Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 340/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa I.(…) S.A. z siedzibą w L.
przeciwko A. M.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 12 lutego 2010 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 22 grudnia 2008 r., sygn. akt VI ACa (…),
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
I. S.A. w L. w pozwie skierowanym przeciwko A. M. wnosiła o zobowiązanie
pozwanego do opublikowania na jego koszt, w terminie 14 dni od uprawomocnienia się
orzeczenia, w ogólnopolskich wydaniach „G.(…)” i „R.(…)”, na drugiej stronie w ramce,
czcionką o wielkości 14 pkt, oświadczenia następującej treści: „Wykonując wyrok Sądu
Okręgowego w W. A. M. przeprasza Spółkę pod firmą I. S.A., należącą do G., za to, że
naruszył jej dobra osobiste w ten sposób, iż w wywiadzie udzielonym dziennikowi R.
opublikowanym w dniu 23 lutego 2007 r. przedstawił nieprawdziwe, nieuprawnione,
krzywdzące i podważające wiarygodność biznesową firmy informacje o tym, iż I. S.A.
współpracowała z (…), a także, że była finansowana ze środków F.(…)”,
o upoważnienie powódki do zastępczego wykonania na koszt pozwanego czynności
polegającej na opublikowaniu oświadczenia oraz o zasądzenie od pozwanego na cel
społeczny na rzecz Fundacji (…) kwoty 100 000 zł.
Wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2008 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił powództwo,
przyjmując za podstawę następujące ustalenia faktyczne.
W dniu 22 lipca 2006 r. pozwany został mianowany na stanowisko (…),
zajmującej się oceną działań podejmowanych przez (…), oraz pełnomocnik (…). Ciążył
na nim w związku z tym obowiązek sporządzenia raportu, o którym mowa w art. 70a
ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o (…) (Dz. U. Nr
104, poz. 711 ze zm. – dalej: „ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r.”). Postanowieniem z dnia
16 lutego 2007 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zarządził podanie raportu
sporządzonego przez pozwanego do publicznej wiadomości w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. W raporcie zostały przedstawione informacje
na temat współpracy między G. a (…), a w aneksie nr 9 informacje na temat inicjowania
i finansowania przez (…) procesu organizacji koncernu medialnego przez J. W. i M. W.,
założycieli G. Informacje te oparte były na zeznaniach G. Ż. złożonych przed Sądem
Okręgowym w W.
W (…) nie powołano rzecznika prasowego, wobec czego informacje o jej pracach
przekazywane były mediom przez Przewodniczącego. W wywiadzie udzielonym
dziennikowi R., opublikowanym pt. „R.(…)” w sobotnio-niedzielnym wydaniu dziennika z
dnia 23 lutego 2007 r., pozwany odniósł się do „raportu o działaniach (…) przed
wejściem w życie ustawy (…) (dalej: „raport”), którego był autorem. Udzielając wywiadu
pozwany nawiązał do zawartych w raporcie informacji na temat współpracy między G. a
(…) oraz przytoczył powołane w aneksie nr 9 zeznania G. Ż.
3
Sąd Okręgowy uznał, że działanie pozwanego nie miało cech „bezprawności i
zawinienia” wobec powoda, bo udzielając wywiadu pozwany działał jako
Przewodniczący (…), a więc organu składającego się z (…) członków powołanych przez
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i (…) członków powołanych przez Prezesa Rady
Ministrów. W ramach obowiązku wynikającego z art. 70a ustawy z dnia 9 czerwca 2006
r. pozwany sporządził raport, który był wynikiem prac (…), a jego merytoryczną
podstawę stanowiły informacje pochodzące z wysłuchań prowadzonych w trybie art. 63
ust. 4 i 4a powołanej ustawy oraz materiały znajdujące się w archiwach. W trakcie
wywiadu pozwany odnosił się jedynie do informacji zawartych w raporcie, a więc w
dokumencie urzędowym, z którym związane są domniemania autentyczności i
zgodności z prawdą tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone. Domniemania te
mogą być obalone, z tym że strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu
urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument
ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić. Konkludując
Sąd Okręgowy stwierdził, że nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powódki, a
niezależnie od tego zachowaniu pozwanego nie można przypisać bezprawności, gdyż
działał w granicach swoich uprawnień i obowiązków.
