Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 88/09
POSTANOWIENIE
Dnia 27 stycznia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
SSA Barbara Trębska
w sprawie z powództwa S. J. przeciwko J. J.
o zachowek,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 stycznia 2010 r.,
zażalenia pozwanej
na postanowienie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 września 2009 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 23 września 2009 r. zmienił zaskarżony wyrok
Sądu Okręgowego w Ł. w sprawie z powództwa S. J. przeciwko J. J. o zachowek w ten
sposób, że bieg odsetek ustawowych od kwoty 70.000 złotych ustalił na dzień 15 marca
2004 r., w pozostałym zakresie oddalił apelację pozwanej i apelację powódki w całości.
W pkt 3 wyroku zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2700 złotych z tytułu
zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w
postępowaniu apelacyjnym. O kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym orzekł na
podstawie art. 98 § 1 w zw. z art. 391§ 1 k.p.c. przyjmując za podstawę rozstrzygnięcia
2
zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. O wysokości kosztów orzekł zgodnie z § 6
pkt 6 w zw. z §13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr
163, poz. 1348 ze zm.).
Postanowienie Sądu Apelacyjnego zawarte w pkt 3 wyroku pozwana zaskarżyła
zażaleniem i wniosła o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) zwolnienie od kosztów sądowych
nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Fakt, że
pozwana jest osobą małoletnią, jest uczennicą liceum i nie posiada oszczędności stały
się przyczyną przyznania jej zwolnienia od kosztów sądowych na mocy postanowienia z
dnia 3 marca 2005 r. i spowodowały, że prowadzenie procesu nie wiązało się dla
pozwanej z koniecznością ponoszenia opłat i wydatków. Zwolnienie to jednak, jak
wynika z treści art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych, nie uchyla odpowiedzialności za wynik sporu w stosunku do przeciwnika
procesowego. Oznacza to, że przyczyny usprawiedliwiające ubieganie się przez stronę
o zwolnienie od kosztów sądowych nie wystarczą, by wyłączyć działanie ustanowionej w
art. 98 § 1 k.p.c. reguły, że ten kto przegrał spór zwraca koszty procesu temu, czyje
racje zostały uznane za słuszne. Sąd może uwolnić stronę od obowiązku zwrotu
kosztów procesu na podstawie art. 102 k.p.c., jeśli stwierdzi, że zachodzi „wypadek
szczególnie uzasadniony". Okoliczności, które uprawniają do zastosowania tego
przepisu, ocenia sąd, i ocena ta następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od
kosztów sądowych (por. postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2007 r., V CSK 292/06,
niepubl. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07 niepubl.).
Szczególne znaczenie dla możliwości jego zastosowania ma ocena zachowania
się stron z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Podstawą do takiej oceny
może być zachowanie się strony w procesie, jak i jej sytuacja pozaprocesowa. Trzeba
mieć również na uwadze, że zakres zastosowania unormowania z art. 102 k.p.c.
ogranicza wykładnia funkcjonalna, nakazująca go stosować wyjątkowo, w szczególnie
uzasadnionych przypadkach.
W przedmiotowej sprawie skarżąca wskazuje, że za nieobciążaniem jej kosztami
postępowania odwoławczego przemawia sytuacja materialna i rodzinna, „okoliczności
3
natury podmiotowej leżące po jej stronie” oraz specyfika niniejszej sprawy. Taka
argumentacja, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy w tym jej stanu
majątkowego nie uzasadnia jednak traktowania sytuacji pozwanej jako szczególnie
uzasadnionej w rozumieniu art. 102 k.p.c.
Z przedstawionych przyczyn zażalenie nie mogło zostać uwzględnione
i podlegało oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c.

II CZ 88/09

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia