Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 18 lutego 2010 r.
III SK 28/09
Przedmiotem żądania w sprawach z zakresu ochrony konkurencji jest
stwierdzenie, że przedsiębiorca nie naruszył przepisów ustawy, ewentualnie
naruszył je w węższym zakresie niż wynika to z decyzji Prezesa Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Małgorzata
Wrębiakowska-Marzec, Andrzej Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lutego 2010 r. sprawy
z powództwa Telekomunikacji Polskiej SA w Warszawie przeciwko Prezesowi
Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z udziałem zainteresowanej Netii SA w
Warszawie o ochronę konkurencji, na skutek skarg kasacyjnych - strony powodowej i
pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 listopada 2008 r.
[...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w
Warszawie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasa-
cyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Prezes Urzędu) decyzją
z dnia 30 maja 2006 r. [...] uznał działania Telekomunikacji Polskiej SA w Warszawie
(powódka) polegające na podniesieniu z dniem 1 października 2005 r. ceny za połą-
czenie do numerów z zakresu 0 708 1xx xxx z 29 gr netto na 58 gr netto za 1 minutę
połączenia na krajowym rynku dostępu do usług krajowych i międzynarodowych po-
łączeń telefonicznych na numerach 0 708 1xx xxx, za praktykę ograniczającą konku-
rencję określoną w art. 8 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 15 grud-
nia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr
244, poz. 2080, dalej jako ustawa) oraz w art. 82 Traktatu ustanawiającego Wspól-
2
notę Europejską (dalej jako TWE) i nakazał zaniechanie jej stosowania. Ponadto, na
podstawie art. 101 ust. 1 pkt 1 i 2 w związku z art. 8 ust. 1 i art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy
oraz art. 82 TWE Prezes Urzędu nałożył na powódkę karę pieniężną w wysokości
12.187.650 zł. Przedmiotowej decyzji nadany został, na podstawie art. 90 ustawy,
rygor natychmiastowej wykonalności.
Powódka wniosła odwołanie od przedmiotowej decyzji, wnosząc o jej uchyle-
nie w całości i wstrzymanie wykonania tej decyzji do czasu rozstrzygnięcia sprawy.
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Sąd
pierwszej instancji) wyrokiem z dnia 27 grudnia 2007 r. [...] oddalił odwołanie powód-
ki. Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny. Numery z zakresu 0-708 (w tym
0-708 1xx xxx) określone zostały w Tablicy Zagospodarowania Numeracji TN-T5,
jako usługa połączenia z opłatą dodatkową. Numeracja ta przydzielana jest poszcze-
gólnym przedsiębiorcom na ich wniosek przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektro-
nicznej. Numery o podwyższonej opłacie z zakresu 0-708 1xx xxx wykorzystywane
są do świadczenia różnego rodzaju usług telefonicznych, w tym połączeń krajowych i
międzynarodowych. Przedmiotowe usługi polegają na tym, że abonent, korzystając z
posiadanego telefonu stacjonarnego łączy się z numerem z zakresu 0-708 1xx xxx, a
następnie po wybraniu kolejnego numeru uzyskuje docelowe połączenie krajowe lub
międzynarodowe. Połączenie taryfikowane jest przez operatora dostępowego, w któ-
rego sieci abonent ma podłączony aparat telefoniczny (w niniejszej sprawie powód-
kę), zgodnie z ustalonym przez niego cennikiem, jako połączenie do numeru 0-708
1xx xxx. Opłata za tak wykonane połączenie międzynarodowe wyodrębniana jest w
fakturze wystawianej abonentowi. Każdy z operatorów dostępowych ustala własny
cennik na połączenia do numerów z zakresu 0-708 1xx xxx dla abonentów podłączo-
nych do jego sieci, zatem jeżeli abonent przyłączony do sieci powódki zadzwoni na
numer 0-708 1xx xxx należący np. do Netii SA, to jego połączenie będzie taryfikowa-
ne zgodnie z cennikiem powódki. Rozliczenia międzyoperatorskie za połączenia do
numerów 0-708 1xx xxx mogą przebiegać w dwojaki sposób. Opierają się na zakupie
na rynku hurtowym przez operatora dysponującego numeracją z zakresu 0-708 1xx
xxx usługi „rozpoczęcia połączenia do numerów audioteksowych" od operatora do-
stępowego albo na proporcjonalnym podziale pomiędzy operatorów (dostępowego i
świadczącego usługi) przychodów uzyskanych przez operatora dostępowego z tytułu
świadczenia własnym abonentom usług połączeń do numerów z zakresu 0-708 1xx
xxx. Operatorzy, którzy obecnie udostępniają połączenia telefoniczne (krajowe i mię-
3
dzynarodowe) na numeracji z zakresu 0-708 1xx xxx, rozliczają się z powódką me-
todą podziału przychodów. Uzyskane przez powódkę działającą w charakterze ope-
ratora dostępowego od własnych abonentów należności z tytułu połączeń z nume-
rami 0-708 1xx xxx są następnie odpowiednio dzielone między powódkę i operatorów
świadczących usługi. Sąd Okręgowy ustalił, że połączenie telefoniczne krajowe lub
międzynarodowe, wykonane za pośrednictwem numeru z zakresu 0-708 1xx xxx, jest
z punktu widzenia konsumenta technicznie takie samo jak tradycyjne połączenie te-
lefoniczne. Skorzystanie z usługi nie wymaga zakupu dodatkowego sprzętu, instalo-
wania specjalnego oprogramowania, czy też posiadania łączności internetowej. Moż-
liwość wykonania połączenia międzynarodowego lub międzystrefowego w cenie 29
gr netto za 1 minutę połączenia, będącej jedyną opłatą za połączenie telefoniczne,
czyni tego rodzaju usługi szczególnie atrakcyjnymi dla abonentów. Od rozpoczęcia
świadczenia tego rodzaju usług stale wzrastała liczba generowanych w ten sposób
minut połączeń telefonicznych (krajowych i międzynarodowych) oraz osiągane z tego
źródła przychody operatorów alternatywnych. Natomiast w okresie sierpień 2004 r. -
sierpień 2005 r. miesięczne przychody powódki z tytułu świadczenia usług połączeń
międzynarodowych spadły, a równolegle zmniejszała się liczba minut zrealizowanych
połączeń międzynarodowych. Spadek ten był większy w przypadku klientów indywi-
dualnych. Według stanu na 30 września 2005 r. cennik powódki za połączenia tele-
foniczne do numerów z zakresu 0-708 przewidywał 9 taryf. Opłata netto za minutę
połączenia wynosiła od 0,29 zł do 6,25 zł. Wykorzystywana taryfa w żaden sposób
nie wpływa na sposób realizacji połączenia. Różnice w cenach na połączenia do nu-
merów 0-708 związane są wyłącznie z rodzajem usług dostępnych w ramach połą-
czenia z numerem z zakresu 0-708 1xx xxx i różną ich wartością. W okresie od paź-
dziernika 2003 r. do 1 października 2005 r. cennik powódki na połączenia z dodat-
kową opłatą nie był zmieniany. Do 30 września 2005 r. opłata dla około 90% abonen-
tów, dla których powódka jest operatorem dostępowym, korzystających z usług połą-
czeń krajowych i międzynarodowych świadczonych za pośrednictwem numerów 0-
708 1xx xxx wynosiła 29 gr netto za minutę połączenia (35 gr brutto). Z dniem 1 paź-
dziernika 2005 r. powódka podniosła ceny połączeń do numerów z zakresu 0-708
1xx xxx do 58 gr netto (71 gr brutto). Cena obowiązująca do dnia 30 września 2005 r.
(29 gr netto) została przywrócona mocą decyzji tymczasowej Prezesa Urzędu z dnia
10 października 2005 r., która zobowiązała powódkę do zaniechania pobierania
opłaty w wysokości 58 gr netto (71 gr brutto) za połączenia tego rodzaju w oznaczo-
4
nym w decyzji okresie. Wprowadzenie przez powódkę 100% podwyżki, poprzedzone
było zaproponowaniem abonentom skorzystania z ofert prowadzących do obniżenia
kosztów połączeń międzynarodowych wykonywanych w sieci Spółki.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 4 pkt 8 w związku z art. 4 pkt 9, art. 8
ust. 1 i art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy, poprzez ich błędne zastosowanie polegające na
uznaniu za rynek właściwy i objęciu analizą jedynie „rynku praktyki", a pominięciu
rynku domniemanego wystąpienia antykonkurencyjnego skutku, Sąd Okręgowy
przyjął, że rynkiem właściwym jest rynek, na którym przedsiębiorca poprzez podej-
mowane przez siebie działania dopuszcza się nadużycia pozycji dominującej, czyli
wyłącznie rynek działania przedsiębiorcy. Ustalono, że rynek, na który oddziałuje
stosowana praktyka jest rynkiem konkurencyjnym, nie wpływa na negatywną ocenę
działań powódki, lecz jedynie może wpłynąć na wymiar kary za dopuszczenie się
praktyki ograniczającej konkurencję.