Apelacja powódki od powyższego wyroku została przez Sąd Apelacyjny oddalona
wyrokiem z dnia 22 grudnia 2008 r. Sąd Apelacyjny zaaprobował ustalenia faktyczne
Sądu pierwszej instancji oraz ich ocenę prawną, podkreślając, że pozwany działał w
ramach obowiązującego porządku prawnego, w trakcie wywiadu bowiem odnosił się
jedynie do treści raportu, który jest dokumentem urzędowym. Ze względu na to, że
raport został opublikowany przed udzieleniem wywiadu, pozwany mógł wypowiadać się
na temat jego treści, a istotne było tylko to, by udzielone informacje nie wykraczały poza
te, które zostały upublicznione. Udzielając wywiadu pozwany czynił to w dalszym ciągu
jako Przewodniczący (…), funkcja ta bowiem – co wynika z art. 70d ust. 1 ustawy z dnia
9 czerwca 2006 r. – nie kończyła się z chwilą sporządzenia raportu.
Sąd Apelacyjny stwierdził też, że rozstrzyganie kwestii wiarygodności dowodów,
na których oparto raport, nie jest rzeczą Sądu rozpoznającego sprawę o ochronę dóbr
osobistych oraz że ciężar wykazania nieprawdziwości informacji podanych w czasie
wysłuchania osób, których wypowiedzi stanowiły podstawę ustaleń (…), spoczywał na
powódce.
W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego powódka, powołując się na
obie podstawy określone w art. 3983
§ 1 k.p.c., wnosiła o jego uchylenie i przekazanie
4
sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie uchylenie i orzeczenie co do istoty
sprawy zgodnie z żądaniami pozwu. W ramach pierwszej podstawy kasacyjnej wskazała
na naruszenie przepisów: art. 190 ust. 1, 3 i 4 Konstytucji w związku z art. 3 k.c. przez
pominięcie skutków wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 czerwca 2008 r., K
51/07 (Dz.U. Nr 122, poz. 797), na podstawie którego został uchylony art. 70a ust. 2
ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r., stanowiący podstawę uznania raportu za dokument
urzędowy, art. 6 w związku z art. 24 § 1 k.c. oraz z art. 2, art. 7, art. 30, art. 32 ust. 1 i 2 ,
art. 42 ust. 3, art. 45 ust. 1 i art. 47 Konstytucji przez przerzucenie na powódkę ciężaru
wykazania, że nie miała kontaktów z (…) i nie była finansowana z pieniędzy F.(…), art. 5
w związku z art. 6 i art. 24 § 1 k.c. oraz z art. 2, art. 7, art. 30, art. 32 ust. 1 i 2, art. 42
ust. 3 i art. 47 Konstytucji przez przyjęcie, że zamieszczenie przez funkcjonariusza
publicznego w dokumencie urzędowym informacji naruszającej dobra osobiste danej
osoby przenosi na tę osobę ciężar dowodu w procesie o naruszenie jej dóbr osobistych,
art. 23 i art. 24 § 1 w związku z art. 43 k.c. oraz z art. 47 Konstytucji przez przyjęcie, ze
insynuowanie związków powódki z (…) i finansowania powódki z pieniędzy F.(…) nie
narusza jej dóbr osobistych, art. 24 § 1 k.c. w związku z art. 47 Konstytucji przez
przyjęcie, że pozwany działał w ramach porządku prawnego, że jego działaniu nie
można przypisać bezprawności, bo stanowiło ono wykonywanie uprawnień i
obowiązków w ramach sprawowanej funkcji oraz że działanie (…) podjęte w ramach jej
kompetencji jest pozbawione cech bezprawności, art. 70a ust. 2 ustawy z dnia 9
czerwca 2006 r. w związku z art. 24 § 1 k.c. przez przyjęcie, że ujawnienie w wywiadzie
informacji na temat finansowania podmiotów z G. ze środków F.(…) oraz informacji
podawanych przez J. K. nie było działaniem bezprawnym, mimo że w treści raportu
informacje te nawet nie były wspomniane oraz art. 448 w związku z art. 24 § 1 i art. 43
k.c. przez ich niezastosowanie, mimo że pozwany dopuścił się naruszenia dóbr
osobistych powódki. W ramach drugiej podstawy skarżąca postawiła natomiast zarzut
