II CZ 91/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:24-06-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 91/09
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa Mirosławy B.
przeciwko Janowi M.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 3 lutego 2010 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 14 września 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 14 września 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
wniesioną 2 września 2009 r. skargę kasacyjną powódki Mirosławy B. od wyroku
Sądu Apelacyjnego z dnia 10 czerwca 2009 r. z powodu nieuiszczenia wymaganej
opłaty.
Sąd ten uznał, że przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy
– Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 234,
poz. 1571; dalej: ustawa zmieniająca), z zastrzeżeniem art. 8 ust 2-5, nie mają
zastosowania w sprawach wszczętych przed dniem jej wejścia w życie, czyli przed
dniem 1 lipca 2009 r. W ocenie Sądu, pojęcie „postępowanie w sprawie” oznacza
całe postępowanie, bez podziału na etapy. Ustawę w brzmieniu nadanym nowelą
stosuje się zatem wyłącznie w sytuacji, w której całe postępowanie zostało
wszczęte po jej wejściu w życie, nie zaś w sytuacji, w której określony etap
postępowania wszczętego przed jej wejściem życie, rozpoczął się już po tej dacie.
W zażaleniu skarżąca zarzuciła błędną wykładnię art. 8 ust. 1 ustawy
zmieniającej poprzez uznanie, iż postępowanie prowadzone na skutek wniesienia
skargi kasacyjnej jest dalszym etapem postępowania wszczętego na skutek
wniesienia pozwu i wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Trafnie zarzuca skarżąca, że Sąd Apelacyjny nie rozważył w sposób
wyczerpujący charakteru postępowania kasacyjnego. Postępowanie kasacyjne nie
jest kolejnym etapem postępowania wszczętego przed sądem pierwszej instancji.
Ze względu na odrębny i samodzielny charakter tego postępowania wniesienie
skargi kasacyjnej wszczyna nową sprawę, a w postępowaniu nią wywołanym nie
wszystkie reguły procesowe obowiązujące dotychczas mają zastosowanie.
Kwestia ta została wyjaśniona dobitnie w uchwale siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z 5 czerwca 2008 r., III CZP 142/07 (OSNC 2008, nr 11, poz. 122),
mającej moc zasady prawnej. Postępowanie kasacyjne zatem, wszczęte
3
wniesieniem skargi kasacyjnej począwszy od dnia 1 lipca 2009 r., jest w rozumieniu
ustawy zmieniającej „postępowaniem wszczętym po dniu wejścia w życie ustawy”.
Oznacza to, że do takich spraw nie ma zastosowania uchylony przepis art. 1302
§ 3
k.p.c. Po uchyleniu tego przepisu powstała luka w prawie, bowiem obecnie kodeks
postępowania cywilnego nie normuje skutków sytuacji procesowej polegającej na
wniesieniu przez adwokata (radcę prawnego, rzecznika patentowego) środków
odwoławczych lub środków zaskarżenia bez uiszczenia należnej opłaty stałej albo
stosunkowej. Abstrahując od tego, że uchylenie przepisu burzy ugruntowany od lat
system opłat sądowych w wypadku uiszczania ich przez profesjonalnych
pełnomocników procesowych, powstała luka musi być wypełniona. Możliwe jest
zatem odrzucenie skargi (art. 1302
§ 1 i 2 k.p.c.) bez wzywania do uiszczenia opłat,
ale z możliwością wniesienia brakującej opłaty w terminie tygodniowym od dnia
doręczenia postanowienia o odrzuceniu, albo wezwanie do opłaty z rygorem
odrzucenia skargi po bezskutecznym upływie terminu. Przepis art. 130 § 1 k.p.c.
należy w takim wypadku stosować odpowiednio, nie wchodzi bowiem w rachubę
zwrot skargi, bowiem kodeks postępowania cywilnego nie zna instytucji „zwrotu
środków odwoławczych”. Jako bardziej prawidłowe, bardziej zbliżone do
pierwotnego uregulowania, Sąd Najwyższy uznaje drugie rozwiązanie. Nie narusza
ono zasady, że szczególne wymagania wobec pełnomocników procesowych oraz
ograniczenia uprawnień procesowych stron powinny wyraźnie wynikać z ustawy,
a przepisy przewidujące takie ograniczenia nie powinny być stosowane w drodze
analogii (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2010 r.,
IV CZ 107/09 i z dnia 3 lutego 2010 r., II CZ 79/09).
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa Mirosławy B.
przeciwko Janowi M.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 3 lutego 2010 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 14 września 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 14 września 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
wniesioną 2 września 2009 r. skargę kasacyjną powódki Mirosławy B. od wyroku
Sądu Apelacyjnego z dnia 10 czerwca 2009 r. z powodu nieuiszczenia wymaganej
opłaty.
Sąd ten uznał, że przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy
– Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 234,
poz. 1571; dalej: ustawa zmieniająca), z zastrzeżeniem art. 8 ust 2-5, nie mają
zastosowania w sprawach wszczętych przed dniem jej wejścia w życie, czyli przed
dniem 1 lipca 2009 r. W ocenie Sądu, pojęcie „postępowanie w sprawie” oznacza
całe postępowanie, bez podziału na etapy. Ustawę w brzmieniu nadanym nowelą
stosuje się zatem wyłącznie w sytuacji, w której całe postępowanie zostało
wszczęte po jej wejściu w życie, nie zaś w sytuacji, w której określony etap
postępowania wszczętego przed jej wejściem życie, rozpoczął się już po tej dacie.
W zażaleniu skarżąca zarzuciła błędną wykładnię art. 8 ust. 1 ustawy
zmieniającej poprzez uznanie, iż postępowanie prowadzone na skutek wniesienia
skargi kasacyjnej jest dalszym etapem postępowania wszczętego na skutek
wniesienia pozwu i wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Trafnie zarzuca skarżąca, że Sąd Apelacyjny nie rozważył w sposób
wyczerpujący charakteru postępowania kasacyjnego. Postępowanie kasacyjne nie
jest kolejnym etapem postępowania wszczętego przed sądem pierwszej instancji.
Ze względu na odrębny i samodzielny charakter tego postępowania wniesienie
skargi kasacyjnej wszczyna nową sprawę, a w postępowaniu nią wywołanym nie
wszystkie reguły procesowe obowiązujące dotychczas mają zastosowanie.
Kwestia ta została wyjaśniona dobitnie w uchwale siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z 5 czerwca 2008 r., III CZP 142/07 (OSNC 2008, nr 11, poz. 122),
mającej moc zasady prawnej. Postępowanie kasacyjne zatem, wszczęte
3
wniesieniem skargi kasacyjnej począwszy od dnia 1 lipca 2009 r., jest w rozumieniu
ustawy zmieniającej „postępowaniem wszczętym po dniu wejścia w życie ustawy”.
Oznacza to, że do takich spraw nie ma zastosowania uchylony przepis art. 1302
§ 3
k.p.c. Po uchyleniu tego przepisu powstała luka w prawie, bowiem obecnie kodeks
postępowania cywilnego nie normuje skutków sytuacji procesowej polegającej na
wniesieniu przez adwokata (radcę prawnego, rzecznika patentowego) środków
odwoławczych lub środków zaskarżenia bez uiszczenia należnej opłaty stałej albo
stosunkowej. Abstrahując od tego, że uchylenie przepisu burzy ugruntowany od lat
system opłat sądowych w wypadku uiszczania ich przez profesjonalnych
pełnomocników procesowych, powstała luka musi być wypełniona. Możliwe jest
zatem odrzucenie skargi (art. 1302
§ 1 i 2 k.p.c.) bez wzywania do uiszczenia opłat,
ale z możliwością wniesienia brakującej opłaty w terminie tygodniowym od dnia
doręczenia postanowienia o odrzuceniu, albo wezwanie do opłaty z rygorem
odrzucenia skargi po bezskutecznym upływie terminu. Przepis art. 130 § 1 k.p.c.
należy w takim wypadku stosować odpowiednio, nie wchodzi bowiem w rachubę
zwrot skargi, bowiem kodeks postępowania cywilnego nie zna instytucji „zwrotu
środków odwoławczych”. Jako bardziej prawidłowe, bardziej zbliżone do
pierwotnego uregulowania, Sąd Najwyższy uznaje drugie rozwiązanie. Nie narusza
ono zasady, że szczególne wymagania wobec pełnomocników procesowych oraz
ograniczenia uprawnień procesowych stron powinny wyraźnie wynikać z ustawy,
a przepisy przewidujące takie ograniczenia nie powinny być stosowane w drodze
analogii (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2010 r.,
IV CZ 107/09 i z dnia 3 lutego 2010 r., II CZ 79/09).
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 3941
§ 3
w związku z art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c.