Za bezzasadny Sąd Okręgowy uznał zarzut naruszenia przez Prezesa Urzędu
przepisów art. 4 pkt 8 w związku z art. 4 pkt 9, art. 8 ust. 1 i art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy
poprzez ich błędne zastosowanie, które miało polegać na pominięciu przy ocenie
rynku produktowego na poziomie hurtowym podstawowej cechy usługi, jaką jest jej
przeznaczenie, co zadecydowało o wadliwej ocenie granic produktowych rynku na
tym szczeblu obrotu. Sąd Okręgowy stwierdził, że dostęp do usług połączeń telefo-
nicznych świadczonych na numerach 0-708 1 xx xxx jest usługą szczególną, gdyż
wyłącznie w przypadku świadczenia usługi w oparciu o numer 0-708 1xx xxx, powód-
ka faktycznie decyduje o cenie, w jakiej jest ona dostępna dla jej abonentów. Skorzy-
stanie przez abonenta z usług innych operatorów za pośrednictwem numeracji 0-708
1xx xxx nie wymaga wcześniejszego podpisania przez niego stosownej umowy o
świadczenie usług tego rodzaju, zakupu kart zdrapek (0-800, 0-801, numery lokalne),
ani posiadania odpowiedniego sprzętu lub oprogramowania (VOIP). Zdaniem Sądu
Okręgowego, Prezes Urzędu słusznie przyjął, iż dostęp do połączeń poprzez wyko-
rzystanie numeracji 0-708 1xx xxx nie ma swojego substytutu. Zdaniem nabywców
przedmiotowy sposób uzyskania dostępu do usług połączeń międzynarodowych
znacznie różni się od innych, wpływając na możliwości świadczenia usług i ich atrak-
cyjność dla użytkowników końcowych. Według Sądu Prezes Urzędu zasadnie wska-
zał, że przedmiotem prowadzonej przez niego analizy nie była substytucyjność do-
stępnych abonentom sposobów nawiązywania połączeń telefonicznych, ale oferowa-
nych operatorom form dostępu. Jako rynek właściwy w sprawie wyznaczony bowiem
5
został rynek dostępu do usług krajowych i międzynarodowych połączeń telefonicz-
nych na numerach 0-708 1xx xxx.
Zdaniem Sądu Prezes Urzędu prawidłowo przyjął, iż uznanie działań powódki
za praktykę ograniczająca konkurencję nie wymaga jednoczesnego wykazania, że
powódka wprowadzając kolejne oferty i jednocześnie podnosząc ceny na połączenia
do numerów z zakresu 0-708 1xx xxx miała na celu wyeliminowanie lub osłabienie
konkurencji czyli, że w sposób umyślny, mając świadomość antykonkurencyjnych
skutków jakie jej działania mogą wywołać, dopuściła się naruszenia przepisów
ustawy. Regulacje prawa ochrony konkurencji nie uzależniają stwierdzenia przez
organ naruszenia prawa antymonopolowego od ustalenia, że przedsiębiorca dopuścił
się ich naruszenia umyślnie, realizując wcześniej przyjęty zamiar. Za dopuszczalne
należy uznać zakwalifikowanie określonych, bezspornych działań powódki za prakty-
kę ograniczającą konkurencję, nawet w sytuacji, gdy działania te nie były podjęte w
wykonaniu zamierzonego celu. Organ antymonopolowy ma bowiem możliwość za-
kwalifikowania określonych działań jako praktyki ograniczającej konkurencję nawet w
sytuacji, gdy praktyka ta nie wywołała jeszcze skutków rynkowych, a jedynie stwarza
zagrożenie wystąpienia ich w przyszłości. Według Sądu Okręgowego ciąg działań
podjętych przez powódkę, ich następstwo w czasie pozwały na przyjęcie, że realizo-
wała ona z góry przyjęte założenie ograniczenia popularności usług połączeń telefo-
nicznych świadczonych na numerach z zakresu 0-708 1xx xxx. Potwierdzają to wyja-
śnienia przedstawione przez powódkę w złożonym odwołaniu, z których wynika, iż
wszystkie decyzje odnośnie wprowadzonych przez nią ofert promocyjnych (obniżka
cen na połączenia międzynarodowe) oraz przedmiotowej podwyżki podjęte zostały w
pierwszej połowie 2005 r. Decyzja o podwyższeniu ceny dostępowej (detalicznej) dla
numerów z zakresu numeracji 0-708 w taryfie pierwszej powódki została omówiona i
podjęta na spotkaniu w dniu 27 czerwca 2005 r.
Zdaniem Sądu Okręgowego, powódka niesłusznie podkreśla, że o tym czy
dane działanie może zostać zakwalifikowane jako nadużycie pozycji dominującej de-
cyduje wystąpienie antykonkurencyjnego celu bądź skutku. Stanowisko takie pozo-
staje w sprzeczności z art. 1 ust. 2 ustawy, w świetle którego praktyką ograniczającą
konkurencję jest nie tylko działanie przedsiębiorcy, które wywołuje skutki na obsza-
rze kraju ale także takie działanie, które skutki te może wywołać potencjalnie, w
przyszłości. W ocenie Sądu pozbawione logiki i nieuzasadnione jest stanowisko po-
wódki, wedle którego zmiana liczby minut połączeń na numery 0-708 1 xx xxx może
6
wynikać z okoliczności innych niż redukcja liczby połączeń dokonywanych przez abo-
nentów powódki na te numery. Zdaniem Sądu Okręgowego, za prawidłowy należy
uznać wniosek, że podniesienie przez powódkę cen na połączenia do numerów z
zakresu 0-708 1xx xxx doprowadziło do załamania na rynku dostępu do usług krajo-
wych i międzynarodowych połączeń telefonicznych na numerach 0-708 1xx xxx.
Możliwym skutkiem działań powódki było wyeliminowanie określonego sposobu
świadczenia usług oraz operatorów świadczących je w ten sposób z rynku detalicz-
nego krajowych i międzynarodowych połączeń telefonicznych.
Zdaniem Sądu Okręgowego, Prezes Urzędu odnosząc się do kwestii koszto-
wej usługi, słusznie oparł się na stawkach zawartych w zatwierdzonej przez Prezesa
Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty, „Ramowej ofercie TP dotyczącej Połą-
czenia Sieci na rok 2004". Dokonując takiego wyboru materiału porównawczego, or-
gan antymonopolowy miał na uwadze, iż organ ten jest właściwy w sprawach analizy
cen usług i kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców o znaczącej pozycji rynko-
wej. Zauważyć ponadto należy, że zawarte w tej ofercie ceny, to ceny faktycznie
stosowane w stosunkach operatorskich przez powódkę. Za nieuzasadnione Sąd
Okręgowy uznał twierdzenie o przekroczeniu przez Prezesa Urzędu, w zakresie
przeprowadzonej analizy kosztowej, uprawnień przez próbę „pozytywnej" regulacji
sposobu świadczenia usługi przez przedsiębiorcę, gdyż brak analizy kosztowej nara-
ziłby Prezesa Urzędu na narzut nieuwzględnienia kosztów świadczenia usługi przez
Spółkę.
Sąd Okręgowy podkreślił, że Prezes Urzędu zakwalifikował jako praktykę an-
tykonkurencyjną działanie powódki polegające na wprowadzeniu podwyżki cen na
połączenia do numerów 0-708 1xx xxx w istniejącej wówczas sytuacji rynkowej, tj. w
okresie, gdy obniżała ona ceny świadczonych przez siebie usług połączeń między-
narodowych. Zdaniem Sądu Okręgowego niedopuszczalna jest zgoda na działania
przedsiębiorców, którzy wykorzystując posiadane możliwości negatywnie oddziałują
na oferty swoich konkurentów i warunki prowadzenia przez nich działalności, aby w
ten sposób poprawić atrakcyjność własnych produktów. Sąd Okręgowy zwrócił rów-
nież uwagę, że możliwość świadczenia przez operatorów alternatywnych usług abo-
nentom powódki zależy w przeważającej mierze od zgody tej Spółki, gdyż muszą oni
korzystać z pośrednictwa jej sieci.
Za bezzasadny Sąd Okręgowy uznał zarzut naruszenia art. 82 TWE, przyj-
mując, że Prezes Urzędu prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, rynek, zdolność
7
do wpływu na handel między Państwami Członkowskimi. Ponadto projekt decyzji
wydanej w niniejszej sprawie podlegał notyfikacji Komisji Europejskiej, która nie zgło-
siła co do niego żadnych zastrzeżeń. Prezes Urzędu prawidłowo ustalił, że poprzez
podjęte działania powódka nadużyła posiadanej na rynku pozycji dominującej i w ten
sposób naruszyła art. 82 TWE.
Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów wniosła strona powodowa. Zaskarżonemu wy-
rokowi zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 1 ust. 2 oraz art. 4
pkt 8 w związku z art. 4 pkt 9, art. 8 ust. 1 i art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy, poprzez ich
błędną wykładnię, polegającą na uznaniu za rynek właściwy i objęciu analizą jedynie
„rynku praktyki", a pominięcie rynku domniemanego wystąpienia antykonkurencyjne-
go skutku; art. 4 pkt 8 w związku z art. 4 pkt 9, art. 8 ust. 1 i art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy,
poprzez ich błędne zastosowanie polegające na pominięciu przy ocenie rynku pro-
duktowego na poziomie hurtowym podstawowej cechy usługi, to jest jej przeznacze-
nia, co zadecydowało o wadliwej ocenie granic produktowych rynku na tym szczeblu
obrotu oraz naruszenie przepisów prawa procesowego, to jest art. 233 § 1 k.p.c.,
polegające na przeprowadzeniu analizy rynku właściwego w niniejszej sprawie na
poziomie hurtowym z pominięciem analizy rynku na detalicznym szczeblu obrotu; art.