obrazy przepisów: art. 244 § 1 k.p.c. w związku z art. 70a ustawy z dnia 9 czerwca 2006
r. przez uznanie, że raport sporządzony na podstawie art. 70a ust. 2 powołanej ustawy
może korzystać z domniemania prawdziwości zawartych w nim informacji oraz przez
zastosowanie domniemania prawdziwości do treści aneksu nr 9, art. 252 w związku z
art. 232 k.p.c. przez uznanie, że powódka nie obaliła domniemania prawdziwości raportu
jako dokumentu urzędowego, art. 228 § 1 k.p.c. przez nieuznanie za fakt powszechnie
znany okoliczności, że publiczne przypisywanie powódce współpracy z (…) stanowi
naruszenie jej dóbr osobistych, i art. 328 § 2 k.p.c. przez całkowite pominięcie w
5
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku skutków wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
27 czerwca 2008 r., K 51/07, na podstawie którego został uchylony art. 70a ustawy z
dnia 9 czerwca 2006 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Spośród wywodów przytoczonych przez skarżącą na poparcie zarzutów
naruszenia przepisów prawa materialnego i procesowego, a pośrednio także przepisów
Konstytucji, istotne znaczenie dla oceny zasadności skargi kasacyjnej mają kwestie
związane z pominięciem przez Sąd Apelacyjny wyroku Trybunału Konstytucyjnego z
dnia 27 czerwca 2008 r., K 51/07 (Dz.U. Nr 122, poz. 797, OTK-A 2008, nr 5, poz. 87),
określeniem domniemań, z których korzysta raport jako dokument, i rozumieniem
domniemania jego prawdziwości oraz kwestie związane z rozłożeniem ciężaru dowodu.
Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2008 r., K 51/07, Trybunał Konstytucyjny orzekł
m.in., że art. 70a ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r., dodany przez art. 1 pkt 4 ustawy z
dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o (…) (Dz.
U. z 2007 r. Nr 7, poz. 49):
a) w zakresie, w jakim nie gwarantuje zainteresowanym osobom dostępu do akt
sprawy, jest niezgodny z art. 51 ust. 3 Konstytucji,
b) w zakresie, w jakim nie gwarantuje stronom prawa do wysłuchania w przedmiocie
zebranych informacji, będących podstawą sporządzenia raportu (…), jest
niezgodny z art. 51 ust. 4 Konstytucji,
c) w zakresie, w jakim nie przewiduje środków prawnych umożliwiających
uruchomienie sądowej kontroli decyzji o podaniu do publicznej wiadomości
danych osobowych objętych raportem Przewodniczącego Komisji (…), jest
niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji,
oraz że art. 70a ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r., dodany przez art. 1 pkt 4
powołanej ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. jest niezgodny z art. 32 Konstytucji. Wyrok
ten wszedł w życie z dniem jego ogłoszenia, co nastąpiło w dniu 10 lipca 2008 r., a więc
przed wydaniem zaskarżonego wyroku. W tej sytuacji okoliczność, że zdarzenia w
postaci ogłoszenia raportu w Monitorze Polskim oraz udzielenia i opublikowania
wywiadu miały miejsce przed dniem 10 lipca 2008 r., sama przez się nie zwalniała Sądu
Apelacyjnego z obowiązku rozważenia, czy i jakie znaczenie dla rozstrzygnięcia miało
stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę
sporządzenia raportu. Obowiązek taki wynikał z reguły ogólnej, zgodnie z którą sąd
rozstrzygając sprawę musi uwzględnić aktualny stan prawny i oprzeć się na przepisach
6
prawa materialnego obowiązujących w chwili wyrokowania, chyba że przepisy
przejściowe przewidują stosowanie przepisów poprzednio obowiązujących. Rację ma
zatem skarżąca podnosząc, że Sąd Apelacyjny nie wywiązał się z tego obowiązku.
