IV CSK 550/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:30-09-2013
Pełny tekst orzeczenia
POSTANOWIENIE
Dnia 22 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa - Dyrektora Izby Celnej w O.
przy uczestnictwie M. K.
o wpis hipoteki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 22 czerwca 2010 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w E. z dnia 30 czerwca 2009 r., sygn. akt I Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w E.
do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w E. postanowieniem z dnia 30 czerwca 2009 r. oddalił apelację
Skarbu Państwa – Dyrektora Izby Celnej w O. od postanowienia Sądu Rejonowego w E.
z dnia 26 lutego 2009 r. oddalającego wniosek o wpis w księdze wieczystej na udziale
M. K. w prawie własności nieruchomości hipoteki przymusowej zwykłej w kwocie
290 194,30 zł stwierdzonej administracyjnym tytułem wykonawczym. U podłoża tego
rozstrzygnięcia legł pogląd, że na podstawie decyzji wydanej w oparciu o art. 116 § 1 w
zw. z art. 107 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa (jedn. tekst:
2005 r. Dz. U. Nr 8 poz. 60, ze zm.) o odpowiedzialności członka zarządu za
2
zobowiązania podatkowe spółki, nie może być ustanowiona hipoteka przymusowa
zwykła na majątku członka zarządu zabezpieczająca należność z tytułu kosztów
prowadzonego przeciwko spółce postępowania egzekucyjnego. Koszty te bowiem
zaspokajane są w pierwszej kolejności z kwoty uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu
obciążonego hipoteką (art. 1025 § 1 pkt1 k.p.c.).
Skarga kasacyjna wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego zawiera
zarzut naruszenia art. 69 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 1025 § 3
zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 115 § 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji (jedn. tekst: Dz. U. 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.), a także art.109 ust. 1
ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 34 § 1,3 pkt 1 i § 5 oraz art. 35 § 2
pkt. 1 lit. e Ordynacji podatkowej, i zmierza do uchylenia tego postanowienia oraz
przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 6268
§ 2 k.p.c., sąd rozpoznając wniosek o wpis w księdze
wieczystej bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów
oraz treść księgi wieczystej. Przepis ten wyznacza zakres kognicji sądów
merytorycznych obu instancji - zarówno sądu rozpoznającego wniosek o wpis (sądu
pierwszej instancji) jak i sądu drugiej instancji, rozpoznającego apelację od wpisu.
W myśl art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i
hipotece (jedn. tekst: Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm., dalej: „u.k.w.h.”), wpis
może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym,
jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu. Przepis ten zawiera
minimum wymagań formalnych obowiązujących w postępowaniu wieczystoksięgowym,
wiążących się z celami, jakim służą księgi wieczyste. Obowiązują one przy dokonywaniu
wszelkich wpisów mających znaczenie prawne, w tym także wpisów przewidzianych w
art. 31 ust. 2 u.k.w.h., potrzebnych do usunięcia niezgodności między stanem prawnym
ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym.
Według art. 109 ust. 1 u.k.w.h. wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona
tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może
na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika
(hipoteka przymusowa). Tytułem wykonawczym w rozumieniu tego przepisu jest także
administracyjny tytuł wykonawczy.
Dokumentem, o którym mowa we wskazanych przepisach, jest niewątpliwie
dołączony do wniosku administracyjny tytuł wykonawczy na kwotę 290 194,30 zł.
3
Spełnia on wszelkie wymogi formalne określone w art. 27 § 1-3 ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji. Sądy niższych instancji oddalając wniosek wyszły z
błędnego założenia, że art. 115 § 1 pkt. 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji stanowi przeszkodę do jego uwzględnienia. Pominęły bowiem, że
stwierdzone tytułem wykonawczym koszty egzekucji prowadzonej przeciwko spółce nie
podlegają zaspokojeniu na podstawie tego przepisu, gdyż są kosztami związanymi z
egzekucją prowadzoną przeciwko spółce, a nie członkowi zarządu spółki, na którego
opiewa tytuł wykonawczy. Stanowią one należność wymienioną w art. 107 Ordynacji
podatkowej. Nie ma żadnych racjonalnych podstaw do różnicowania jednolicie
ujmowanych w tym przepisie należności z punktu widzenia dopuszczalności ich
zabezpieczenia i pierwszeństwa zaspokojenia w toku egzekucji w administracji.
Skoro Sąd Okręgowy wyszedł z odmiennego złożenia zaskarżone postanowienie
nie mogło się ostać. Z tych przyczyn orzeczono, jak w sentencji.
Dnia 22 czerwca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa - Dyrektora Izby Celnej w O.
przy uczestnictwie M. K.
o wpis hipoteki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 22 czerwca 2010 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w E. z dnia 30 czerwca 2009 r., sygn. akt I Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w E.
do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w E. postanowieniem z dnia 30 czerwca 2009 r. oddalił apelację
Skarbu Państwa – Dyrektora Izby Celnej w O. od postanowienia Sądu Rejonowego w E.
z dnia 26 lutego 2009 r. oddalającego wniosek o wpis w księdze wieczystej na udziale
M. K. w prawie własności nieruchomości hipoteki przymusowej zwykłej w kwocie
290 194,30 zł stwierdzonej administracyjnym tytułem wykonawczym. U podłoża tego
rozstrzygnięcia legł pogląd, że na podstawie decyzji wydanej w oparciu o art. 116 § 1 w
zw. z art. 107 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa (jedn. tekst:
2005 r. Dz. U. Nr 8 poz. 60, ze zm.) o odpowiedzialności członka zarządu za
2
zobowiązania podatkowe spółki, nie może być ustanowiona hipoteka przymusowa
zwykła na majątku członka zarządu zabezpieczająca należność z tytułu kosztów
prowadzonego przeciwko spółce postępowania egzekucyjnego. Koszty te bowiem
zaspokajane są w pierwszej kolejności z kwoty uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu
obciążonego hipoteką (art. 1025 § 1 pkt1 k.p.c.).
Skarga kasacyjna wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego zawiera
zarzut naruszenia art. 69 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 1025 § 3
zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 115 § 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji (jedn. tekst: Dz. U. 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.), a także art.109 ust. 1
ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 34 § 1,3 pkt 1 i § 5 oraz art. 35 § 2
pkt. 1 lit. e Ordynacji podatkowej, i zmierza do uchylenia tego postanowienia oraz
przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 6268
§ 2 k.p.c., sąd rozpoznając wniosek o wpis w księdze
wieczystej bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów
oraz treść księgi wieczystej. Przepis ten wyznacza zakres kognicji sądów
merytorycznych obu instancji - zarówno sądu rozpoznającego wniosek o wpis (sądu
pierwszej instancji) jak i sądu drugiej instancji, rozpoznającego apelację od wpisu.
W myśl art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i
hipotece (jedn. tekst: Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm., dalej: „u.k.w.h.”), wpis
może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym,
jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu. Przepis ten zawiera
minimum wymagań formalnych obowiązujących w postępowaniu wieczystoksięgowym,
wiążących się z celami, jakim służą księgi wieczyste. Obowiązują one przy dokonywaniu
wszelkich wpisów mających znaczenie prawne, w tym także wpisów przewidzianych w
art. 31 ust. 2 u.k.w.h., potrzebnych do usunięcia niezgodności między stanem prawnym
ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym.
Według art. 109 ust. 1 u.k.w.h. wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona
tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może
na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika
(hipoteka przymusowa). Tytułem wykonawczym w rozumieniu tego przepisu jest także
administracyjny tytuł wykonawczy.
Dokumentem, o którym mowa we wskazanych przepisach, jest niewątpliwie
dołączony do wniosku administracyjny tytuł wykonawczy na kwotę 290 194,30 zł.
3
Spełnia on wszelkie wymogi formalne określone w art. 27 § 1-3 ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji. Sądy niższych instancji oddalając wniosek wyszły z
błędnego założenia, że art. 115 § 1 pkt. 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji stanowi przeszkodę do jego uwzględnienia. Pominęły bowiem, że
stwierdzone tytułem wykonawczym koszty egzekucji prowadzonej przeciwko spółce nie
podlegają zaspokojeniu na podstawie tego przepisu, gdyż są kosztami związanymi z
egzekucją prowadzoną przeciwko spółce, a nie członkowi zarządu spółki, na którego
opiewa tytuł wykonawczy. Stanowią one należność wymienioną w art. 107 Ordynacji
podatkowej. Nie ma żadnych racjonalnych podstaw do różnicowania jednolicie
ujmowanych w tym przepisie należności z punktu widzenia dopuszczalności ich
zabezpieczenia i pierwszeństwa zaspokojenia w toku egzekucji w administracji.
Skoro Sąd Okręgowy wyszedł z odmiennego złożenia zaskarżone postanowienie
nie mogło się ostać. Z tych przyczyn orzeczono, jak w sentencji.