217 § 1 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c., poprzez oddalenie wniosków dowodowych zmie-
rzających do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy, tj. winy powódki; art. 233
k.p.c., poprzez poczynienie ustaleń niezgodnych z zasadami logicznego myślenia
polegające na przyjęciu, iż zmiana liczby minut połączeń na numery 0708 1xx xxx
wynika wyłącznie z redukcji liczby połączeń realizowanych przez abonentów TP wy-
nikającej z dokonanej podwyżki; art. 233 k.p.c., poprzez poczynienie ustaleń dowol-
nych i niezgodnych z zasadami logicznego myślenia polegających na przyjęciu, jako
kryterium oceny wprowadzonych przez powódkę cen za usługę połączeń na numery
z zakresu 0708 1xx xxx stawek zawartych w Ramowej Ofercie TP Dotyczącej Połą-
czenia Sieci na rok 2004; art. 8 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy, poprzez
błędną wykładnię normy wskazanego przepisu wyrażającą się w przyjęciu, że kryte-
rium braku „ekonomicznego uzasadnienia" działania przedsiębiorcy decyduje, mię-
dzy innymi o uznaniu działań przedsiębiorcy za nadużycie pozycji dominującej pole-
gające na przeciwdziałaniu ukształtowania się warunków niezbędnych do rozwoju
konkurencji; art. 8 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy, poprzez niewłaściwe
jego zastosowanie do stanu faktycznego sprawy przejawiające się w przyjęciu, że
8
nadużyciem pozycji dominującej polegającym na przeciwdziałaniu ukształtowania się
warunków niezbędnych dla rozwoju konkurencji jest podniesienie ceny usługi na
hurtowym poziomie obrotu; art. 82 TWE, poprzez błędne zastosowanie wskazanej
normy do stanu faktycznego sprawy spowodowane wadliwym zakwalifikowaniem
ustalonego przez organ antymonopolowy działania jako nadużycie pozycji dominują-
cej, które ponadto wpływa na handel pomiędzy Państwami Członkowskimi; art. 328 §
2 k.p.c., polegające na wadliwym uzasadnieniu wyroku poprzez pominięcie uzasad-
nienia części rozstrzygnięcia.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 20 listopada 2008 r. [...] zmienił wyrok Sądu
pierwszej instancji w punkcie I w ten sposób, że zmienił decyzję Prezesa Urzędu z
dnia 30 maja 2006 r. [...] w punkcie I w ten sposób, że w miejsce sformułowania
„Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznaje działanie Telekomuni-
kacji Polskiej SA z siedzibą w Warszawie polegające na podwyższeniu, z dniem 1
października 2005 r. opłaty za połączenia telefoniczne do numerów 0 708 1xx xxx z
29 gr netto na 58 gr netto za 1 minutę połączenia, na krajowym rynku dostępu do
usług krajowych i międzynarodowych połączeń telefonicznych na numerach 0 708
1xx xxx, za praktykę ograniczającą konkurencję, o której mowa w art. 8 ust. 1 w
związku z art. 8 ust. 2 pkt 5 ww. ustawy, polegającą na przeciwdziałaniu ukształto-
waniu się warunków niezbędnych dla rozwoju konkurencji i nakazuje zaniechanie jej
stosowania” wpisał „Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznaje
działanie Telekomunikacji Polskiej SA z siedzibą w Warszawie polegające na pod-
wyższeniu, z dniem 1 października 2005 r. opłaty za połączenia telefoniczne do nu-
merów 0 708 1xx xxx z 29 gr netto do 58 gr netto za 1 minutę połączenia z równo-
czesnym obniżeniem z dniem 7 lipca 2005 r. i z dniem 1 września 2005 r. opłat za
połączenia międzynarodowe dostępne w planach taryfowych Telekomunikacji Pol-
skiej SA za praktykę ograniczającą konkurencję na rynku dostępu do stacjonarnej
publicznej sieci telefonicznej dla usług krajowych i międzynarodowych połączeń te-
lefonicznych na numerach 0 708 1xx xxx, o której mowa w art. 8 ust. 1 w związku z
art. 8 ust. 2 pkt 5 ww. ustawy, polegającą na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się wa-
runków niezbędnych dla rozwoju konkurencji i nakazuje zaniechanie jej stosowania”.
Analogiczna zmiana została wprowadzona do pkt II decyzji Prezesa Urzędu, odno-
szącego się do naruszenia art. 82 TWE.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego powódka w swojej argumentacji miesza ze sobą
dwa rynki - rynek dostępu do sieci dla usług krajowych i międzynarodowych połączeń
9
telefonicznych za pośrednictwem numeracji 0 708 1xx xxx (rynek hurtowy, zwany
przez strony także „rynkiem praktyki", „rynkiem działania") oraz rynek relacji pomię-
dzy abonentem a operatorem dostępowym (rynek detaliczny, zwany przez strony
także „rynkiem skutku"). Dlatego Sąd Apelacyjny stwierdził, że nie ma potrzeby ana-
lizowania wpływu praktyki na oba rynki. Powódka jako właściciel publicznej stacjo-
narnej sieci telefonicznej uczestnicząc w rynku połączeń telefonicznych krajowych i
międzynarodowych jest koniecznym technologicznie pośrednikiem dla usług związa-
nych z numeracją z zakresu 0-708, jak również równolegle świadczy konsumentom
bezpośrednio tożsame rodzajowo usługi telefoniczne. Polityka cenowa powódki w
zakresie kształtowania cen połączeń ma miejsce na rynku detalicznym, cena jest
bowiem decydującym czynnikiem wpływającym na poziom popytu na te usługi ze
strony abonentów publicznej stacjonarnej sieci telefonicznej. Jednakże, chociaż bez-
pośrednie działania związane ze świadczeniem przedmiotowych usług są prowadzo-
ne przez powódkę na rynku detalicznym, to jednak celem tych działań jest hurtowy
poziom obrotu. Spadek zainteresowania abonentów jest bowiem równoznaczny z
ograniczeniem dostępu do sieci telefonicznej usługom połączeń za pośrednictwem
numeracji 0-708-1xx. Dlatego detaliczny poziom obrotu uznać należy jedynie za ry-
nek powiązany z rynkiem właściwym, którym w niniejszej sprawie jest hurtowy po-
ziom obrotu. Ograniczając analizę do hurtowego poziomu obrotu, badaniu podlega
podażowa strona rynku usług połączeń telefonicznych krajowych i międzynarodo-
wych za pośrednictwem numeracji 0 708 1xx xxx. Według Sądu Apelacyjnego skoro
powódka jak i operatorzy alternatywni są świadczeniodawcami w ramach stacjonar-
nej publicznej sieci telefonicznej tożsamego typu usługi (połączeń krajowych i mię-
dzynarodowych), to na tym poziomie obrotu dochodzi do faktycznego ukształtowania
konkurencji, która objawia się następnie w postaci oferty na rynku detalicznym. Na
rynku hurtowym mają bowiem miejsce relacje między konkurującymi ze sobą uczest-
nikami rynku usług połączeń telefonicznych i decyduje się dostęp do rynku operato-
rów alternatywnych.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, zdefiniowanie rynku właściwego poprzez jego
ograniczenie do numeracji z zakresu 0-708-1xx xxx jest uzasadnione z punktu wi-
dzenia specyfiki tej usługi. Funkcjonująca zasada rozliczeń metodą podziału przy-
chodu decyduje o uzależnieniu operatorów alternatywnych od działań powódki. Do
gry rynkowej między powódką a operatorami alternatywnymi (0-708-1xx) dochodzi
na rynku hurtowym tych połączeń, tu bowiem koncentrują się ich relacje handlowe i
10
decydują warunki, na jakich funkcjonować będą na rynku docelowym. Uznając wska-
zany w decyzji Prezesa Urzędu rynek właściwy za wyznaczony prawidłowo, Sąd
Apelacyjny przyjął, że z uwagi na możliwość powstania wątpliwości co do poziomu
obrotu, który faktycznie został nim objęty (tj. hurtowy czy detaliczny) należało dopre-
cyzować określenie przedmiotowego rynku właściwego w taki sposób, aby jego
brzmienie jednoznacznie odpowiadało przedmiotowi decyzji i jej uzasadnieniu. Sfor-
mułowanie „rynek dostępu do usług połączeń krajowych i międzynarodowych połą-
czeń telefonicznych na numerach 0 708 1xx xxx" może sugerować zbyt silny związek
z abonentem, któremu dostęp do usług połączeń 0-708 oferowany jest na rynku de-
talicznym w ramach sieci telefonicznej. Bardziej trafne jest określenie rynku właści-
wego jako „rynku dostępu do publicznej stacjonarnej sieci telekomunikacyjnej dla
usług krajowych i międzynarodowych połączeń telefonicznych na numerach 0 708
1xx xxx". Powyższe sformułowanie jednoznacznie określa hurtowy poziom obrotu
poprzez opisanie istniejących na nim relacji powódki, jako świadczeniodawcy danej
usługi na tym rynku w postaci dostępu do sieci, którego usługa umożliwia dotarcie do
rynku detalicznego z określonego rodzaju ofertą/usługą połączenia przy pomocy nu-
meracji 0 708 1xx xxx.
