Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 363/09
POSTANOWIENIE
Dnia 10 marca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Hajn
w sprawie z wniosku Z. L. S.A.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanych : Z. G. /.../ ,
o ubezpieczenie społeczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 marca 2010 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 2 lipca 2009 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasądza od wnioskodawcy na rzecz organu rentowego 120
(sto dwadzieścia) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie Z. L.
S.A. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych przy udziale
zainteresowanych: /..../ o ubezpieczenie społeczne, wyrokiem z 2 lipca 2009 r.
zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego z 17 września 2008 r. w pkt I i III w
ten sposób, że oddalił odwołanie.
W skardze kasacyjnej pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że w sprawie
występuje istotne zagadnienie prawne, to jest zagadnienie kwalifikacji prawnej
2
kontraktu o profesjonalne uprawianie piłki nożnej z punktu widzenia art. 750 k.c. i
art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych, w zakresie, w jakim w ramach tego złożonego stosunku prawnego
klub sportowy zobowiązany jest jednostronnie do spełnienia na rzecz zawodników
profesjonalnych świadczeń pieniężnych na wypadek uzyskania przez zawodnika
lub drużynę piłkarską określonego wyniku sportowego, niezależnie od
zobowiązania do wypłaty wynagrodzenia za usługę sportową świadczoną na rzecz
klubu przez zawodnika profesjonalnego.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego, to jest
art. 750 k.c. w zw. z art. 65 § 1 i 2 k.c.; art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, że zagadnienie wskazane we
wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania ma kluczowe znaczenie dla
rozstrzygnięcia sprawy w obszarze ustalenia, czy wliczeniu do podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w ramach systemu ubezpieczeń
społecznych podlegają przychody uzyskiwane przez zawodników z tytułu nagród za
osiągnięcia sportowe oraz z tytułu premii meczowych i nagród regulaminowych
(oraz analogicznych świadczeń określanych niekiedy mianem „rat kontraktowych",
„kwot kontraktowych", etc). Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych składki naliczane są od
dochodów uzyskanych m.in. na podstawie umowy zlecenia lub umowy o
świadczenie usług, do której stosuje się przepisy k.c. o zleceniu. Dochody
uzyskane na podstawie stosunków prawnych, które nie zostały wymienione w
przepisach ustawy, nie podlegają zaliczeniu do podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Charakter relacji związanej z
reprezentowaniem barw klubu sportowego oparty jest na zobowiązaniu starannego
działania zawodnika, który świadczy usługę polegającą na udziale w rozgrywkach,
zajęciach treningowych, zgrupowaniach. Za swoje świadczenie zawodnik otrzymuje
wynagrodzenie. W ramach relacji prawnych pomiędzy klubem sportowym i
zawodnikiem profesjonalnym funkcjonuje ponadto szereg świadczeń ze strony
klubu sportowego, mających charakter premii i nagród, które związane są z
osiąganiem celów sportowych. Stosunek prawny polegający na zobowiązaniu klubu
3
sportowego do zapłaty na rzecz zawodnika nagrody za osiągnięcia sportowe,
premii meczowych czy udziału w nagrodzie regulaminowej, nie jest natomiast
przynależny do umowy o świadczenie usług, regulującej podstawowe relacje
pomiędzy klubem i profesjonalnym zawodnikiem. Mamy tu bowiem do czynienia z
jednostronnie zobowiązującą umową losową, na mocy której klub sportowy
zobowiązuje się zapłacić na rzecz zawodnika określoną kwotę pieniężną na
