stronę kasacji na ko-
rzyść od wyroku sądu odwoławczego, którym uchylono wyrok uniewinnia-
jący oskarżonego i umorzono postępowanie karne, jeżeli zarzuca się w niej
jedynie naruszenie art. 439 § 2 k.p.k., a to wobec braku przedmiotowej
podstawy kasacji określonej w art. 523 § 2 k.p.k.
Przewodniczący: sędzia SN: H. Gradzik (sprawozdawca).
Sędziowie: SN A. Tomczyk, SA (del. do SN) K. Klugiewicz.
Prokurator Prokuratury Krajowej: B. Drozdowska.
Sąd Najwyższy w sprawie Romana W., skazanego z art. 300 § 1 k.h.
z 1934 r., po zapoznaniu się w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 7 stycznia
2010 r., z kasacją wniesioną przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu
Okręgowego w L. z dnia 24 października 2008 r., uchylającego wyrok Sądu
Rejonowego w L. z dnia 30 maja 2008 r. i umarzającego postępowanie
karne,
p o z o s t a w i ł kasację bez rozpoznania (...).
2
U Z A S A D N I E N I E
Sąd Rejonowy w L., po ponownym rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z
dnia 30 maja 2008 r., uniewinnił oskarżonych Zbigniewa B., Romana W. i
Krzysztofa D. od popełnienia zarzuconego im w akcie oskarżenia czynu, tj.
od tego, że w maju i czerwcu 1998 r. w L., działając wspólnie i w porozu-
mieniu, jako członkowie zarządu „B.” spółka z o.o., działali na jej szkodę w
ten sposób, że przekraczając swoje uprawnienia, doprowadzili do zbycia
na rzecz PPUH „R.” spółka z o.o. udziałów spółek zależnych Holdingu „B.”:
Zakład Budowlano-Montażowy, Zakład Transportowo-Sprzętowy „T.” spół-
ka z o.o., Zakład Budowlano-Montażowy „B.” spółka z o.o., Przedsiębior-
stwo Produkcyjno-Usługowe „R.” spółka z o.o., Zakład Budowlano-
Montażowy „B.” spółka z o.o., Zakład Budowlano-Montażowy „I.” spółka z
o.o., „Energomontaż” spółka z o.o., „T.” Grupa Holdingowa spółka z o.o.,
„C.” spółka z o.o. i „B. Development” spółka z o.o. oraz – niedopełniając
obowiązku – zaniechali wyegzekwowania zabezpieczenia umów zbycia
udziałów na rzecz PPUH „R.” w postaci weksli, a nadto niekorzystnie roz-
porządzali prawami i mieniem spółki poprzez sprzedaż spółce TRANSBUD
udziałów w spółkach: Przedsiębiorstwo Budowlano-Usługowe „I.” spółka z
o.o. oraz Zakład Montażowy i Prefabrykacji Budowlanych „P.” spółka z o.o.,
wniesienie do spółki TRANSBUD aportu na kwotę 783 000 zł, zawarcie ze
spółkami zależnymi niekorzystnych umów dzierżawy nieruchomości,
sprzedaż tym spółkom środków trwałych, dokonanie cesji umów na roboty
budowlano-montażowe, cesji wierzytelności i umów leasingowych oraz
zmianę warunków umów polegających na obniżeniu należnych spółce
prowizji. Zarzucony czyn zakwalifikowano w akcie oskarżenia z art. 300 § 1
rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. –
kodeks handlowy (Dz. U. Nr 57, poz. 502 ze zm.).
3
Wyrok ten zaskarżyli na niekorzyść oskarżonych Prokurator Okręgo-
wy w L. i pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego „B.” spółki z o.o. Po roz-
poznaniu obu apelacji Sąd Okręgowy w L., wyrokiem z dnia 24 październi-
ka 2008 r., uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie karne wobec
wszystkich oskarżonych. Koszty postępowania odwoławczego związane z
apelacja prokuratora zaliczył na rachunek Skarbu Państwa i zasądził od
oskarżonych w częściach równych koszty zastępstwa procesowego ponie-
sione w sprawie.
Z uzasadnienia wyroku wynika, że powodem umorzenia postępowa-
nia było stwierdzenie przedawnienia karalności zarzuconego oskarżonym
przestępstwa, które nastąpiło z końcem czerwca 2008 r.