Według Sądu Apelacyjnego przedmiotowe doprecyzowanie nazwy rynku wła-
ściwego nie podważa zasadności samej decyzji, ponieważ „towarem" nie jest usługa
krajowych i międzynarodowych połączeń telefonicznych (dostępnych dla abonentów
w ten czy w inny sposób) jako taka, ale organizowany przez powódkę dostęp do
usługi (połączeń) dla jego abonentów za pośrednictwem numerów z zakresu 0-708
1xx xxx, którymi dysponują inne podmioty. Bez znaczenia dla rynku właściwego w
niniejszej sprawie pozostawała substytucyjność dostępnych dla konsumentów spo-
sobów nawiązywania połączeń krajowych i międzynarodowych (połączenia tradycyj-
ne, 0-800, 0-801, preselekcja, karty zdrapki i inne). Substytutu należy bowiem poszu-
kiwać nie dla samych usług połączeń telefonicznych świadczonych konsumentom
także poprzez numery 0-708-1xx xxx, lecz dla usługi dostępu do abonentów ofero-
wanej przez powódkę i umożliwiającej operatorom alternatywnym świadczenie na ich
rzecz usług. Bezsporne jest, że nie ma produktu, który mógłby stanowić substytut
dostępu do usług połączeń krajowych i międzynarodowych świadczonych na nume-
rach 0 708 1xx xxx. Nie jest nim na pewno możliwość dostępu do usług połączeń
międzynarodowych świadczonych na numerach 0 300 1xx xxx, gdyż jak wynika z
twierdzeń pozwanego, niezakwestionowanych skutecznie przez powódkę, usługa
11
tego rodzaju nie jest faktycznie świadczona. Numer 0 300 100 146 należący do sa-
mej powódki jest wykorzystywany do usług połączeń międzynarodowych ale nie do
świadczenia usług dostępu do usług połączeń telefonicznych na numerach 0 708 1xx
xxx.
Sąd Apelacyjny nie uwzględnił zarzutu naruszenia przepisów art. 217 § 1
k.p.c. i art. 227 k.p.c., uznając że Prezes Urzędu w sposób logiczny i spójny wykazał
w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, zgodnie z materiałem zebranym w postępowa-
niu administracyjnym, że istnieje związek pomiędzy podwyżką cen na połączenia do
numerów 0-708 1xx xxx, wprowadzoną z dniem 1 października 2005 r., a obniżeniem
cen na podobne usługi telekomunikacyjne świadczone abonentom bezpośrednio
przez powódkę. Ustalenia Sądu Okręgowego w tym przedmiocie są prawidłowe i zo-
stały dokonane z zachowaniem zasad logicznego myślenia i doświadczenia życio-
wego w oparciu o dane udostępnione w postępowaniu administracyjnym przez samą
powódkę. W ocenie Sądu Apelacyjnego, powódka wprowadzając w okresie lipiec -
wrzesień 2005 r. dla abonentów konkretne oferty promocyjne na własne usługi połą-
czeń międzynarodowych, podnosząc równocześnie ceny na konkurencyjne dla siebie
połączenia do numerów z zakresu 0-708 1xx xxx, działała co najmniej z zamiarem
osłabienia konkurencji poprzez przejęcie części przedmiotowych połączeń.
Odnosząc się do zarzutu apelacji naruszenia art. 8 ust. 1 w związku z art. 8
ust. 2 pkt 5 ustawy, poprzez przyjęcie, że kryterium braku „ekonomicznego uzasad-
nienia" działania przedsiębiorcy decyduje, między innymi o uznaniu działań przed-
siębiorcy za nadużycie pozycji dominującej, polegające na przeciwdziałaniu ukształ-
towania się warunków niezbędnych do rozwoju konkurencji, Sąd Apelacyjny przyjął,
że wadliwa jest wykładnia normy wyrażonej w art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy, która ciężar
argumentacji przenosi na analizę kryterium „ekonomicznego uzasadnienia" działania
przedsiębiorcy. Praktyką ograniczającą konkurencję jest w ocenie organu antymono-
polowego równoczesne podniesienie przez powódkę cen na połączenia do numerów
z zakresu 0-708 1xx xxx z 29 gr netto na 58 gr netto (tj. o 100 %) oraz obniżenie cen
usług powódki na połączenia międzynarodowe dostępne w planach taryfowych tej
Spółki. To właśnie analiza otoczenia rynkowego powodowej spółki oraz widoczne na
rynku skutki podjętych przez nią działań, stanowiły podstawę uznania jej zachowania
za praktykę ograniczającą konkurencję.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 8 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 2 pkt 5
ustawy poprzez przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że nadużyciem pozycji dominującej
12
polegającym na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych dla roz-
woju konkurencji jest podniesienie ceny usługi na hurtowym poziomie obrotu, Sąd
Apelacyjny zważył, że podniesienie przez powódkę cen na połączenia telefoniczne
mogło zostać zakwalifikowane jako praktyka ograniczająca konkurencję, polegająca
na nadużywaniu przez powodową Spółkę posiadanej pozycji rynkowej, tylko w po-
wiązaniu z równoczesnym wprowadzeniem przez nią obniżki opłat za połączenia
międzynarodowe dostępne w planach taryfowych powódki. Zdaniem Sądu Apelacyj-
nego praktyką ograniczającą konkurencję w niniejszej sprawie nie była sama pod-
wyżka ceny na połączenia do numerów z zakresu 0-708 1xx xxx, ale podwyżka
wprowadzona w określonej sytuacji rynkowej, zaś rozważając czy działania powódki
stanowiły naruszenie przepisów ustawy nie można pominąć okoliczności, że możli-
wość świadczenia przez operatorów alternatywnych usług abonentom powódki zale-
ży w decydującej mierze od jej zgody. Operatorzy nie mają bowiem możliwości do-
tarcia do abonentów powódki w inny sposób niż za pośrednictwem jej sieci teleko-
munikacyjnej. W konsekwencji nie sposób uznać właściwego w sprawie rynku hurto-
wego za rynek konkurencyjny, na który oddziałują normalne siły rynkowe, tym bar-
dziej że dla dostępu do usług świadczenia połączeń świadczonego przez powódkę
nie ma w chwili obecnej prawdziwej alternatywy. W tych okolicznościach świadczona
przez powódkę usługa hurtowa dostępu do usług telefonicznych świadczonych na
numerach 0-708 1xx xxx, nie ma swojego substytutu.
Sąd Apelacyjny uznał jednak, że zarzuty apelacji powinny doprowadzić do do-
precyzowania samej sentencji zaskarżonej decyzji w taki sposób, aby odpowiadała
ona jej uzasadnieniu. Redakcja sentencji decyzji może bowiem sugerować, że Pre-
zes Urzędu za praktykę ograniczającą konkurencję na rynku właściwym uznał dzia-
łania powódki ograniczające się jedynie do podwyżki z dniem 1 października 2005 r.
opłaty za połączenia telefoniczne do numerów 0 708 1xx xxx z 29 gr netto do 58 gr
netto. Tymczasem pozwany zakwalifikował jako taką praktykę powyższe działanie
powódki z równoczesnym obniżeniem z dniem 7 lipca 2005r. i z dniem 1 września
2005 r. opłat za połączenia międzynarodowe dostępne w planach taryfowych powód-
ki. Wobec powyższego należało zmienić zaskarżoną decyzję określenia działań po-
wódki, które stanowiły praktykę ograniczającą konkurencję we wskazany powyżej
sposób.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, na uwzględnienie nie zasługuje zarzut apelacji
naruszenia art. 82 TWE, poprzez błędne zastosowanie wskazanej normy do stanu
13
faktycznego sprawy spowodowane wadliwym zakwalifikowaniem ustalonego przez
organ antymonopolowy działania jako nadużycie pozycji dominującej, które ponadto
wpływa na handel pomiędzy Państwami Członkowskimi. Sąd Okręgowy zasadnie
przyjął, że działanie zarzucane powódce w niniejszej sprawie nie pozostawało bez
wpływu na handel pomiędzy Państwami Członkowskimi. Za powyższym stanowi-
skiem przemawia podniesiona we wcześniejszych rozważaniach argumentacja fak-
tyczna i prawna, uzasadniająca zakwalifikowanie działań powodowej Spółki jako nad-
użycie posiadanej przez nią pozycji dominującej. Pozwany zasadnie wskazał w od-
powiedzi na apelację, że Europejski Trybunał Sprawiedliwości, rozważając pojęcie
wpływu na handel między Państwami Członkowskimi uznał między innymi, że wpływ
taki może zachodzić w szczególności w sytuacji, gdy zarzucane przedsiębiorcy dzia-
łanie może skutkować podziałem rynku na poszczególne produkty między Państwa-
mi Członkowskimi. Pośrednie skutki działań powódki obejmują ewentualną możli-
wość wyeliminowania z danego rynku konkurentów oraz wyodrębnienia polskiego
rynku ze Wspólnego Rynku i tym samym naruszenia podstawowych zasad jego
funkcjonowania określonych w TWE . Przy określaniu znaczności wpływu danego
działania na handel wspólnotowy, należy wziąć pod uwagę, że już sama obecność
przedsiębiorcy posiadającego pozycję dominującą na terytorium całego państwa
może spowodować, że penetracja tego rynku przez inne podmioty będzie utrudniona.
Wystarczająca jest również sama możliwość wystąpienia takiego wpływu na handel
między Państwami Członkowskimi. Nie jest zatem konieczne wykazanie, że dana
praktyka wpływa faktycznie na przedmiotowy handel. Sąd Apelacyjny podzielił po-
gląd Prezesa Urzędu, zgodnie z którym analizowana działalność (na rynku hurto-
wym) zmierza do wyodrębnienia rynku krajowego ze wspólnego rynku poprzez usta-
nowienie barier dostępności dla usług oferowanych przez podmioty zagraniczne, co
jest sprzeczne z podstawowymi założeniami wspólnego rynku. Bezsporne jest, że
projekt zaskarżonej decyzji podlegał zgodnie z art. 11 ust. 4 rozporządzenia Rady
(WE) Nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie przepi-
sów o konkurencji ustanowionych w art. 81 i art. 82 Traktatu notyfikacji Komisji Euro-
pejskiej, która nie zgłosiła co do niego żadnych zastrzeżeń. Stwierdzić więc należy,
że Komisja Europejska faktycznie za prawidłowe uznała rozstrzygnięcie Prezesa
Urzędu w zakresie naruszenia przez powódkę art. 82 TWE.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Sąd Apelacyjny stwier-
dził, że sporządzenie uzasadnienia w sposób nie w pełni odpowiadający stawianym
14
mu wymaganiom może stanowić usprawiedliwioną podstawę apelacji jedynie wtedy,
gdy z tego powodu orzeczenie nie poddaje się kontroli sądu drugiej instancji, zaś w
niniejszej sprawie taka sytuacja absolutnie nie zachodzi.
Wyrok Sądu Apelacyjnego został zaskarżony skargami kasacyjnymi przez
obie strony.
W skardze kasacyjnej Prezes Urzędu zarzucił Sądowi Apelacyjnemu narusze-
nie prawa materialnego przez jego błędne zastosowanie, to jest art. 8 ust. 2 pkt 5 w
związku z art. 4 pkt 8 i 9 ustawy, poprzez „pominięcie oznaczenia rynku relewantne-
go wg kryterium terytorialnego”. Prezes Urzędu wskazuje, że wyrokiem z dnia 20
listopada 2008 r. zmieniona została decyzja w ten sposób, że ustalony przez organ
antymonopolowy rynek właściwy w sprawie (krajowy rynek dostępu do usług krajo-
wych i międzynarodowych połączeń telefonicznych na numerach 0-708 1xx xxx”) zo-
stał zastąpiony przez „rynek dostępu do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla
usług krajowych i międzynarodowych połączeń telefonicznych na numerach 708 1xx
xxx”. Zdaniem Prezesa Urzędu taki rynek właściwy został ustalony wadliwie z uwagi
na pominięcie jego wymiaru terytorialnego. Wskutek dokonanej zmiany nie wiadomo,
jakiego obszaru dotyczą zarzucane powódce działania, a zatem nie sposób rozstrzy-
gnąć czy i jacy przedsiębiorcy faktycznie konkurują z powódką w określonym zakre-
sie. Prezes Urzędu wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w części i orze-
czenie co do istoty sprawy, przez zmianę określenia rynku właściwego i uwzględnie-
nie w tym oznaczeniu wymiaru terytorialnego rynku przyjętego w decyzji z dnia 30
maja 2006 r. [...].
Z kolei powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przeka-
zanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, ewentualnie o
uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i poprzedzającego go wyroku Sądu Okrę-
gowego oraz orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uchylenie decyzji Prezesa
Urzędu z dnia 30 maja 2006 r. [...]. Powódka zarzuciła wyrokowi Sądu Apelacyjnego
naruszenie przepisów prawa procesowego to jest art. 47928
§ 2 w związku z art. 321
§ 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c., poprzez ich niezastosowanie i wykroczenie
poza wskazany przez powódkę zakres odwołania i orzeczenie o innej praktyce niż
zarzucana w skarżonej decyzji Prezesa Urzędu oraz prawa materialnego, to jest 1)
art. 1 ust. 2 oraz art. 4 pkt 8 w związku z art. 4 pkt 9, art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 ustawy,
poprzez przyjęcie za rynek właściwy i objęcie analizą jedynie rynku praktyki (rynku
hurtowego), a pominięcie rynku domniemanego wystąpienia antykonkurencyjnego
15
skutku (rynku detalicznego); 2) art. 1 ust. 2 ustawy w związku z art. 6 k.c., poprzez
niewykazanie, że praktyka wywołała lub mogła wywołać skutki na terenie RP; 3) art.
4 pkt 8 w związku z art. 4 pkt 9, art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 ustawy, poprzez błędne za-
stosowanie polegające na pominięciu przy ocenie rynku produktowego na poziomie
hurtowym podstawowej cechy usługi, to jest jej przeznaczenia, co zdecydowało o
przyjęciu wadliwych - zbyt wąskich granic produktowych rynku na hurtowym szczeblu
obrotu; 4) art. 8 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy, poprzez niewłaściwe
zastosowanie do stanu faktycznego sprawy przejawiające się w przyjęciu, że nad-
użyciem pozycji dominującej polegającym na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się
warunków niezbędnych dla rozwoju konkurencji jest podniesienie ceny usługi połą-
czeń na numery 0 708 1xx xxx przy jednoczesnym obniżeniu niektórych cen na niż-
szym szczeblu obrotu, pomimo iż usługi dostępu do połączeń na numery 0 708 nie
są obiektywnie niezbędne do skutecznego konkurowania na rynku niższego szcze-
bla, to jest rynku połączeń krajowych i międzynarodowych; 5) art. 82 TWE, poprzez
błędne jego zastosowanie do stanu faktycznego spowodowane wadliwym zakwalifi-
kowaniem ustalonego przez organ antymonopolowy działania jako nadużycia pozycji
dominującej, które ponadto wpływa na handel pomiędzy państwami członkowskimi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna powódki oparta została na obu podstawach, zatem w pierw-
szej kolejności należy rozstrzygnąć, czy zasadne są zarzuty o charakterze proceso-
wym, ograniczające się do wydania przez Sąd Apelacyjny zaskarżonego orzeczenia
z naruszeniem art. 321 k.p.c.
Zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który
nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Przepis ten daje wyraz trady-
cyjnej zasadzie wyrokowania statuującej zakaz orzekania ponad żądanie, a także
zasadzie dyspozycyjności, która przejawia się w tym, że sąd jest związany granicami
żądania powództwa i nie może dysponować przedmiotem procesu przez określenie
jego granic niezależnie od zakresu żądania ochrony przez powoda (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 18 marca 2005 r., II CK 556/04, OSNC 2006 nr 2, poz. 38). Sąd
nie może zasądzić ponad żądanie, a więc uwzględnić roszczenia w większej wyso-
kości niż żądał powód, również wtedy, gdy z okoliczności sprawy wynika, że powo-
dowi przysługuje świadczenie w większym rozmiarze. Nie można wyrokować co do
16
rzeczy, która nie była przedmiotem żądania, czyli zasądzić coś innego niż strona żą-
dała. Żądanie powództwa określa więc nie tylko jego przedmiot, lecz również jego
podstawa faktyczna. Dlatego orzeczeniem ponad żądanie w rozumieniu art. 321
k.p.c. jest oparcie wyroku na podstawie faktycznej niepowołanej przez powoda (wy-
roki Sądu Najwyższego: z dnia 18 marca 2005 r., II CK 556/04; z dnia 29 paździer-
nika 1993 r., I CRN 156/93; z dnia 5 grudnia 2008 r., III CSK 228/08). Zatem, jeżeli
przedmiotem żądania był zwrot pożyczki, okoliczności faktyczne uzasadniające żą-
danie sprowadzały się do wykazania faktu udzielenia pożyczki, jej wysokości oraz jej
niezwrócenia. Nie można zatem bez naruszenia art. 321 k.p.c. orzec o wydaniu ko-
rzyści na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, ponieważ okolicz-
ności faktyczne, które uzasadniają roszczenie oparte na tej instytucji są zupełnie inne
i odmiennie przedstawia się też obrona pozwanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia
23 lutego 1999 r., I CKN 252/98, OSNC 1999, nr 9, poz. 152). Także, gdy strona do-
maga się zasądzenia świadczenia w walucie obcej, zasądzenie równowartości takie-
go świadczenia w złotych polskich, bez zmiany stanowiska strony co do rodzaju wa-
luty w jakiej świadczenie powinno zostać zasądzone, jest orzekaniem, wbrew art.
321 k.p.c., o świadczeniu którego strona w ogóle nie dochodzi (wyrok SN z dnia 23
lipca 2004 r., III CK 339/03, LEX nr 174197). Z kolei w sprawie toczącej się na skutek
powództwa o ustalenie opartego na art. 189 k.p.c. sąd nie może orzec o usunięciu
niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wie-
czystej a rzeczywistym stanem prawnym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwiet-
nia 2005 r., III CK 571/04, LEX nr 512057). Jeżeli zaś w związku z odwołaniem da-
rowizny nieruchomości powód żąda rozwiązania umowy, to sąd nie może uznać, że
w sprawie chodzi o roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 19 listopada 1996 r., III CKN 9/96, niepublikowany).