wypadek, gdyby drużyna klubowa z udziałem zawodnika odniosła sukces sportowy
Powyższy stosunek prawny zdaniem skarżącego nie jest elementem składowym
umowy zlecenia, zaś jego natura prawna, wynikająca ze specyfiki organizacji sportu
profesjonalnego wyraża się w jednostronnym zobowiązaniu klubu sportowego
względem zawodnika profesjonalnego, mającym postać nienazwanej umowy
losowej. Na podstawie tego zobowiązania zawodnik nie jest zobligowany do
osiągnięcia jakiegokolwiek rezultatu, ani w ogóle do jakiegokolwiek świadczenia, co
wynika z jednostronnie zobowiązującego charakteru umowy, jak też z losowej
natury tego zobowiązania. Zdaniem Autora skargi analiza stosunku prawnego
pomiędzy klubem sportowym i zawodnikiem profesjonalnym prowadzi do wniosku,
że jest to umowa nienazwana o charakterze mieszanym. Zawiera on elementy
umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu, ale jedynie w
tym zakresie, w jakim za wynagrodzeniem (stypendium) zawodnik zobowiązuje się
do reprezentowania barw klubowych, a więc do udziału w cyklu treningowym i
rozgrywkach z udziałem drużyny klubowej. Pozostałe elementy stosunku
zobowiązaniowego pomiędzy klubem i zawodnikiem, a przede wszystkim
świadczenia, jakie zawodnik może otrzymać od klubu, nie polegają na zapłacie
wynagrodzenia za świadczone usługi, a więc w ocenie skarżącego nie można w
tym zakresie odpowiednio stosować przepisów o zleceniu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, względnie
istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, jeśli zachodzi nieważność
4
postępowania lub jeśli skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Wniesiona w
sprawie skarga nie spełnia żadnej z tych przesłanek.
Jako przesłankę przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania wskazano
występowanie powołanego wyżej istotnego zagadnienia prawnego. Zgodnie z
ustalonym poglądem Sądu Najwyższego, istotne zagadnienie prawne występuje,
gdy istniejące w rozpoznawanej sprawie zagadnienie prawne ma znaczenie dla
rozwoju prawa lub ma znaczenie precedensowe dla rozstrzygania innych
podobnych spraw. Celem przedsądu jest umożliwienie Sądowi Najwyższemu
selekcji spraw z punktu widzenia potrzeby angażowania najwyższego organu
sądowego w sprawy małej rangi i skupienie się na sprawach najpoważniejszych.
Tak określony cel skargi kasacyjnej wynika nie tylko ze szczególnej konstrukcji tego
środka odwoławczego, ale przede wszystkim z ustrojowej, konstytucyjnej funkcji
Sądu Najwyższego, którą stanowi sprawowanie nadzoru nad działalnością
wszystkich innych sądów, a także zapewnianie prawidłowości oraz jednolitości
wykładni prawa i praktyki sądowej.
Podkreślić należy, że twierdzenie o występowaniu istotnego zagadnienia
prawnego jest uzasadnione tylko wtedy, kiedy przedstawiony problem prawny nie
został jeszcze rozstrzygnięty przez Sąd Najwyższy lub kiedy istnieją rozbieżne
poglądy w tym zakresie, wynikające z odmiennej wykładni przepisów
konstruujących to zagadnienie.
Analogiczne zagadnienie zostało już przedstawione do rozstrzygnięcia
Sądowi Najwyższemu między innymi w sprawach: z 24 lutego 2010 r. II UK 348/09;
z 10 marca 2010 r.: II UK 343/09, II UK 349/09, II UK 350/09, II UK 355/09, II UK
358/09, II UK 364/09, II UK 365/09; z 12 marca 2010 r.: I UK 366/09, II UK 367/09,
II UK 375/09, II UK 376/09II UK 393/09, II UK 400/09, II UK 405/09, II UK 1/10, II
UK 8/10, II PK 22/10; z 7 kwietnia 2010 r. II PK 19/10 (dotąd niepublikowane). We
wszystkich powołanych wyżej sprawach Sąd Najwyższy zadecydował o odmowie
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, co Sąd w niniejszym postępowaniu
podziela.