Kasację od prawomocnego wyroku wniósł obrońca oskarżonego Ro-
mana W. Zarzucił w niej naruszenie art. 439 § 2 k.p.k. w zw. z art. 439 § 1
pkt 9 k.p.k., które w jego przekonaniu jest uchybieniem z kategorii bez-
względnych przyczyn odwoławczych, a polegało na uchyleniu wyroku Sądu
Rejonowego uniewinniającego oskarżonych i umorzeniu postępowania z
powodu przedawnienia, mimo że zgodnie z treścią art. 439 § 2 k.p.k., uchy-
lenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w treści art. 439 § 1 pkt 9-
11 k.p.k. może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego. Wniósł w konkluzji o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego roz-
poznania Sądowi Okręgowemu w L. w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Niezależnie od tego, że kasacja została przyjęta w Sądzie odwoław-
czym i przekazana do rozpoznania, jej dopuszczalność z punktu widzenia
warunków określonych w art. 523 § 1-4 k.p.k., podlegała weryfikacji przez
Sąd Najwyższy. Z pozycji tych przepisów istotne jest, że wywiedziono ka-
sację na korzyść od prawomocnego wyroku, którym umorzono postępowa-
nie karne na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., z powodu przedawnienia
karalności czynu zarzuconego Romanowi W. i dwóm pozostałym oskarżo-
4
nym. Z zasady ustanowionej przepisem art. 523 § 2 k.p.k., wynika, że od
takiego orzeczenia nie służy stronie kasacja na korzyść. Wyjątek od niej
przewiduje art. 523 § 4 pkt 1 k.p.k. pod tym warunkiem, że strona wskaże
w kasacji na uchybienia wymienione w art. 439 k.p.k. Do tej kategorii uchy-
bień nawiązał skarżący w kasacji, w sformułowaniu: „zarzucam określone
w art. 439 § 2 k.p.k. w zw. z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. uchybienie będące
bezwzględną przyczyną odwoławczą”. Formuła ta nie przesądza jednak
jeszcze, że obrońca podniósł pod adresem Sądu odwoławczego uchybie-
nie wymienione w art. 439 k.p.k., a więc iż spełniony został warunek sku-
tecznego wniesienia kasacji na korzyść od orzeczenia innego, niż wskaza-
ne w art. 523 § 2 k.p.k. Dla zweryfikowania oceny, że kasacja obrońcy
oskarżonego jest dopuszczalna, niezbędne stało się zinterpretowanie treści
sformułowanego w niej zarzutu, z uwzględnieniem wspierającej go moty-
wacji. Nie nasuwa ona zresztą żadnych niejasności, ani wątpliwości co do
intencji skarżącego. Jest oczywiste, że w zarzucie kasacji wytyka się wy-
danie wadliwego procesowo rozstrzygnięcia w wyroku Sądu odwoławczego
w następstwie stwierdzenia przedawnienia karalności czynu jako ujemnej
przesłanki procesowej. Skarżący nie zarzuca, że Sąd Okręgowy nie do-
strzegł upływu okresu przedawnienia ani też, że mimo zaistnienia tej prze-
szkody procesowej, kontynuował postępowanie wbrew nakazowi umorze-
nia zawartemu w art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. Rażącego naruszenie prawa
obrońca dopatruje się tylko w tym, że Sąd odwoławczy, stwierdzając prze-
dawnienie karalności, wbrew art. 439 § 2 k.p.k. uchylił zaskarżony wyrok
uniewinniający oskarżonych i umorzył wobec nich postępowanie karne – a
więc orzekł na ich niekorzyść, mimo iż ten przepis zakazuje uchylenia
orzeczenia na niekorzyść, o ile miałoby to nastąpić jedynie z powodów
określonych w art. 439 § 1 pkt 9-11 k.p.k., tj. między innymi z powodu
przedawnienia karalności czynu.
5
Z powyższych uwag wynika, że obrońca oskarżonego w istocie nie
wskazał na zaistnienie żadnego z uchybień wymienionych w art. 439
k.p.k., a ściśle, w § 1 pkt 1 – 11 tego przepisu. W samym art. 439 § 2 k.p.k.
nie wymienia się żadnego uchybienia. Formułuje się natomiast normę ad-
resowaną do sądu odwoławczego, wyłączającą stosowanie określonego w
art. 439 § 1 k.p.k. nakazu uchylenia orzeczenia, jeżeli uchylenie to miałoby
nastąpić jedynie z powodów określonych w § 1 pkt 9 – 11 (a więc także z
powodu przedawnienia karalności), a pociągałoby pogorszenie sytuacji
procesowej oskarżonego. Nie może ulegać wątpliwości, że respektując
normę zawartą w art. 439 § 2 k.p.k., Sąd Okręgowy nie mógł uchylić wyro-
ku uniewinniającego jedynie z powodu przedawnienia karalności czynu,
skoro uchylenie to było niekorzystne dla oskarżonych. W tym aspekcie za-
rzutowi kasacji nie można byłoby odmówić słuszności. Jednak w realiach
sprawy zarzut obrazy art. 439 § 2 k.p.k., jak już zauważono, nie zawiera
wcale wskazania na uchybienia wymienione w art. 439 k.p.k., bo te, jak
wyżej podniesiono, określone zostały tylko w pkt 1 – 11 § 1 art. 439, a nie
w innych segmentach redakcyjnych tego artykułu. Nawiązanie przez skar-
żącego do art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. precyzuje jedynie, w związku z którym z
wymienionych w art. 439 uchybień, aktualizował się zakaz uchylenia wyro-
ku na niekorzyść oskarżonego, naruszony przez Sąd drugiej instancji. Na-
tomiast sama wadliwość zaskarżonego wyroku wynikać ma, zdaniem auto-
ra kasacji, wyłącznie z naruszenia normy zawartej w art. 439 § 2 k.p.k., a
nie z zaistnienia w prawomocnym orzeczeniu któregokolwiek z uchybień
wymienionych w art. 439 k.p.k.
Powyższy wywód prowadzi do konkluzji, że w zarzucie kasacji nie
sygnalizuje się w istocie żadnego z uchybień wymienionych w art. 439
k.p.k. Sprowadza się on do wskazania na naruszenie tylko art. 439 § 2
k.p.k. Jak widać, interpretacja zarzutu kasacji, dokonana zgodnie z zasadą
wyrażoną w art. 118 § 1 k.p.k., prowadzi w sposób nieodparty do wniosku,
6
że nie wskazano w nim na uchybienie wymienione w art. 439 k.p.k., lecz
na inne rażące naruszenie prawa w rozumieniu art. 523 § 1 k.p.k. Płyną z
tej konkluzji oczywiste konsekwencje przy ocenie dopuszczalności kasacji.
Jawi się ona bowiem jako niedopuszczalna, gdyż została wywiedziona na
korzyść od wyroku innego niż skazujący oskarżonego na karę pozbawienia
wolności bez warunkowego zawieszenia i nie z powodu uchybień wymie-
nionych w art. 439 k.p.k. (art. 523 § 2 i § 4 pkt 1 k.p.k.).
Podsumowując należy stwierdzić, że zarzut obrazy art. 439 § 2 k.p.k.
jest zawsze immanentnie związany z uchybieniami wymienionymi w art.
439 § 1 pkt 9-11 k.p.k., odnoszącymi się do orzeczenia sądu pierwszej in-
stancji. Nie wskazuje jednak na żadne z tych uchybień jako obciążające
prawomocne orzeczenie sądu odwoławczego. Dlatego też, nie jest do-
puszczalne wniesienie przez stronę kasacji na korzyść od wyroku sądu
odwoławczego, którym uchylono wyrok uniewinniający oskarżonego i umo-
rzono postępowanie karne, jeśli zarzuca się w niej jedynie naruszenie art.
439 § 2 k.p.k., a to wobec braku przedmiotowej podstawy kasacji określo-
nej w art. 523 § 2 k.p.k.
W sytuacji gdy kasacja, jako wniesiona przez stronę, okazała się nie-
dopuszczalna, Sąd Najwyższy na podstawie art. 531 § 1 k.p.k. postanowił
o pozostawieniu jej bez rozpoznania.
Orzeczenie o obciążeniu skarżącego kosztami sądowymi postępo-
wania kasacyjnego opiera się na art. 637 § 1 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.
Już tylko marginalnie należy zauważyć, że uprawnienie do złożenia
kasacji od prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego na korzyść oskarżo-
nego z powodu uchybienia przepisowi art. 439 § 2 k.p.k., przysługuje pod-
miotom wskazanym w art. 521 k.p.k.