Powódka dopatruje się naruszenia art. 321 k.p.c. w dokonaniu przez Sąd
Apelacyjny zmiany decyzji Prezesa Urzędu, podczas gdy w petitum odwołania po-
wódka domagała się uchylenia decyzji. Ponadto powódka podnosi, że w odwołaniu
od decyzji Prezesa Urzędu „nie wnosiła w odwołaniu o przypisanie jej praktyki wska-
zanej w wyroku Sądu drugiej instancji”. Według powódki, Sąd drugiej instancji był
związany sformułowanym w odwołaniu żądaniem uchylenia decyzji, jeżeli stwierdził-
by w wyniku rozpoznania odwołania (lub apelacji), że powódka nie dopuściła się za-
rzucanego jej w decyzji Prezesa Urzędu naruszenia przepisów ustawy. Tymczasem
Sąd drugiej instancji zmienił decyzję Prezesa Urzędu, o co powódka nie wnosiła,
17
zatem w tym zakresie orzekł o kwestii nie objętej żądaniem powódki, gdyż tylko
uchylenie skarżonej decyzji „dokładnie odpowiadałoby żądaniu TP”. Powódka pod-
nosi dalej, że skoro w art. 47928
§ 3 k.p.c. „ustawodawca dokonuje wyraźnej dystynk-
cji pomiędzy uchyleniem, a zmianą decyzji, nakazując odwołującemu wyraźnie spre-
cyzować, czy żąda uchylenia i/lub zmiany decyzji, owemu rozróżnieniu należy przy-
znać określoną doniosłość prawną”. W konsekwencji, w sytuacji gdy powódka nie
wnosi o zmianę decyzji, a tylko o jej uchylenie, sąd rozpoznający sprawę nie może -
poza oddaleniem odwołania - wydać innego rozstrzygnięcia.
Uznanie zarzutu naruszenia art. 321 k.p.c. ze wskazanych powyżej względów
wymagałoby przyjęcia, że przedmiotem żądania przedsiębiorcy wnoszącego odwoła-
nie od decyzji Prezesa Urzędu jest zmiana decyzji lub jej uchylenie. Zdaniem Sądu
Najwyższego w obecnym składzie, uchylenie decyzji Prezesa Urzędu albo jej zmiana
są formami rozstrzygnięcia przez sąd o żądaniu wnoszącego odwołanie. Natomiast
tak jak przedmiotem żądania w klasycznych sprawach cywilnych jest żądanie zasą-
dzenia odszkodowania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, zwrotu warto-
ści dokonanych nakładów, tak przedmiotem żądania w sprawach z zakresu ochrony
konkurencji jest stwierdzenie, że przedsiębiorca nie naruszył przepisów ustawy,
ewentualnie naruszył je w węższym zakresie, niż wynika to z decyzji Prezesa
Urzędu. Powyższe stanowisko znajduje oparcie w wyroku Sądu Najwyższego z 19
stycznia 2001 r., I CKN 1036/98 (LEX nr 52708), na który powołuje się powódka w
uzasadnieniu zarzutu naruszenia art. 321 k.p.c. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy
przyjął stanowisko, że zakres żądania wyznaczany jest przez zakres odwołania. Za-
kresem tym związany jest Sąd Okręgowy - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
oraz Sąd Apelacyjny, które wyrokować mogą tylko co do przedmiotu, który objęty był
żądaniem określonym w odwołaniu. W powołanej powyżej sprawie powód w odwoła-
niu od decyzji Prezesa nie formułował zarzutu stosowania praktyki monopolistycznej
w formie przyjętej przez Sąd w zaskarżonym orzeczeniu, zatem sąd w zaskarżonym
orzeczeniu wyrokował z naruszeniem art. 321 § 1 k.p.c., co do przedmiotu nieobjęte-
go żądaniem. Z powyższego wynika zdaniem Sądu Najwyższego w obecnym skła-
dzie, że terminu „żądanie odwołania” nie należy rozumieć tak jak chce tego powódka,
jako „wniosek o uchylenie” lub „wniosek o zmianę” decyzji Prezesa Urzędu.
Akceptacja poglądu powódki, zgodnie z którym żądaniem odwołania jest
wniosek o zmianę lub uchylenie decyzji oznaczałaby, że w przypadku stwierdzenia
przez Prezesa Urzędu dopuszczenia się przez przedsiębiorcę dwóch praktyk ograni-
18
czających konkurencję, sąd rozpoznający odwołanie, który uznałby, że w stanie fak-
tycznym sprawy można mówić tylko o jednej praktyce, nie mógłby odpowiednio
zmienić decyzji Prezesa Urzędu, lecz musiałby ją uchylić, gdyby wnoszący odwoła-
nie wnioskował tylko o uchylenie decyzji. Ponadto, akceptacja poglądu powódki nie-
sie za sobą kolejny skutek, którego powódka nie dostrzega, a który dla wnoszących
odwołanie jest niekorzystny, a mianowicie, że uchylenie decyzji nie kończy postępo-
wania w sprawie, lecz umożliwia Prezesowi ponowne przeprowadzenie postępowa-
nia, uzupełnienie braków wskazanych przez sąd, zastosowanie się do wykładni do-
konanej przez sąd (np. uzupełnienie ustaleń, dowodów i argumentacji co do wpływu
zachowania przedsiębiorcy na rynek powiązany) i wydania nowej decyzji stwierdza-
jącej praktykę ograniczającą konkurencję.
W wyroku z dnia 23 lutego 1999 r., I CKN 252/98 (OSNC 1999 nr 9, poz. 152)
Sąd Najwyższy odniósł się do kwestii skutków prawnych wskazania przez powoda
przepisów prawa materialnego, mogących stanowić podstawę prawną orzeczenia.
Sąd Najwyższy wyjaśnił, że jakkolwiek wskazanie takie nie jest wymagane - w myśl
zasady da mihi factum, dabo tibi ius - to jednak nie pozostaje to bez znaczenia dla
przebiegu i wyniku sprawy, albowiem pośrednio określa także okoliczności faktyczne
uzasadniające żądanie pozwu. Wskazano, że jeśli powód buduje jakąś konstrukcję
swego żądania, osadzając ją na ściśle wskazanym przepisie prawa materialnego, to
tym samym wytycza granice okoliczności spornych i niespornych, które mogą stano-
wić podstawę faktyczną żądania. Przykładowo, jeżeli wnoszący powództwo o zapłatę
czyni podstawą żądania art. 415 k.c., to zarazem przedstawia pod osąd tylko te fakty,
które mogą służyć jako substrat konstrukcji czynu niedozwolonego. Przenosząc po-
wyższe na grunt spraw z zakresu ochrony konkurencji, jeżeli podmiot wnoszący od-
wołanie podnosi, że nie dopuścił się naruszenia reguł konkurencji w zakresie wska-
zanym w decyzji Prezesa Urzędu, osądowi podlegają tylko te fakty, które stanowią
substrat rekonstrukcji poszczególnych przesłanek praktyki ograniczającej konkuren-
cję, której zdaniem Prezesa Urzędu miał się dopuścić przedsiębiorca.
Zgodzić się należy z powódką, że zakres postępowania dowodowego, jak i
kierunek argumentacji stron postępowania, w szczególności przedsiębiorcy, któremu
zarzuca się naruszenie ustawy, determinowane są definicją zarzucanej praktyki
ograniczającej konkurencję, tym bardziej gdy dla poszczególnych praktyk konieczne
będzie ustalenie i wyjaśnienie innych elementów stanu faktycznego. Jednakże w
świetle utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, sąd może samodzielnie ustalić
19
podstawę prawną swojego rozstrzygnięcia, jeżeli znajduje ona uzasadnienie w udo-
wodnionych przez strony okolicznościach faktycznych (wyroki Sądu Najwyższego z
20 lipca 2007 r., I CSK 144/07; z 19 stycznia 2000 r., II CKN 686/98; wyroki z dnia 9
listopada 2004 r., IV CK 194/04, z dnia 6 grudnia 2006 r., IV CSK 269/06l. i z dnia 12
stycznia 2007 r., IV CSK 286/06). Dlatego nie stanowi naruszenia art. 321 k.p.c.
zmiana podstawy prawnej decyzji Prezesa Urzędu, bądź uznanie przez Sądy orze-
kające w sprawie z odwołania opisanej w sentencji decyzji praktyki jako praktyki
ograniczającej konkurencję w rozumieniu innego przepisu ustawy niż powołany w
decyzji, czyli przyjęcie jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia sprawy innego przepi-
su ustawy, niż wskazana w odwołaniu lub decyzji Prezesa Urzędu. Powyższe nie
narusza prawa do obrony, o ile sąd orzeka w granicach ustalonych okoliczności
stanu faktycznego wyznaczonych dodatkowo przez przesłanki praktyki ograniczają-
cej konkurencję, której dotyczy odwołanie.
Wskazana powyżej dopuszczalność zmiany kwalifikacji prawnej zachowania
przedsiębiorcy, włącznie z rozszerzeniem jej o inne przepisy ustawy (ze wskazanymi
wcześniej ograniczeniami wynikającymi z wymogu zbieżności okoliczności stanu
faktycznego i zakwestionowanego w sentencji decyzji Prezesa Urzędu zachowania
przedsiębiorcy z punktu widzenia przesłanek innej praktyki ograniczającej konkuren-
cję, niż wskazana w decyzji organu ochrony konkurencji) nie rozciąga się na zmianę
w toku postępowania sądowego treści zachowania przedsiębiorcy, uznanego za
praktykę ograniczającą konkurencję. Głównym celem postępowań sądowych z od-
wołania od decyzji Prezesa Urzędu, jest rozstrzygnięcie sporu co do naruszenia re-
guł konkurencji przez konkretne zachowanie wskazane w sentencji skarżonej decyzji.