Odwołując się do argumentów przedstawionych w wymienionych sprawach,
należy podnieść, że kwestia kwalifikacji prawnej kontraktu o profesjonalne
uprawianie piłki nożnej z punktu widzenia art. 750 k.c. była już przedmiotem
5
wypowiedzi Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 24 stycznia 2000 r., III CKN
531/98 (OSP 2000 nr 10, poz. 146) wyraził pogląd, że umowy o uprawianie sportu
za wynagrodzeniem są umowami o świadczenie usług natury faktycznej, do których
zastosowanie ma art. 750 k.c. (por. także wyrok z dnia 16 lutego 2006 r., IV CK
380/05 - niepublikowany). Wbrew zaprezentowanemu przez skarżącego
stanowisku, dokonana przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 lutego 2006 r., IV
CK 380/05 (LEX nr 179977) analiza kwalifikacji prawnej umowy zawieranej przez
profesjonalnego sportowca z klubem sportowym nie odnosi się wyłącznie do
„standardowego, podstawowego świadczenia zawodnika profesjonalnego” (jakim
jest - zdaniem skarżącego - zobowiązanie starannego działania polegające
wyłącznie na udziale w rozgrywkach, zajęciach treningowych, zgrupowaniach,
utrzymywaniu pod kierunkiem trenera i sztabu medycznego należytej dyspozycji
sportowej, higienicznego trybu życia i postawy sportowej), za które otrzymuje on
stałe wynagrodzenie (stypendium sportowe), ale generalnie do umowy o
świadczenie usług sportowych. Dokonując oceny charakteru takiej umowy Sąd
Najwyższy stwierdził, że ma ona charakter umowy starannego działania, gdyż
zawodnik zobowiązuje się w jej ramach świadczyć usługi w taki sposób, aby
maksymalizować swoje wyniki sportowe, a przez to także swojego klubu
sportowego. Ta niekwestionowana przez skarżącego wykładnia musi wprost
prowadzić do wniosku, że dodatkowe wynagrodzenie przysługujące zawodnikom w
razie uzyskania określonego wyniku sportowego, które sam skarżący trafnie
określa jako „środek motywujący do osiągania sukcesów sportowych” nie wynika z
odrębnej „nienazwanej umowy losowej”, ale wprost z umowy o świadczenie usług
sportowych zobowiązującej zawodnika do reprezentowania barw klubowych, w tym
podejmowania działań mających na celu uzyskanie jak najlepszych wyników.
Świadczenie to jest bowiem składnikiem wynagrodzenia przysługującego w
przypadku realizacji przez zawodnika profesjonalnego jego podstawowych
zobowiązań (zadań) wynikających z umowy, przejawiającej się w uzyskaniu
odpowiedniego poziomu (formy) oraz wyniku sportowego w wymiarze
indywidualnym i drużynowym. Podstawa wymiaru składki na powszechne
ubezpieczenia społeczne zawodowych sportowców powinna być więc ustalana
według realnych przychodów z zawodowego uprawiania sportu.
6
Należy także zauważyć, co podniesiono w postanowieniu Sądu Najwyższego
z dnia 24 lutego 2010 r., II UK 348/09 (niepublikowanym), że zarzut naruszenia art.
6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń s
społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) w związku z
art. 750, 3531
i art. 65 k.c. jest oczywiście chybiony, ponieważ zawodowy kontrakt
na profesjonalne uprawianie piłki nożnej, któremu skarżący nie odmawia w
podstawowej części charakteru prawnego umowy zlecenia, nawet gdyby w
pozostałej części przyjąć zaproponowaną przez skarżącego formułę „nienazwanej
umowy losowej”, pozostaje nienazwaną umową o świadczenie konkretnych usług,
do której bez wątpienia stosuje się przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.).
Należy wreszcie mieć na uwadze, że merytorycznie rozpoznawane skargi
kasacyjne organu rentowego w podobnych sprawach zostały uwzględnione na
korzyść tego organu (np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2009 r., II UK
189/09, z dnia 28 stycznia 2010 r., II UK 198/09 i z tej samej daty II UK 199/09
(dotychczas niepublikowane).
Z tych względów na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

II UK 363/09

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia