Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 29/10
POSTANOWIENIE
Dnia 21 lipca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
SSN Marek Sychowicz
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa-Urzędu Skarbowego
przy uczestnictwie S. B. i A. B.
o wpis hipoteki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 21 lipca 2010 r.,
zażalenia uczestników na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 30 marca 2010 r., sygn. akt II Ca (…), II Ca (…),
oddala zażalenie; zasądza od uczestników S. i A. B. na rzecz Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa 120 (sto dwadzieścia) zł kosztów zastępstwa
prawnego w postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 30 marca 2010 r. Sąd Okręgowy w K. odrzucił skargę
kasacyjną uczestników A. B. i S. B. na postanowienie Sądu Okręgowego w K. z dnia 5
stycznia 2010 r. w sprawie z wniosku Skarbu Państwa – Urzędu Skarbowego o wpis
hipoteki przymusowej. Sąd Okręgowy stwierdził, że stosownie do art. 3985
§ 1 w zw. z
art. 13 § 2 k.p.c. skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone
orzeczenie w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia stronie skarżącej orzeczenia
wraz z uzasadnieniem. Zgodnie z art. 387 § 1 w zw. 13 § 2 zdanie drugie k.p.c., sąd
2
drugiej instancji sporządza uzasadnienie tylko wówczas, gdy strona zażądała jego
sporządzenia. Uczestnicy reprezentowani w sprawie przez profesjonalnego
pełnomocnika nie złożyli wniosku o sporządzenie uzasadnienia i nie został im doręczony
odpis orzeczenia wraz z uzasadnieniem. W związku z tym termin do złożenia skargi
kasacyjnej przez uczestników nie został otwarty, a złożoną przez nich skargą należało
odrzucić jako niedopuszczalną.
W zażaleniu na powyższe orzeczenie uczestnicy A. B. i S. B. zarzucili naruszenie
art. 517 w zw. z art. 357 § 2 k.p.c. polegające na pominięciu tych przepisów oraz
naruszenie art. 3985
k.p.c. przez błędne przyjęcie, iż uczestnicy nie wystąpili do sądu o
doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem, podczas gdy zostało ono doręczone z
urzędu w trybie art. 517 k.p.c. W konkluzji wnieśli o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty poniesione przez skarżących należy uznać za nietrafne.
Zasady sporządzania i doręczenia uzasadnienia przez sąd drugiej instancji
zostały uregulowane w art. 387 k.p.c. Przepisy art. 517 w zw. z art. 357 § 2 k.p.c.,
których naruszenie skarżący wskazują w zażaleniu, odnoszą się do postępowania przed
sądem pierwszej instancji i w związku z tym nie mają zastosowania w sprawie. Przepisy
te mogą bowiem mieć zastosowanie w postępowaniu przed sądem drugiej instancji
jedynie posiłkowo w przypadku, gdy jakieś kwestie nie są szczegółowo uregulowane
(art. 391 § 3 k.p.c.).
Zgodnie z art. 387 § 1 k.p.c. wyroki sądu drugiej instancji i postanowienia
kończące postępowanie w sprawie podlegają uzasadnieniu z urzędu, z wyłączeniem
jednak orzeczeń, którymi oddalono apelację, gdyż w takim wypadku uzasadnienie
sporządzane jest tylko na wniosek. Tryb dla doręczeń uzasadnień został uregulowany w
art. 387 § 3 k.p.c. Z zestawienia tej regulacji z przepisem § 1 wynika jednak problem
interpretacyjny, który ujawnia się na tle orzeczeń sądu drugiej instancji oddalających
apelację, wydanych na posiedzeniu niejawnym. W zdaniu pierwszym § 3 jest mowa o
doręczaniu orzeczenia z uzasadnieniem stronie, która zażądała doręczenia, jednak
termin do złożenia wniosku liczy się od ogłoszenia. Natomiast w zdaniu trzecim § 3 art.
387 k.p.c. jest mowa o doręczaniu z urzędu orzeczenia z uzasadnieniem, gdy
orzeczenie nie było ogłoszone. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zaprezentowano
pogląd, zgodnie z którym należy odczytywać normę § 3 art. 387 k.p.c. w taki sposób, iż
dotyczy ona wszystkich nieogłoszonych, a więc wydanych na posiedzeniu niejawnym
3
orzeczeń (por. postanowieniu z dnia 9 marca 2007 r., V CSK 467/06, niepubl.). Sąd
Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejsze zażalenie przychyla się jednak do
poglądu odmiennego, zgodnie z którym przy interpretacji art. 387 k.p.c. należy przyznać
znaczenie pierwszorzędne zasadzie sporządzania przez sąd uzasadnienia orzeczenia,
przyjmując jednocześnie, że jego doręczenie jest kwestią wtórną. O obowiązku
doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem można mówić tylko w takiej sytuacji, w której
sąd uzasadnienie sporządza. W wypadku oddalenia apelacji orzeczenie nie jest
sporządzane z urzędu, nie może zatem być z urzędu doręczane (por. postanowienie z
dnia 8 stycznia 2010 r., IV CZ 101/09, niepubl.). Interpretacja taka zapewnia stronom
pełną realizację uprawnień procesowych. Wniosek o doręczenie orzeczenia z
uzasadnieniem strona może złożyć tylko wtedy, gdy wie o jego wydaniu i zna jego treść.
Z zamieszczonego w zdaniu drugim art. 387 § 3 odesłania do odpowiedniego
stosowania art. 327 § 2 k.p.c. wynika, że w razie wydania na posiedzeniu niejawnym
orzeczenia sądu apelacyjnego o oddaleniu apelacji, należy doręczyć stronie odpisy jego
sentencji, co zastąpi ogłoszenie orzeczenia i spełni jego funkcję oraz w pełni
zagwarantuje możliwość skorzystania z uprawnień do złożenia wniosku o uzasadnienie
wydanego orzeczenia. W tej sytuacji należy podzielić stanowisko sądu odwoławczego,
że wniesienie skargi kasacyjnej bez doręczenia stronie odpisu orzeczenia z
uzasadnieniem było niedopuszczalne.
Z wskazanych względów zażalenie skarżącego podlegało oddaleniu, na
podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c., z obciążeniem żalących się kosztami
postępowania zażaleniowego (art. 987 § 1 k.p.c.).