Zatem powódka zasadnie podnosi, że Sądy orzekające w sprawie z odwołania decy-
zji Prezesa Urzędu nie mogą przypisać odwołującemu się przedsiębiorcy innej prak-
tyki niż wskazana w decyzji. Sądy nie mogą uznać, że przedsiębiorca naruszył kon-
kurencję - dodatkowo - w inny sposób, niż określił to Prezes Urzędu (np. Prezes
Urzędu uznał, że praktyką jest podniesienie cen, a Sąd dodatkowo uznał, że prak-
tyką jest jeszcze odmowa zawarcia umowy, Prezes zarzucił nadużycie pozycji domi-
nującej, Sąd przyjął, że przedsiębiorca zawarł również porozumienie ograniczającej
konkurencję). Nie ma natomiast przeszkód, by Sądy rozpoznające odwołanie zawę-
ziły zakres zachowania przedsiębiorcy zakwalifikowanego przez Prezesa Urzędu
jako antykonkurencyjne.
20
Odnosząc powyższe założenie do okoliczności niniejszej sprawy należy wska-
zać, że Prezes Urzędu uznał za praktykę ograniczającą konkurencję „podwyższenie
[...]. opłaty za połączenia telefoniczne do numerów 0 708 1xx xxx z 29 gr netto na 58
gr netto za 1 minutę połączenia, na krajowym rynku dostępu do usług krajowych i
międzynarodowych połączeń telefonicznych na numerach 0 708 1xx xxx”, natomiast
Sąd Apelacyjny stwierdził, że praktyką taką jest „podwyższenie [...] opłaty za połą-
czenia telefoniczne do numerów 0 708 1xx xxx z 29 gr netto do 58 gr netto za 1 mi-
nutę połączenia z równoczesnym obniżeniem z dniem 7 lipca 2005 r. i z dniem 1
września 2005 r. opłat za połączenia międzynarodowe dostępne w planach taryfo-
wych Telekomunikacji Polskiej SA”. Praktyka wskazana w sentencji decyzji Prezesa
Urzędu jedynie pozornie ma szerszy zakres, od praktyki zdefiniowanej przez Sąd
Apelacyjny. Podwyższenie opłat dostępowych jest bowiem - w świetle wyroku Sądu
Apelacyjnego - praktyką ograniczającą konkurencję tylko w połączeniu z obniżeniem
opłat za połączenia wykonywane bezpośrednio w sieci powódki. Jest to innego ro-
dzaju zachowanie niż samo podwyższenie opłat dostępowych wskazane w sentencji
decyzji Prezesa Urzędu. W tych okolicznościach zarzut naruszenia art. 321 k.p.c. jest
uzasadniony.
W zakresie dotyczącym sformułowanych w skardze kasacyjnej powódki za-
rzutów naruszenia prawa materialnego, Sąd Najwyższy stwierdza, że nieuzasadnio-
ny jest zarzut naruszenia art. 1 ust. 2 w związku z art. 6 k.c., poprzez ich niezastoso-
wanie tj. brak wykazania, iż praktyka wywołała lub mogła wywołać skutki na terenie
RP. W uzasadnieniu tego zarzutu powódka podnosi, że w świetle brzmienia art. 1
ust. 2 ustawy wykazanie, iż dane działanie wywołują lub mogą wywoływać skutki na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest elementem koniecznym dla zastosowania
przepisów ustawy wobec określonego stanu faktycznego. W konsekwencji brak wy-
kazania przedmiotowej przesłanki powodować musi uchylenie decyzji. Zdaniem
Sądu Najwyższego powyższy zarzut jest chybiony i wynika z błędnego rozumienia
znaczenia przepisu art. 1 ust. 2 ustawy. Ustanawia on jedną z przesłanek
jurysdykcyjnych interwencji Prezesa Urzędu, jaką jest odczuwalność zachowania
przedsiębiorcy na rynku polskim. W przypadku praktyk podejmowanych przez pol-
skiego przedsiębiorcę, działającego na polskim rynku, wymierzonych w interesy
innych przedsiębiorców działających na polskim rynku oraz odczuwalnych przez
polskich konsumentów, spełnienie tej przesłanki jest oczywiste i nie wymaga prze-
prowadzenia odrębnego wywodu.
21
Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 82 TWE (obecnie art. 102 TFUE) w za-
kresie dotyczącym wpływu na handel między państwami członkowskimi. Kwestia
wpływu na handel praktyk podejmowanych przez zasiedziałych operatorów teleko-
munikacyjnych mających w dalszym ciągu pozycję dominującą na rynku państwa
członkowskiego została już rozstrzygnięta w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwo-
ści i Sądu na niekorzyść argumentacji powódki (wyroki Sądu z 30 stycznia 2007 r. w
sprawie T-340/03 France Telecomm, Zb. Orz. 2007, s. II-107 oraz z 10 kwietnia 2008
r. w sprawie T-271/03 Deutsche Telekom, Zb. Orz. 2008, s. II-477). O możliwości
wywarcia wpływu na handel między państwami członkowskimi w niniejszej sprawie
decyduje zarówno pozycja rynkowa powódki na rynku geograficznym obejmującym
terytorium Polski, jak i treść zachowania uznawanego za praktykę ograniczającą
konkurencję, to jest podwyższenie cen połączeń z numerami dostępowymi służącymi
świadczeniu usług połączeń międzynarodowych. Zaobserwowany wskutek wprowa-
dzenia przedmiotowej podwyżki spadek ilości minut połączeń na numery 0-708 1xx
xxx, z których istotna część wykonywana była za granicę, świadczy o tym, że wpływ
zachowania powódki na handel między państwami członkowskimi był rzeczywisty.
Nieuzasadnione są zarzuty błędnej wykładni powołanych w skardze kasacyj-
nej przepisów w zakresie dotyczącym uznania za rynek właściwy i objęciu analizą
jedynie rynku hurtowego, z pominięciem rynku detalicznego, jako rynku domniema-
nego wystąpienia antykonkurencyjnego skutku. Będąca przedmiotem niniejszego
postępowania praktyka należy do kategorii praktyk wymierzonych w konkurentów
przedsiębiorstwa posiadającego pozycję dominującą. Jak ustalono w toku postępo-
wania, podwyżka cen za połączenia z numerami 0-708 1xx xxx w sieci powódki od-
działywała na rynek hurtowy. Doprowadziła do znacznego spadku zainteresowania
korzystaniem przez klientów detalicznych z usług połączeń międzynarodowych i kra-
jowych świadczonych przy użyciu takich numerów. W ten sposób godziła w możli-
wość konkurowania z powódką przez przedsiębiorców działających na rynku usług
połączeń telefonicznych krajowych i międzynarodowych za pośrednictwem numeracji
0 708 1xx xxx, zaś Sąd Apelacyjny wyjaśnił w oparciu o jakie kryteria uznał, że
świadczenie usług za pośrednictwem numeracji 0-708 1xx xxx różni się od świad-
czenia usług telekomunikacyjnych w inny sposób. Analiza rynku detalicznego w za-
kresie postulowanym przez powódkę byłaby konieczna, gdyby istota ograniczenia
konkurencji w niniejszej sprawie polegała na eksploatacji jej abonentów.
22
Niezasadny jest także zarzut naruszenia przepisów art. 4 pkt 8 w związku z
art. 4 pkt 9 i art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 ustawy, poprzez pominięcie przy ocenie rynku
produktowego na poziomie hurtowym podstawowej cechy usługi, to jest jej przezna-
czenia. W uzasadnieniu powyższego zarzutu powódka wskazała, że w chwili zasto-
sowania praktyki na rynku detalicznym świadczone były usługi realizacji połączeń
międzynarodowych i krajowych na numerach 0 800, 0 801, 0 300, numerach lokal-
nych, innych numerach teleinformatycznych, poprzez preselekcję i selekcję, za po-
średnictwem VOIP, zaś powyższym usługom odpowiadały odpowiednie formy dostę-
pu dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Jednakże kryterium przeznaczenia
usługi nie jest kryterium miarodajnym do wyznaczenia rynku właściwego w niniejszej
sprawie. Substytucyjność na poziomie hurtowym zachodzi nie tyle między usługami o
takim samym przeznaczeniu (dostęp do połączeń krajowych i międzynarodowych),
co między usługami o zbliżonych zasadach i kosztach oferowania usługi dostępu do
połączeń na rynku detalicznym. W uzasadnieniu wyroku wskazano zaś, że z poczy-
nionych ustaleń wynika, że na rynku hurtowym nie było usług o porównywalnych pa-
rametrach (możliwość wybierania numeru przez konsumenta bez zawierania dodat-
kowej umowy, bez konieczności uiszczania dodatkowej opłaty, z określonym mode-
lem podziału przychodów, itp.). Powódka, poza wskazaniem innych sposobów wyko-
nywania połączeń międzynarodowych i krajowych nie przedstawiła argumentacji wy-
kazującej, że - z punktu widzenia działalności na rynku hurtowym - świadczenie tych
usług odbywa się na analogicznych zasadach, jak w przypadku działalności przed-
siębiorców świadczących usługi połączeń krajowych i zagranicznych na numerach -
0-708 1xx xxx.
Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 8 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 2
pkt 5 ustawy „poprzez przyjęcie, że nadużyciem pozycji dominującej polegającym na
przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych dla rozwoju konkurencji
jest podniesienie ceny usługi połączeń na numery 0-708 1xx xxx przy jednoczesnym
obniżeniu niektórych cen na niższym szczeblu obrotu pomimo, iż usługi dostępu do
połączeń na numery 0-708 1xx xxx nie są obiektywnie niezbędne do skutecznego
konkurowania na rynku niższego szczebla, tj. rynku połączeń krajowych i międzyna-
rodowych”. Co prawda, powódka trafnie argumentuje, że ani podwyższenie cen, ani
ich obniżenie nawet przez przedsiębiorcę posiadającego pozycję dominującą nie
może być kwalifikowane samoistnie jako nadużycie pozycji dominującej i konieczne
jest stwierdzenie dodatkowych okoliczności, pozwalających uznać takie zachowania
23
za antykonkurencyjne, jednakże błędnie utożsamia przedmiotowe okoliczności z ko-
niecznością wykazania w stanie faktycznym sprawy przesłanek testu z wyroku TS z
26 listopada 1998 r. w sprawie C-7/97 Bronner, (ECR 1997, s. I-7791. Abstrahując
od zasadności bezpośredniego powoływania się na orzeczenie prejudycjalne Trybu-
nału Sprawiedliwości przy uzasadnieniu zarzutu naruszenia przepisu art. 8 ust. 2 pkt
5 ustawy, przytoczone przez powódkę argumenty mogłyby mieć znaczenie dla oceny
prawidłowości zastosowania powołanego przepisu w przypadku innego rodzaju
praktyki ograniczającej konkurencję, niż stwierdzona w niniejszej sprawie. Z tych sa-
mych powodów niezasadne jest odwołanie się do Komunikatu Komisji w sprawie sto-
sowania art. 82 TWE, ponieważ przedmiotem niniejszej sprawy nie jest odmowa do-
staw lub zawarcia umowy, lecz zmiana cen usługi.
Ponadto, skuteczne sformułowanie zarzutu naruszenia art. 8 ust. 2 pkt 5
ustawy wymaga zwłaszcza w postępowaniu kasacyjnym przedstawienia odpowied-
niej argumentacji wskazującej, że w ustalonych w sprawie okolicznościach faktycz-
nych oraz na podstawie zgromadzonych dowodów opisane przez Prezesa Urzędu
zachowanie przedsiębiorcy nie mieści się w przesłankach zastosowania tego przepi-
su, to jest - poza posiadaniem pozycji dominującej - 1) nie stanowi przeciwdziałania
ukształtowaniu się warunków niezbędnych 2) dla powstania lub rozwoju konkurencji.
W okolicznościach faktycznych sprawy oznacza to konieczność zamieszczenia w
skardze kasacyjnej wywodu wskazującego na nieprawidłową subsumcję art. 8 ust. 2
pkt 5 ustawy ze względu na to, że - z uwagi na treść praktyki - podniesienie ceny
usługi połączeń 0 708 1xx xxx na rynku hurtowym nie zagraża dalszemu funkcjono-
waniu na rynku hurtowym przedsiębiorców konkurujących z powódką w zakresie
świadczenia na rzecz jej abonentów usług połączeń krajowych i międzynarodowych.
W przepisie art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy mowa bowiem o „warunkach niezbędnych” dla
rozwoju konkurencji, a więc takich warunkach bez których działania konkurentów nie
byłoby na rynku w ogóle możliwe lub były by nieopłacalne. Jak wynika to z wyroków
Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2009 r., III SK 31/08 oraz z 19 sierpnia 2009 r.,
III SK 5/09, przepisu art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy nie można natomiast traktować jako
małej klauzuli generalnej obejmującej różnego rodzaju przejawy utrudniania konku-
rentom działalności na rynku. Powoduje to, że pomimo ogólnikowości skargi kasa-
cyjnej w tym zakresie i skoncentrowaniu się w uzasadnieniu analizowanego zarzutu
na wykazywaniu niezastosowania w niniejszej sprawie przesłanek relewantnych dla
praktyki polegającej na odmowie zawarcia umowy, a nie praktyki polegającej na ob-
24
niżeniu cen na rynku detalicznym, a następnie podniesieniu cen na rynku hurtowym,
konieczne jest zweryfikowanie, czy w stanie faktycznym ustalonym przez sądy w
niniejszej sprawie, zachowanie powódki godziło w podstawy funkcjonowania przed-
siębiorców oferujących usługi połączeń krajowych i międzynarodowych na numerach
0-708 1xx xxx. W tym zakresie Sąd Najwyższy stwierdza, że niewystarczająca do
przyjęcia naruszenia art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy jest konstatacja, że powódka „działała
co najmniej z zamiarem osłabienia konkurencji poprzez przejęcie części przedmioto-
wych połączeń”. Bezprzedmiotowa - z punktu widzenia uznania zachowania powódki
za praktykę ograniczającej konkurencję w rozumieniu art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy - jest
również obniżka cen połączeń międzynarodowych wykonywanych z sieci powódki
przed podwyższeniem opłat z tytułu połączeń z numerami 0-708 1xx xxx. Stanowi
bowiem jeden z przejawów istoty konkurencji na rynku o nabywców (wyrok SN z dnia
19 sierpnia 2009 r., III SK 5/09). Nie jest środkiem rywalizacji, który kwalifikowałby
się jako nieproporcjonalny na rynku dotkniętym zachowaniem powódki. Zdaniem
Sądu Najwyższego jeśli wprowadzona obniżka nie powoduje stosowania cen poniżej
kosztów powódki, to nie ogranicza konkurencji w rozumieniu art. 8 ust. 2 pkt 5
ustawy, ani nie stanowi szczególnej okoliczności, która mogłaby być brana pod
uwagę przy subsumcji zachowania powódki jako praktyki w rozumieniu tego przepi-
su, nawet jeżeli została wprowadzona przed podwyżką cen za połączenia z nume-
rami 0-708 1xx xxx. Powódka, mimo posiadania pozycji dominującej, ma bowiem
prawo uatrakcyjniać swoją ofertę dla aktualnych lub potencjalnych klientów, bądź
dostosowywać ją do zmieniającej się sytuacji rynkowej.
Nie oznacza to jednak, że zarzut naruszenia art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy jest
uzasadniony, ponieważ Sąd Najwyższy związany jest podstawami skargi kasacyjnej,
a w ramach tych podstaw powódka uzasadnia zarzut naruszenia tego przepisu po-
przez zastosowanie go w oderwaniu od przesłanek testu w powołanej powyżej spra-
wie C-7/97 Bronner. Ponadto, z zaaprobowanego przez Sąd Apelacyjny stanowiska
Sądu Okręgowy wynika, że przyjął on - oparty na analizie stanu faktycznego sprawy -
wniosek, „że podniesienie przez powódkę cen na połączenia do numerów z zakresu
0708 1xx xxx doprowadziło do załamania na rynku dostępu do usług krajowych i mię-
dzynarodowych połączeń telefonicznych na numerach 0-708 1xx xxx”, zaś „możli-
wym skutkiem działań powódki było wyeliminowania określonego sposobu świad-
czenia usług oraz operatorów świadczących je w ten sposób z rynku detalicznego
krajowych i międzynarodowych połączeń telefonicznych”. Podwyżka cen była
25
znaczna (100%) i spowodowała istotny spadek ilości minut połączeń wykonanych za
pośrednictwem numerów 0-708 1xx xxx. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wyni-
ka, że Sąd Apelacyjny zważył również, że zachowanie powódki „istotnie zagraża
bytowi usług alternatywnych”, ponieważ „spadek zainteresowania abonentów jest
równoznaczny z ograniczeniem dostępu do sieci telefonicznej usługom połączeń za
pośrednictwem numeracji 0-708”, „istnieje związek między podwyżką cen na połą-
czenia do numerów 0-708 [...] a obniżeniem cen na podobne usługi świadczone abo-
nentom bezpośrednio” przez powódkę; „z danych przedstawionych przez samego
powoda w apelacji wynika, że liczba minut połączeń realizowanych a pośrednictwem
usługi Onet Telefon 0-708 wyniosła [...], co świadczy o ponad 60% spadku liczby
minut połączeń po wprowadzeniu [...] podwyżki opłaty za minutę połączenia”. W tych
okolicznościach istniały podstawy do przyjęcia, że zachowanie powódki przeciw-
działało ukształtowaniu się warunków niezbędnych dla rozwoju konkurencji, ponie-
waż nagłe podniesienie cen za połączenia z numerami 0-708 1xx xxx o 100% - jak
wskazuje porównanie ilości minut połączeń przed wdrożeniem praktyki, po jej wdro-
żeniu oraz po zakończeniu wskutek wydania decyzji tymczasowej p doprowadziło do
spadku sprzedaży usług o kilkadziesiąt procent (w ujęciu ilościowym) oraz wynikają-
cej stąd redukcji przychodów o ok. 20% (pomimo zwiększenia jednostkowego przy-
chodu za minutę rozmowy z 23 gr do 46 gr). Już to zestawienia, aczkolwiek nieprze-
sądzające samo w sobie o antykonkurencyjnym charakterze praktyki z uwagi na
krótki okres stosowania podwyższonych stawek opłat za połączenie, wskazuje na
wysoki antykonkurencyjny potencjał zachowania powódki. Przedsiębiorcy świadczą-
cy usługi połączeń zagranicznych i krajowych na numerach 0-708 musieli stawić
czoła nagłemu spadkowi przychodów, na który to spadek nie mieli wpływu, gdyż wy-
nikał on z jednostronnego ustalenia zaporowych (z uwagi na skalę podwyżki) stawek
przez powódkę. Co więcej, zachowanie powódki godziło w powstanie warunków
niezbędnych dla rozwoju konkurencji podważając zaufanie konsumentów do usług
świadczonych przez przedsiębiorców operujących numerami 0-708 1xx xxx, którzy
nie znając mechanizmów działania rynku telekomunikacyjnego mogli podejrzewać,
że to działania tych przedsiębiorców są źródłem znaczącej podwyżki.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================