U podstaw zaskarżonego wyroku legło założenie, że raport sporządzony przez
pozwanego jest dokumentem urzędowym, korzystającym z domniemań autentyczności
oraz zgodności z prawdą. Wychodząc z takiego założenia Sąd Apelacyjny doszedł do
wniosku, że ciężar obalenia domniemania zgodności treści raportu z prawdą spoczywał
na skarżącej. Konstatacja ta jest uproszczeniem świadczącym o niewłaściwym
rozumieniu domniemań, z których korzystają dokumenty urzędowe. Zachodzi zatem
potrzeba rozważenia charakteru prawnego raportu jako dokumentu, domniemań, z
których korzystają dokumenty, oraz sposobu ich obalenia.
Raport Przewodniczącego Komisji (…), sporządzony na podstawie art. 70a
ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r., jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 §
1 k.p.c., gdyż został sporządzony przez powołany do tego organ władzy publicznej w
zakresie jego działania. Zgodnie z art. 244 § 1 k.p.c., dokumenty urzędowe,
sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i
inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w
nich zaświadczone. Dokumenty te korzystają zatem z dwóch domniemań wzruszalnych:
domniemania prawdziwości, czyli autentyczności oraz domniemania zgodności z
prawdą tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Dokument prawdziwy to taki,
który pochodzi od organu oznaczonego jako jego wystawca; innymi słowy, dokument
autentyczny, nie podrobiony. Zaprzeczenie prawdziwości dokumentu polega z reguły na
zarzucie jego podrobienia lub przerobienia. Zgodnie z art. 252 k.p.c., strona, która
zaprzecza prawdziwości, czyli autentyczności dokumentu urzędowego, powinna
tę okoliczność udowodnić.
W celu stwierdzenia zakresu mocy dowodowej dokumentu trzeba w każdym
wypadku odróżnić właściwą treść „zaświadczającą” od pozostałej treści dokumentu oraz
właściwy zakres „zaświadczenia”. Rozróżnienie to jest istotne, domniemanie zgodności
z prawdą dotyczy bowiem tylko tego, co zostało urzędowo zaświadczone. Strona, która
twierdzi, że zawarte w dokumencie urzędowym oświadczenia organu, od którego
dokument pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna tę okoliczność udowodnić.
Zgodnie z art. 244 § 1 i art. 252 k.p.c., podważać można jednak tylko to, co zostało
urzędowo zaświadczone, gdyż tylko ta treść dokumentu urzędowego jest objęta
domniemaniem. Pozostała treść podlega ocenie na zasadach ogólnych, ponieważ art.
7
252 k.p.c. reguluje jedynie zagadnienie ciężaru dowodu przy obalaniu domniemań, z
których korzystają dokumenty urzędowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18
września 1969 r., II CR 308/69, OSNCP 1970, nr 7-8, poz. 130). Zakres „oświadczeń”
organu, od którego dokument pochodzi w rozumieniu art. 252 k.p.c., zbiega się z
zakresem tego, co w myśl art. 244 § 1 k.p.c. zostało w tym dokumencie „urzędowo
zaświadczone”.
Ze względu na różnorodność treści oraz przeznaczenia dokumentów urzędowych
ich moc dowodowa musi być oceniana na tle konkretnego wypadku, gdyż nie zawsze
skutki prawne związane z danym rodzajem dokumentów urzędowych muszą odnosić się
do innych dokumentów. Szczególnym rodzajem dokumentów są orzeczenia sądowe,
które w judykaturze zostały uznane za dokumenty urzędowe w rozumieniu art. 244 k.p.c.
(zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 lutego 1964 r., I CR 703/62, OSNCP 1965, nr
10, poz. 162, z dnia 18 września 1969 r., II CR 308/69, OSNCP 1970, nr 7-8, poz. 130, z
dnia 6 marca 1974 r., II CR 46/74, OSPiKA 1975, nr 3, poz. 63 i z dnia 11 grudnia 2006
r., I UK 153/06, OSNP 2008, nr 1-2, poz. 22). Są to jednak szczególne dokumenty
urzędowe, ponieważ zostaje w nich wyrażone i utrwalone rozstrzygnięcie sądu, które
jest ściśle związane z dokumentem w tym znaczeniu, że poza nim nie istnieje. Wyrok
zasądzający określoną kwotę pieniężną od pozwanego na rzecz powoda jest nie tylko
dowodem tego, że sąd podjął tej treści rozstrzygnięcie, lecz także dowodem istnienia
zobowiązania po stronie pozwanego. Orzeczenia sądów cywilnych mogą być przy tym
podważanie wyłącznie za pomocą środków zaskarżenia przewidzianych w
postępowaniu cywilnym. W stosunku do dokumentów, jakimi są wyroki sądów karnych,
prawo do obalenia domniemania zgodności z prawdą urzędowych zaświadczeń
przysługuje natomiast – z wyjątkiem przewidzianym w art. 11 k.p.c. – na zasadach
ogólnych (art. 252 k.p.c.).
Za dokumenty urzędowe uznawane są również uzasadnienia orzeczeń
sądowych, których celem jest wskazanie podstawy faktycznej i wyjaśnienie podstawy
prawnej rozstrzygnięcia. Z faktu takiej kwalifikacji nie można jednak – jak wskazał Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 6 marca 1974 r., II CR 46/74 (OSPiKA 1975, nr 3, poz. 63) –
wyprowadzać wniosku, że do uzasadnień orzeczeń odnoszą się wszystkie skutki, jakie
kodeks postępowania cywilnego wiąże z dokumentami urzędowymi. W uchwale składu
siedmiu sędziów z dnia 22 października 1974 r., III PZP 20/74 (OSNCP 1975, nr 2, poz.
17) Sąd Najwyższy podkreślił, że ustalenia zawarte w uzasadnieniach orzeczeń nie są
ani oświadczeniami, ani urzędowymi zaświadczeniami sądu, ustalenia te bowiem nie są
8
stwierdzeniem faktów bezpośrednio znanych sądowi czy też przez niego sprawdzonych,
ale wnioskowaniem o prawdziwości faktów na tle całokształtu okoliczności sprawy.
Kontynuując tę wykładnię trzeba przyjąć, że uzasadnienia orzeczeń sądowych nie
zawierają ani oświadczeń, ani zaświadczeń, o których mowa w art. 244 § 1 i 252 k.p.c.,
stwierdzają jedynie, do jakiego wniosku przy ocenie zebranych i przeprowadzonych
dowodów doszedł sąd w oparciu o własne przekonania.
Szczególnym rodzajem dokumentów urzędowych są też protokoły sądowe. Z art.
158 i 160 k.p.c. wynika, że protokół zaświadcza o przebiegu posiedzenia, jest zatem
dowodem treści czynności procesowych dokonanych w czasie posiedzenia oraz
dowodem tego, że żadne inne czynności, które mogłyby mieć znaczenie dla przebiegu
postępowania, nie zostały na posiedzeniu dokonane. Z domniemania zgodności z
prawdą tego, co zostało w protokole zaświadczone, wynika, że świadek złożył zeznania i
wyłącznie te zeznania, które zostały ujęte w protokole. Nie jest natomiast objęta tym
domniemaniem kwestia, czy złożone zeznania są zgodne z rzeczywistym stanem
rzeczy.
Raport Przewodniczącego (…), obejmujący informacje określone w art. 70a
ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r., jest także szczególnym rodzajem dokumentu
urzędowego, którego celem jest przedstawienie ustaleń Komisji (…) dokonanych w
zakresie powierzonych jej zadań oraz wyników oceny zebranego materiału. Nasuwa się
tu pewne podobieństwo do orzeczenia sądowego z uzasadnieniem, a także do protokołu
posiedzenia. Raport nie składa się jednak z odrębnej sentencji i uzasadnienia, dlatego
jego treść wymaga szczegółowej analizy w celu wyselekcjonowania treści
zaświadczającej. Okoliczność ta uszła uwagi Sądu Apelacyjnego, ponieważ wyszedł z
błędnego założenia, że raport w całej rozciągłości, łącznie z aneksami, korzysta
z domniemania zgodności z prawdą urzędowych zaświadczeń i w związku z tym
wszystkie zawarte w nim informacje – jako zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy – są
dla sądu wiążące. Odniósł to wyraźnie do przytoczonych w aneksie nr 9 zeznań G. Ż.,
złożonych przed Sądem Okręgowym w W., podkreślając, że „to powódka powinna
wykazać nieprawdziwość informacji podanych w czasie wysłuchania osób, których
wypowiedzi stanowiły podstawę ustaleń Komisji (…)”. Tymczasem, nieco wyprzedzając
całościową ocenę Sądu meriti, można z całą pewnością stwierdzić, że z faktu
przytoczenia w raporcie zeznań czy – jak twierdzi skarżąca – wyjaśnień złożonych w
sprawie karnej nie wynika, że są one objęte domniemaniem zgodności z prawdą, innymi
słowy, że przytoczone zeznania czy wyjaśnienia przedstawiają rzeczywisty stan rzeczy.
