Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 15 lipca 2010 r.
III SW 106/10
Spisy wyborców wykorzystane w pierwszym głosowaniu w wyborach
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nie mogą być pobrane z depozytu i prze-
kazane obwodowym komisjom wyborczym w ponownym głosowaniu.
Przewodniczący SSN Małgorzata Gersdorf, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn
(sprawozdawca), Józef Iwulski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2010 r. na posiedzeniu nie-
jawnym sprawy z protestu Henryka H. przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypo-
spolitej Polskiej
p o s t a n o w i ł:
wyrazić opinię, że zarzuty protestu są niezasadne.
U z a s a d n i e n i e
Pismem z dnia 7 lipca 2010 r. Henryk H. wniósł protest przeciwko wyborowi
Prezydenta Rzeczypospolitej, zarzucając: (-) naruszenie przepisów ustawy z dnia 27
września 1990 r. o wyborze Prezydenta RP, w szczególności naruszenia art. 27 ust.
1 i ust. 2, art. 37 ust. 1 i ust. 2, art. 38 i art. 39 tej ustawy w stopniu mającym wpływ
na wynik wyborów; (-) uzasadnione podejrzenie popełnienia przez nieustaloną osobę
przestępstwa przeciwko wyborom opisanego w art. 248 pkt 2 k.k. w toku organizacji
wyborów w Obwodowej Komisji Wyborczej nr 42 w Wałbrzychu ze skutkami mający-
mi wpływ na ich wynik.
W uzasadnieniu protestu jego autor stwierdził, że sporządzony w trybie art. 27
powyższej ustawy spis wyborców ma charakter dokumentu urzędowego i może być
sporządzony tylko w dwóch egzemplarzach, zgodnie z nakazem z art. 27 ust. 1
ustawy, która nie dopuszcza wytworzenia ani mniejszej, ani większej ilości egzem-
plarzy spisu wyborców. Do głosowania w Obwodowej Komisji Wyborczej nr 42 w
2
Wałbrzychu, a według wiedzy wnioskodawcy także we wszystkich innych obwodo-
wych komisjach wyborczych z terenu działania Gminy Wałbrzych w dniu 4 lipca 2010
r., tj. w drugiej turze wyborów, znajdował się inny spis wyborców niż, spis na podsta-
wie którego w Obwodowej Komisji Wyborczej nr 42 w Wałbrzychu przeprowadzono
głosowanie w dniu 20 czerwca 2010 r. Spis ten nie zawierał podpisów złożonych na
liście wyborców przez osoby głosujące w dniu 20 czerwca 2010 r. W przypadku bę-
dącym przedmiotem protestu spis wyborców z dnia 4 lipca 2010 r. sporządzony był
na papierze koloru seledynowego, w odróżnieniu od spisu z dnia 20 czerwca 2010 r.,
który sporządzony był na papierze białym.
Zdaniem wnoszącego protest, drugi spis wyborców, sporządzony z polecenia i
przez nieustaloną przez wnioskodawcę osobę z Urzędu Gminy Wałbrzych, przez to,
że nie zawierał podpisów głosujących w dniu 20 czerwca 2010 r. jest innym spisem
od dokumentu służącego wyborom w dniu 20 czerwca 2010 r. Jest spisem wyborców
niedopuszczonym przez ustawę, a więc spisem nielegalnym, niemogącym być pod-
stawą do przeprowadzenia na nim - jako innym od spisu z dnia 20 czerwca 2010 r. w
Obwodowej Komisji Wyborczej nr 42 w Wałbrzychu - wyborów w drugiej ich turze.
Uniemożliwiono tym samym osobom niegłosującym w pierwszej turze, a głosującym
w dniu 4 lipca 2010 r., a także ich sąsiadom kontrolę tego, czy nikt nie złożył za nich
podpisu i nie uzyskał karty do głosowania w sposób nieuprawniony. Autor protestu
wyraził pogląd, że czyn ten wyczerpuje ustawowe znamiona przestępstwa przeciwko
wyborom z art. 248 pkt 2 k.k., a przestępstwo to miało wpływ na wynik wyborów.
Okręgowa Komisja Wyborcza nr 4, odpowiadając na wezwanie Sądu Najwyż-
szego, pismem z 13 lipca 2010 r. przedstawiła w załączeniu wyjaśnienie zastępcy
naczelnika Wydziału Organizacyjnego i Spraw Obywatelskich, Działu Spraw Oby-
watelskich Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu. W wyjaśnieniu tym podniesiono, że
wszystkie czynności związane ze sporządzeniem spisu wyborców, jego aktualizacją,
udostępnieniem wyborcom i na koniec jego przekazaniem - odbyły się na podstawie
prawa i w jego granicach.
Państwowa Komisja Wyborcza, odpowiadając na wezwanie Sądu, poinformo-
wała, że głosowanie ponowne na terenie całego kraju było przeprowadzone na pod-
stawie drugich egzemplarzy spisu wyborców, które w dniu pierwszego głosowania
były przechowywane w urzędach gmin. Obowiązek przekazania obwodowym komi-
sjom wyborczym zaktualizowanych egzemplarzy spisu wyborców, które w pierwszym
głosowaniu były przechowywane w urzędzie gminy określony jest w pkt 56 wytycz-
3
nych dla obwodowych komisji wyborczych stanowiących załącznik do uchwały Pań-
stwowej Komisji Wyborczej z dnia 26 kwietnia 2010 r. w sprawie wytycznych dla ob-
wodowych komisji wyborczych, dotyczących zadań i trybu pracy w przygotowaniu i
przeprowadzeniu głosowania w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej za-
rządzonych na dzień 20 czerwca 2010 r. (M.P. Nr 33, poz. 476 i Nr 42, poz. 603),
zgodnie z którym komisja otrzymać miała zaktualizowany egzemplarz spisu, który w
pierwszym głosowaniu, w dniu 20 czerwca 2010 r., był przechowywany w urzędzie
gminy. Powyższe wskazanie Państwowej Komisji Wyborczej wynika z postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2005 r., III SW 169/05 (OSNP 2006 nr 7-8,
poz. 127).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 129 ust. 2 Konstytucji wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do
Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospo-
litej na zasadach określonych w ustawie. Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wybo-
rze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 72, poz.
467) stanowi, że wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przed-
stawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty (art. 73 ust. 3). Przed-
miotem zarzutów może być naruszenie przepisów ustawy o wyborze Prezydenta lub
dopuszczenie się przestępstwa przeciwko wyborom, jeżeli to naruszenie lub prze-
stępstwo miało wpływ na wynik wyborów (art. 72 ust. 1 tej ustawy).
W przedmiotowej sprawie należy stwierdzić, że podniesione przez wnoszące-
go protest zarzuty są niezasadne. Stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej jest
prawidłowe i Sąd Najwyższy całkowicie je podziela. Trafne jest również powołanie
się na postanowienie Sądu Najwyższego z 4 lipca 2005 r., III SW 169/05, w którym
Sąd Najwyższy rozpatrywał analogiczną sprawę, a podniesione tam argumenty cał-
kowicie znajdują tu zastosowanie. Najkrócej rzecz ujmując (w odniesieniu do przed-
stawionych w proteście wątpliwości), należy stwierdzić, że przepisy nie rozróżniają
oryginałów i odpisów (kopii) spisów wyborców. W wyborach prezydenckich sporzą-
dzane są dwa spisy wyborców (art. 27 ust. 1 ustawy). Wybory mogą przebiegać w
dwóch głosowaniach (turach), gdyż zgodnie z art. 8b ust. 1 ustawy, jeżeli w wybo-
rach, o których mowa w art. 7 (w pierwszym głosowaniu), żaden z kandydatów na
Prezydenta Rzeczypospolitej nie uzyska więcej niż połowy ważnie oddanych głosów,
4
czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.
Drugie głosowanie jest kontynuacją wyborów prezydenckich, ale nie jest kontynuacją
pierwszego głosowania. Pierwsze głosowanie kończy się ustaleniem jego wyników,
co na poziomie obwodowych komisji wyborczych sprowadza się do niezwłocznego
sporządzenia protokołu głosowania w dwóch egzemplarzach (art. 63 ustawy). Obwo-
dowe komisje wyborcze po wykonaniu swoich zadań przekazują posiadane doku-
menty z wyborów (w tym spisy wyborców), jako depozyt, odpowiednio do miejsca
działania, wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), konsulowi lub kapitanowi
polskiego statku morskiego. Dokumenty te są udostępniane wyłącznie Sądowi Naj-
wyższemu w związku z postępowaniami w sprawach protestów wyborczych oraz na
żądanie sądów, prokuratury lub Policji, prowadzących postępowanie karne (§ 2 roz-
porządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 października 2000 r.
- Dz.U. Nr 83, poz. 944 ze zm., wydanego z upoważnienia art. 66b ustawy o wyborze
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej). Wynika z tego jednoznacznie, że spisy wy-
borców wykorzystane w pierwszym głosowaniu nie mogły być pobrane z depozytu i
przekazane obwodowym komisjom wyborczym w ponownym głosowaniu. Głosowa-
nie to nie ma bowiem na celu sprawdzenia przez wyborców (komisje wyborcze) prze-
biegu pierwszego głosowania, zwłaszcza w zakresie, „czy nie nastąpiło sfałszowanie
ich podpisów na oryginale spisu wyborców”.
Z tych względów na podstawie art. 75 ust. 1a ustawy o wyborze Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej orzeczono jak w sentencji.
========================================