9
Trafnie zatem skarżąca zarzuca Sądowi Apelacyjnemu naruszenie art. 244 i 252 k.p.c.
przez objęcie domniemaniem zgodności z prawdą także kwestii wiarygodności
informacji przytoczonych przez G. Ż. i to niezależnie od tego, czy miał on status świadka
czy też – jak podnosi skarżąca – oskarżonego.
Konsekwencją błędnego stanowiska w kwestii zakresu domniemań, z których
korzysta sporządzony przez pozwanego raport, było wadliwe rozłożenie ciężaru
dowodu. Trzeba zgodzić się z zarzutem skarżącej, że obciążenie jej przez Sąd
Apelacyjny obowiązkiem wykazania niezgodności z prawdą okoliczności
przedstawionych przez G. Ż. narusza reguły rozkładu ciężaru dowodu wynikające z art.
6 k.c. Skarżąca wywodzi swoje roszczenia z art. 24 § 1 k.c. i zarzuca pozwanemu
naruszenie jej dóbr osobistych w trakcie wywiadu, w którym odwoływał się do raportu. W
sprawie mają więc zastosowanie reguły ogóle z art. 6 k.c., w tym wynikające z art. 24 §
1 k.c. domniemanie bezprawności, które w sposób korzystny dla pokrzywdzonego
wpływa na rozłożenie ciężaru dowodu okoliczności, od których bezprawność zależy.
Odstępstwo od tych reguł dotyczyć może tylko zaświadczajacej treści raportu.
Przedstawione uchybienia Sądu Apelacyjnego dotyczą kwestii o istotnym
znaczeniu dla wyniku sprawy, gdyż prawidłowe określenie domniemań związanych z
raportem oraz właściwe rozłożenie ciężaru dowodu nie pozostaje bez znaczenia dla
podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. W tej sytuacji przedwczesne byłoby rozważanie
wszystkich podniesionych przez skarżącą zarzutów naruszenia prawa materialnego.
Można odnieść się jedynie do zarzutu obrazy art. 24 § 1 w związku z art. 43 k.c. przez
przyjęcie, że działanie w charakterze funkcjonariusza publicznego stanowi okoliczność
wyłączającą osobistą odpowiedzialność osoby, która dopuściła się naruszenia dóbr
osobistych.
Kwestia odpowiedzialności pozwanej osoby fizycznej za naruszenie dóbr
osobistych w sytuacji, w której nie działała ona we własnym imieniu, lecz w charakterze
organu osoby prawnej lub w charakterze funkcjonariusza publicznego była już
przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. Za utrwalone można uznać stanowisko, że
działanie w imieniu i na rzecz określonej jednostki, jak też działanie w charakterze
organu osoby prawnej lub w charakterze funkcjonariusza publicznego nie eliminuje
automatycznie odpowiedzialności osoby, która dopuściła się naruszenia dobra
osobistego innej osoby (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 6 grudnia 1972 r., I PR
352/72, OSNCP 1973, nr 6, poz. 115, z dnia 28 listopada 1980 r., IV CR 475/80,
OSNCP 1981, nr 9, poz. 170, z dnia 11 października 1983 r., II CR 292/83, OSPiKA
10
1985, nr 1, poz. 3, z dnia 19 grudnia 2002 r., II CKN 167/01, niepubl. i z dnia 12
października 2007 r., V CSK 249/07, M. Prawn. 2007, nr 21, s. 1170). Kwestia ta będzie
mogła jednak podlegać ocenie tylko w wypadku przesądzenia zasadniczych przesłanek
odpowiedzialności określonych w art. 24 § 1 k.c. Prawidłowe zbadanie tych przesłanek
przez Sąd meriti może natomiast nastąpić dopiero w toku ponownego rozpoznania
sprawy.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 oraz art. 108 § 2 w
związku z art. 39821
k.p.c. orzekł, jak w sentencji.